အစ္စလာမ်ဘာသာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
No edit summary |
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-လျှက်ရှိ +လျက် ရှိ, -စေပါသည် +စေသည်, -အဓိပ္ပါယ် +အဓိပ္ပာယ်, -ထားပါသည် +ထားသည်) |
||
စာကြောင်း ၂ -
[[File:Kaaba at night.jpg|thumb|frame|right|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ၊ မက္ကာဟ်မြို့ရှိ ကာအ်ဘာသည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ ဗဟိုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့အနှံ့အပြားရှိ မွတ်စလင်များ လာရောက်စုရုံးဝတ်ပြုရာနေရာလည်း ဖြစ်သည်။]]
'''အစ္စလာမ်''' (အာရပ်ဘာသာဖြင့်-အလ်-အစ္စလာမ် (الإسلام al-’islām )၊ အသံထွက် (အစ္စလာမ်) [ʔislæːm] (နားဆင်ရန်)[မှတ်ချက် ၁])သည် ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ နောက်လိုက်များက ဘုရားသခင်(အလ္လာဟ်)၏ အမိန့်တော်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းခံထားရသည့် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာနှင့် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ နောက်ဆုံးတမန်တော်ဖြစ်သော မုဟမ္မဒ်၏ သင်ကြားပို့ချချက်များ(ဟဒီးဆ်)နှင့် အနေအထိုင်၊ အလေ့အထများ(ဆွန္နသ်)ပေါ် အခြေခံထားသော ဘုရားတစ်ဆူတည်းရှိ ဘာသာတစ်ခုဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဆိုသော စကားလုံးမှာ "ဘုရားသခင်ထံပါးတွင် ကျိုးနွံနိမ့်ချခြင်း"၊ "ငြိမ်းချမ်းမှု"၊ "ငြိမ်းချမ်းရာ လမ်းကြောင်း" ဟူ၍လည်း
မွတ်စလင်များသည် ဘုရားသခင်အား တစ်ပါးတည်းဖြစ်ပြီး တုဖက်နှိုင်းယှဉ်စရာ မရှိဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ထို့အပြင် ၎င်းတို့၏ ဘာသာသည် တမန်တော် အေဗရာဟင်၊ မိုးဇက်(မူဆာ)နှင့် ဂျီးဇက်(အီဆာ)တို့ မပေါ်ပေါက်မှီ ရှေးယခင် ခေတ်ကာလ များစွာကတည်းက ကမ္ဘာအနှံ့ တည်ရှိခဲ့သည့် အပြီးပြည့်စုံဆုံးသော ဘာသာဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။ ကုရ်အာန်မတိုင်မှီ အခြားသော ဘုရားသခင်၏ ကျမ်းစာများဖြစ်သည့် ဇဗူရ်(Zaboor)၊ တောင်ရသ်(Torah)နှင့် သမ္မာ(Bible)ကျမ်းစာများသည် အချိန်ကာလကြာမြင့်၍ ပြောင်းလဲယိုယွင်းခဲ့ပြီး ကုရ်အာန်ကျမ်းစာသာလျှင် တစ်ခုတည်းသော ပြောင်းလဲခြင်းမရှိသည့် ဘုရားသခင်၏ နောက်ဆုံးပိတ် ကျမ်းစာဖြစ်သည်ဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။ အခြားသော ဘာသာရေး စည်းမျဉ်းကျင့်ကြံမှုများမှာ ဘာသာဝင်တိုင်း မလုပ်မနေရဖြစ်သည့် အခြေခံမဏ္ဍိုင်ကြီးငါးရပ်နှင့် အစ္စလာမ်တရားဥပဒေ(ရှရီအသ်)နှင့်အညီ ကျင့်ကြံနေထိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ့်တရားဥပဒေသည် ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ လူမူဘဝဖူလုံရေးမှအစ စစ်ရေးစစ်ရာများနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာအဆုံး လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် လူနေမှုဘဝ ကဏ္ဍအားလုံးနီးပါးကို လွှမ်းခြုံသုံးသပ်ထားသည်။
