ဆင်ဆာပြုလုပ်ခြင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-လျို့ဝှက် +လျှို့ဝှက်, -လာပါသည် +လာသည်, -သူလျို +သူလျှို, -ဖြစ် ပါသည် +ဖြစ်သည်)
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ကြ ပါသည် +ကြသည်)
စာကြောင်း ၄ -
ဆင်ဆာပြုလုပ်သည့် အခြေခံအကြောင်းရင်းများသည် အမျိုးအစားကွဲပြားသော ဆင်ဆာပြုလုပ်ရမည့် သတင်းအချက်အလက် များအပေါ်တွင် မူတည်၍ ကွဲပြားခြားနားပါသည်။
 
* ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့်ဆိုင်သော ဆင်ဆာပြုလုပ်ခြင်းသည် ညစ်ငြမ်းသော တနည်းအားဖြင့် ကိုယ်ကျင့် တရားနှင့် ပတ်သက်၍ မေးခွန်းပြုထိုက်သည်ဟု တွေးခေါ်ယူဆရသော အချက်အလက်များအား ဖယ်ရှားပစ်ရန် ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် အပြာစာပေများ ဓာတ်ပုံများသည် ယင်းအခြေခံ အကြောင်းပေါ်မူတည်၍ မကြာခဏ ဆင်ဆာ ပြုလုပ်ခံခဲ့ရသည်။အထူးအားဖြင့် ကလေးသူငယ်များအပြာစာပေဓာတ်ပုံ များသည် ဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်နေပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိများစွာသော တရားစီရင်ခြင်းတို့မှ ဆင်ဆာပြုလုပ်ခဲ့ကြ ပါသည်။ဆင်ဆာပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။
* စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဆင်ဆာပြုလုပ်ခြင်းသည် စစ်ဘက်သတင်းများ၊ နည်းဗျူဟာများ အား ရန်သူတို့ထံမှ ဝေးကွာစွာ လျှို့ဝှက်စွာ ထိန်းသိမ်းထားရှိရမည့် အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။ ယင်းကို တန်ပြန်သူလျှိုလုပ်ငန်း လုပ်ရန် အသုံးပြုပြီး စစ်ဘက်ဆိုင်ရာသတင်းများကို ကောက်သင်းကောက်ခြင်း ဖြစ်စဉ်ဖြစ်သည်။ မကြာခဏဆိုသလို စစ်တပ်သည် စစ်ရေးအရ သို့မဟုတ် တိုက်ခိုက်မှုနည်းဗျူဟာအရ တန်ဖိုးရှိသည့် သတင်းများ မဟုတ်သော်လည်း နိုင်ငံရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အဆင်မပြေဖြစ်စေသည့် သတင်းများကို ဖိနှိပ်ချေမှုန်းရန် ကြိုးပမ်း လိမ့်မည် ဖြစ်သည်။
* [[နိုင်ငံရေး]]နှင့်ဆိုင်သော ဆင်ဆာပြုလုပ်ခြင်းသည် အစိုးရများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ပြည်သူပြည်သားများထံမှ သတင်းများကို ချုပ်ကိုင်ထားလိုသည့်အခါများတွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ပြည်သူပြည်သားများ အပေါ်တွင် ထိမ်းချုပ်မှု ကြိုးပမ်းရန်နှင့်ပုန်ကန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်မည့် လွတ်လပ်သည့် ဖော်ပြချက် များကို ကာကွယ်ရန် အတွက် ယင်းကို မကြာခဏပြုလုပ်ကြသည်။ ဆင်ဆာပြုလုပ်ခြင်း နောက်တစ်မျိုးမှာ လူအများအကြား အငြင်းပွားစေသည့် အကြောင်းအရာ ကိစ္စများမှ အာရုံလွဲစေသည့် “ရက်ဒ်ဟဲရင်း” ခေါ် တမင်လုပ်ကြံဖန်တီးသည့် ဖြစ်ရပ်ကို အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။