အိုလီဗာ ကရွမ်းဝဲလ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-အမြောက်အများ +အမြောက်အမြား) |
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-။က +။ က, -။ဘ +။ ဘ, -။အ +။ အ, -။ပ +။ ပ, -။ထ +။ ထ, -။သ +။ သ) |
||
စာကြောင်း ၄၉ -
[[File:Oliver Cromwell by Robert Walker.jpg|thumb|250px|အိုလီဗာ ကရွမ်းဝဲလ် (၁၅၉၉-၁၆၅၈)]]
'''အိုလီဗာ ကရွမ်းဝဲလ် '''(Oliver Cromwell)(၁၅၉၉-၁၆၅၈)သည် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]တွင် [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်]] စတင်ကျင့်သုံးနိုင်ရန်
== ငယ်ဘဝ ==
ကရွမ်းဝဲလ်၏ မိဖဘိုးဘေးတို့မှာ အင်္ဂလန်ဘုရင်များ မြှောက်စားချီးမြှင့်ခြင်းခံရသော မြေပိုင်ရှင်များ
၁၆၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပစ္စည်း အတော်အတန် ကြွယ်ဝသောအယ်လစ်ဇဘတ် ဗူချီယာ အမည်ရှိ အမျိုးသမီး တစ်ဦးနှင့်လက်ထပ်၏။ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် ဟန်တင်ဒန်နယ်မှ ပါလီမန်အမတ်အဖြစ် အရွေး ခံရသည်။ ထိုစဉ်က ကရွမ်းဝဲအားနောင်တစ်နေ့တွင် ခေါင်းဆောင်ကောင်းကြီး တစ်ဦးဖြစ်လာမည့် အခြေအနေမျိုးကို မတွေ့ရချေ။ ဖျတ်လတ်၍ စိတ်ပိုင်းဖြတ်သည့်အတိုင်း မဖြစ်မနေလုပ်တတ်သော အကျည်းတန်သည့် လူတစ်ယောက် အနေဖြင့်သာ ဂရုပြုမိကြသည်။ ထိုထက်ပို၍ လူသိများသည်မှာ အယူဝါဒ၌ အလွန်ကြည်ညိုလေးစားသော ပျူရီတန် တစ်ဦးဖြစ်သည့် အကြောင်းပေတည်း။ သူသည် အယူဝါဒအတွက်ဆိုလျှင် ပျူရီတန်တို့ဘက်မှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်ကြောင်းကို ပါလီမန် အစည်းအဝေးများတွင် မကြာခဏ ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခဲ့သည်။ အယူဝါဒလွတ်လပ်မှုကို လွန်စွာ လိုလားသူဖြစ်၍ အင်္ဂလန်ပြည်တွင် မနေတော့ဘဲ အမေရိကတိုက်ရှိ ပျူရီတန်တို့၏ နယ်သစ်သို့ သွားရောက် နေထိုင်ရန်ပင် ကြံရွယ်ခဲ့ဘူးလေသည်။
စာကြောင်း ၅၇ -
နယ်ပိုင်းမှ ဂုဏ်သရေရှိ လယ်သမားကြီးဖြစ်သူ ကရွမ်းဝဲလ်သည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များထဲမှ နည်းမှန်လမ်းမှန် ကိုးကွယ်သူ၊ ထိုသို့ကိုးကွယ်ရန် လူအများကို စည်းရုံးသူဖြစ်သည်။ ၁၆၂၈ တွင်ပါလီမန်([[လွှတ်တော်]])သို့ ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခံရသည်။ ဘုရင်က သက်ဦးဆံပိုင်ဘုရင်စနစ်ကိုသာ အသက်သွင်းလိုသည်ကြောင့် ခဏအတွင်းပင် ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သောကြောင့် ၎င်း၏ [[လွှတ်တော်]]အမတ်ဘဝမှာ ကြာကြာမခံပေ။