စာကြောင်း ၁၄ -
မွတ်စလင်များသည် လူသားများ တည်ရှိနေခြင်းသည် ဘုရားသခင်အား ခယကိုးကွယ်ရန်အတွက်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့နှင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ သွေးကြောများထက်ပင် ပို၍ နီးကပ်နေပြီး ၎င်းတို့ ဘေးဒုက္ခရောက်နေပါက တုံပြန်ဖြေကြားလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။
မွတ်စလင်များသည် ဘုရားသခင်အား အများကိန်းမဲ့ပြီး နပုလ္လိင်ဖြစ်သည့် အလ္လာဟ်ဟူသော ဝေါဟာရဖြင့် ညွှန်းဆိုကြသည်။ အခြားသော နတ်ဘုရားများကိုမှု အီလာ(ʾilāh)ဟု သုံးနှုန်းကြသည်။ အာရဗ်မဟုတ်သော မွတ်စလင်များကမူ ဘုရားသခင်အား တန်ရီဟူ၍ တူရကီဘာသာစကားတွင်လည်းကောင်း၊ "ခိုဒါ" ဟူ၍ ပါးရှန်းဘာသာစကားတွင်လည်းကောင်း အသီးသီး သုံးနှုန်းခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ အာရဗီဝေါဟာရ "အလ္လာလ်"သည် "သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သော၊ အတုမရှိသော၊ ပြိုင်ဖက်ကင်းသော" ဟူသော အနက်များပါဝင်သည်။ အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရ "God" နှင့် ၎င်း၏ဝေါဟာရ အနွယ်ဝင် စကားလုံးများနှင့်
(၁)(အို−နဗီတမန်တော်) အသင်သည် ပြောကြားပါလေ။ ထို အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်သည် တစ်ဆူတည်းဖြစ်တော်မူ၏။
(၂)အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်သည် လိုလားတောင့်တခြင်း လုံးဝကင်းရှင်းတော်မူသောအရှင်၊ သူတစ်ပါးတို့၏ မှီခို အားထားရာအရှင်၊ အနှိုင်းမဲ့ထာဝရအရှင်ဖြစ်တော်မူ၏။
စာကြောင်း ၂၁ -
=== ကောင်းကင်တမန်များ ===
ဘုရားသခင်၏ ကောင်းကင်တမန်တော်များအား ယုံကြည်ခြင်းသည်လည်း အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အေခြခံကျသော ယုံကြည်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကောင်းကင်တမန်များကို အာရဗ်ဘာသာတွင် malak ဟုခေါ်ပြီး "စကားပါးသူ"(messenger)ဟု
=== ကျမ်းစာများ ===
အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ မွန်မြတ်သော ကျမ်းစာများမှာ မွတ်စလင်အများက ဘုရားသခင်မှ လူစေတမန်တော်များအား ပို့ချပေးလိုက်သော ကျမ်းစာအုပ်များဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ မွန်မြတ်သော ကျမ်းစာလေးခုမှာ ဇဗူရ်၊ တောင်ရသ်၊ အင်ဂျီလ်(သမ္မာကျမ်းစာ)နှင့် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာတို့ဖြစ်သည်။ သို့သော်ငြားလည်း မွတ်စလင်တို့သည် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာမှအပ အခြားသော ကျမ်းစာအုပ်များ ပြောင်းလဲပြင်ဆင်ခံခဲ့ရသည်ဟု ယုံကြည်လေသည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းစာသည်သာလျှင် စစ်မှန်တိကျသော ဘုရားသခင်၏ နောက်ဆုံးပိတ် ကျမ်းစာဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဘုရားသခင်သည် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာ စာပိုဒ်များကို မုဟမ္မဒ်ထံသို့ နတ်စေတမန်တော် ဂျီဗရာအီလ်မှတစ်ဆင့် ပို့ချပေးခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ထိုစာပိုဒ်များကို မုဟမ္မဒ်သည် သူသက်ရှိထင်ရှားရှိနေစဉ် ကာလအတွင်း သူ၏ နောက်လိုက်သာဝက (ဆွာဟဗာ)များကို နှုတ်တိုက်ချပေးခဲ့သည်။ ထိုစာပိုဒ်များကို မုဟမ္မဒ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ပထမခလီဖာ အဘူဘက္ကရ်က စာအုပ်အဖြစ် စုစည်းရေးမှတ်ခဲ့ပြီး တတိယခလီဖာ အွတ်စ်မန်းက စံသတ်မှတ်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
ကုရ်အာန်ကျမ်းစာတွင် ၁၁၄ ဆူရာဟ်(အခန်း)နှင့် ၆၂၃၆ အာယသ်(စာပိုဒ်) ပါရှိသည်။ ကုရ်အာန်တွင်းရှိ စာသားများမှာ တရားဥပဒေဆိုင်ရာများထက် ကိုယ်ကျင့်တရားပိုင်းဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ချက်များဖြစ်ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ စည်းမျဉ်းတန်ဖိုးများ ပါဝင်သော စာအုပ်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြလေသည်။ အစ္စလာမ်ဥပဒေ ပညာရှင်များသည် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာကို
မွတ်စလင်များအတွက် ကုရ်အာန်သည် များသောအားဖြင့် မူရင်းအာရဗ်ဘာသာ ကုရ်အာန်ကို ရည်ညွှန်းလေသည်။ မွတ်စလင်များသည် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာသည် မူရင်းအာရဗ်ဘာသာ၌သာ ပြည့်ပြည့်စုံစုံ နားလည်နိုင်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ကုရ်အာန်ဘာသာပြန်များမှာ ဘာသာစကားကွဲပြားမှုများကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ ဘာသာပြန်သူ၏ အားနည်းမှု အမှားအယွင်များကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊
=== နဗီတမန်တော်များ ===
အစ္စလာမ်ဘာသာရှိ နဗီဟုခေါ်သော တမန်တော်များသည် ဘုရားသခင်က သူ၏ စေတမန်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် ရွေးချယ်ခြင်း ခံရသည့် လူသားများဖြစ်သည်။ ကုရ်အာန်၏အဆိုအရ အေဗရာဟင်နှင့် အင်မရာန်တို့မှ ဆင်းသက်လာသူများသည် ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်များကို လူသားများထံ ဆောင်ကျဉ်းယူဆောင်ရန် ရွေးချယ်ခံရလေသည်။ ထိုတမန်များသည် တန်ခိုးပြာဋိဟာအစွမ်းများ ပြသနိုင်သော်လည်း ဘုရားမဟုတ်၊ သာမန်လူသားများသာ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာအရ ထိုတမန်တော်များအားလုံးသည် ဘုရားသခင်၏ မိန့်ကြားချက် "ကိုးကွယ်ရာအရှင်သည် အလ္လာဟ်တစ်ပါးတည်းရှိကြောင်း နှင့် နောင်တမလွန်ဘဝတွင် စစ်ဆေးမေးမြန်းခြင်းခံရမည့်အကြောင်း"များကို လူတို့အား သတင်းပေး ဟောကြား ပို့သကြရလေသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် ခိုင်မာသောဘာသာရေးယုံကြည်ချက်အဖြစ် ပွင့်လေကုန်သော တမန်တော်များကို