သို့သော် ၁၆၄၀ တွင် အင်္ဂလန်ဘုရင်က [[စကော့တလန်]]နှင့် စစ်တိုက်လိုသဖြင့် ပါလီမန်ကို အသစ်တဖန် ပြန်လည်ခေါ်ယူသည်။ ထိုပါလီမန်သစ်တွင် ကရွမ်းဝဲလ် ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရသဖြင့် အမတ်အဖြစ်
== စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဘဝ ==
သို့နှင့် ကရွမ်းဝဲလ် တစ်ယောက် ဇာတိသို့ပြန်ပြီး မြင်းတပ်ဖွဲ့ကာ ဘုရင့်ဂိုဏ်းသားများနှင့် တိုက်ခိုက်မှုများတွင် တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်တော့သည်။ ပြည်တွင်းစစ်လေးနှစ်အတွင်း ကရွမ်းဝဲလ်၏ အစွမ်းကြောင့် ပါလီမန်ဂိုဏ်းသားများဖက်မှ အရေးသာရသည်။ ပါလီမန်ဖက်မှ အရေးသာကြောင်းထင်ရှားသည့် တိုက်ပွဲဖြစ်သော မာစတုန်းမိုးလ် တိုက်ပွဲ(၂၊ ဇူလိုင်၊ ၁၆၄၄) နှင့် ပါလီမန်ဖက်မှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရပြီဟု သတ်မှတ်နိုင်သည့် [[နေ့စ်ဘီတိုက်ပွဲ]](၁၄၊ ဇွန်၊ ၁၆၄၅)များတွင် ကရွမ်းဝဲလ် ကောင်းစွာအစွမ်းပြပြီး အောင်နိုင်သည်။ ၁၆၄၆တွင် ဘုရင် ချားလ်(၁)အားဖမ်းမိသောကြောင့် စစ်ပြီး သောအခါ ကရွမ်းဝဲလ် အား ပါလီမန်စစ်တပ်၏ အတော်ဆုံးသော ဗိုလ်ချုပ်များအထဲမှ တစ်ဦးအဖြစ် အများကလက်ခံအသိအမှတ်ပြုကြသည်။ ပါလီမန်စနစ်တွင် သဘောထားတင်းမာသူအဖြစ်လည်း ထင်ရှားလာသည်။
သို့သော် ထိုအချိန်တွင် ပါလီမန်အတွင်းမှ ဆန္ဒချင်းမတူသူများ ရှိနေသဖြင့် အုပ်စုနှစ်ခုအဖြစ်သိသာစွာ ကွဲလေသည်။ ထိုသို့သော် အကွဲအပြဲကြောင့် ဘုရင်အား ကောင်းစွာ တရားရုံးတင် စစ်ဆေးနိုင်ခြင်း မရှိရာမှ ဘုရင်'''ချားလ်(၁)''' အကျဉ်းထောင်မှ ထွက်ပြေး လွတ်မြောက်သွားရသဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်တွင်းစစ်ထပ်မံ ဖြစ်ပွားရသည်။ ကရွမ်းဝဲလ် ဦးဆောင်သည့် တပ်များက ဘုရင့်ဘက်တော်သားများ တဖန်ပြန်လည် စည်းရုံးလှုပ်ရှားလာသည်ကိုကောင်းစွာ နှိမ်နှင်းနိုင်သကဲ့သို့ သဘောထား ပျော့ပြောင်းသည့် ပါလီမန်ဂိုဏ်းသားများကိုပါ
အင်္ဂလန်မှာလည်း ဓနသဟာယနိုင်ငံဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီတွင် ကရွမ်းဝဲလ်
== နိုင်ငံအုပ်ချုပ်သူဘဝ ==
တိုက်ပွဲများပြီးပြီဖြစ်သဖြင့် အစိုးရအသစ်ဖွဲ့ရန် ကြိုးပမ်းကြရာ ဖွဲ့စည်းပုံ တစ်ရပ်
ကရွမ်းဝဲလ် အာဏာရချိန်တွင် သူနှင့်အတူ ၁၆၄၀ကပါလီမန်အမတ်အဖြစ် ရွေးကောက်ခံရသူမှာအနည်းငယ်သာကျန်တော့သည်။ ထိုလက်ကျန် အစုကို '''ရန့်''' ဟုခေါ်ကြသည်။ ပါလီမန်အသစ် ခေါ်ယူရန်ကြိုးပမ်းသော်လည်း မအောင်မမြင်ဖြစ်ပြီးနောက် ထိုရန့်အဖွဲ့ ကို ကရွမ်းဝဲလ် က (၂၀၊ ဧပြီ၊ ၁၆၅၃)တွင်အာဏာဖြင့် ဖျက်သိမ်းပစ်လိုက်သည်။ ထိုနောက် ပါလီမန် သုံးကြိမ်ခေါ်ယူပြီး ဥပဒေများကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ပြဋ္ဌာန်းသော်လည်း ခိုင်ခံမှုမရှိသဖြင့် မအောင်မြင်ပေ။ အမှန်တွင် ကရွမ်းဝဲလ် အနေဖြင့် စစ်တပ်ကိုပါ အုပ်ချုပ်နေရသောကြောင့် စစ်အာဏာရှင်
၁၆၅၃ မှ ၁၆၅၈ ကွယ်လွန်ချိန်အထိ တိုင်းပြည်ကိုအုပ်ချုပ်နေချိန်များတွင် ရာထူးအခေါ်အဝေါ်ဖြင့် ကာကွယ်ရေးမင်းကြီး (ဝန်ကြီး)ဟုသာခေါ်တွင်စေသည်။ အင်္ဂလန်အပြင် [[စကော့တလန်]]၊ [[အိုင်ယာလန်]] တို့ကိုပါ အုပ်ချုပ်နေရသေးသည်။ နောက်လိုက်များက ရှင်ဘုရင်အဖြစ် ထီးနန်းသိမ်းပိုက်ရန် အကြံပြုသော်လည်း လက်မခံခဲ့ပေ။ ယေဘုယျအားဖြင့် သူအုပ်ချုပ်ချိန်များအတွင်း တိုင်းပြည်ကောင်းကျိုးကို ကြိုးစားထမ်းရွက်သည်။ ပြင်းထန်တင်းကျပ်သည့် ဥပဒေများကို သင့်တင့်အောင် ပြုပြင်ပေးသည်။ စည်းစနစ်ကျနသည့် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို တည်ဆောက်ပေးသည်။ ပညာရေးကိုလည်း အားပေးသည်။ ဘာသာရေးနှင့်ပတ်သတ်လျှင် သည်းခံခြင်းတရားကို လက်ကိုင်ထားစေသည်။ အယူဝါဒချင်းမတူသည့်အတွက် အက်ဒ်ဝပ်ဘုရင်လက်ထက် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်၃၀၀ကျော်က အင်္ဂလန်မှ နှင်ထုပ်ခံခဲ့ရသည့် [[ဂျူးလူမျိုး]] များပြန်လည် လာရောက်အခြေချသည်ကို ခွင့်ပြုပြီး ၎င်းတို့၏ ဘာသာတရားကိုလည်း ကိုးကွယ်ခွင့်ပြုသည်။ နိုင်ငံခြားရေးတွင်လည်း အထူးအောင်မြင်သည်ဟု ဆိုသည်။၁၆၅၈၊ လန်ဒန်တွင် ငှက်ဖျားရောဂါဖြင့် ကရွမ်းဝဲလ် ကွယ်လွန်သည်။
== နောက်ဆက်တွဲ ==
ကရွမ်းဝဲလ်ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သားဖြစ်သူ'''ရစ်ချက်ကရွမ်းဝဲလ်'''
== ရည်ညွှန်းကိုးကား ==
|