=== ကြိုတင်ပြဋ္ဌာန်းထားမှု (နဖူးစာ ခေါ် Taqdir )===
စာကြောင်း ၅၂ -
== ဆွန်နီအစ္စလာမ် ==
ဆွန်နီ မွတ်စလင်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာတွင် အကြီးမားဆုံးအုပ်စုဖြစ်ပြီး ၊ ကမ္ဘာ မွတ်စလင်ဦးရေ ၂.၀၄ ဘီလီယံ၏ ၇၀% ရှိသည်။ထို့ကြောင့် ၎င်း တို့ကို “Ahle Sunnah Wal Jama'ah (ပြည်သူများ၏ ဥပဒေသ နှင့် အဓိက) “ ဟုအမည်တပ်သည်။ အာရပ်ဘာသာတွင် အက်စ်ဆွန်န (as-Sunnah ) ၏
== ဂိုဏ်းကွဲ ရှီအတ် ==
ရှီအတ်သည် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များ၏ 15% ရှိပြီး၊ ဒုတိယအကြီးမားဆုံးသော ဂိုဏ်းခွဲဖြစ်သည်။သူတို့ သည် အီမမ်များ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်မှုကို ယုံကြည်လက်ခံကြသည်။ အီမမ်သည် အလီအစ်ဗ်နိ အဗီတာလစ်ဘ် (Ali ibn Abi Talib) မှ ဆင်းသက်လာသူများဖြစ်ပြီး၊ ရှီအတ်များ၏ အဆိုအရ ၊ အီမမ်များသည် အစ်စမာ(ismah) ၏ အသိုက်အဝန်းတွင်ရှိကြသူများဖြစ်သည်။ အစ်စမာ၏
မှန်းခြေအားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ရှီအတ်ဘာသာဝင်များ၏ 40% သည် အီရန်နိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြပြီး ကျန် အများ စုသည် အီရတ် ၊ ပါကစ္စတန်နှင့်အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့တွင်နေထိုင်သည်။ ရှီအတ်များသည် မွတ်စလင်လူဦးရေ အများ ဆုံးအဖြစ် အီရန်တွင်လူဦးရေ၏ (90–95%)၊ အီရတ်တွင် (65–70%) နှင့် အာဇန်ဘိုင်ဂျာ ၊ ဘာရိန်းနှင့်လက်ဘနွန်တို့ တွင် အများအပြားနေထိုင်ကြသည်။
ရှီအတ်အစ္စလာမ်တွင် ဂုဏ်းခွဲများများစွာရှိသည်။ ထိုဂိုဏ်းခွဲများတွင် ဆယ့်နှစ်ပါး (iṯnāʿašariyya) ဂိုဏ်းခွဲသည် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး ရှီအတ်အမှတ်သင်္ကေတအဖြစ် ရည်ညွှန်းကြသည်။ ဆယ့်နှစ်ပါးရှီအတ်များ သည် ဆွန်နီများနှင့် များစွာသော အရေးအကြီးဆုံးအပိုင်း လေ့ကျင့်မှုများတွင် တူညီကြသော်လည်း ဟာဒစ်ကျမ်းပါ အချက် အလက်များ၏ခိုင်မာမှုနှင့် အရေးပါမှုများအပေါ်တွင်မူ သဘောထားကွဲဟြးလျက်ရှိသည်။ ဆယ့်နှစ်ပါးရှီအတ်သည် ဂျာဖာရီဥပဒေ သဘောတရားဟုခေါ်သည့် တရားရေးဓလေ့ထုံးတမ်းများကို လိုက်နာကြသည်။အခြားသော အဖွဲ့ငယ်များတွင် ပါဝင်သည့် အစ်စမေးလီ (Ismaili ) နှင့် ဇိုင်ဒီ (Zaidi) တို့သည် အရိုက်အရာဆက်ခံသူများနှင့် ဘာသာရေးယုံကြည်မှုများ ဆယ့်နှစ်ပါး ရှီအတ်များနှင့်
== ဆူဖီဝါဒ ==
စာကြောင်း ၁၁၂ -
*[[အစ္စလာမ်ဘာသာရှိ ဘုရား၏အမည်များ]]
*[[မိုဟာမက်]]
*[[၇၈၆ ၏
== ရည်ညွှန်းကိုးကား ==
|