လင်ခန်းမယားခန်း ပြတ်စဲခြင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ရပါသည် +ရသည်, -ခဲ့ပါသည် +ခဲ့သည်, -လိုပါသည် +လိုသည်, -ဖြစ်ပါသည် +ဖြစ်သည်, -တတ်ပါသည် +တတ်သည်, -ငြင်းခုန် +ငြင်းခုံ)
အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ယောကျာ်း +ယောက်ျား, -နာကျည်း +နာကြည်း)
စာကြောင်း ၁၄ -
(ခ) ခရစ်ယာန်များသည် နှစ်ဦးသဘောတူညီသော်လည်း ကွာခွင့်မရ။ တရားရုံး၌ တရားစွဲဆိုရသည်။ သို့မှသာ ခွဲနေခွင့်၊ ကွာခွင့်ရနိုင်သည်။
 
(ဂ) မဟာမေဒင်တို့၌ လင်က မယားကို အကြောင်းမဲ့ တစ်ဖက်သတ်ကွာနိုင်သည်။ ထိုကွာထားသည့်မယားကို လင်က တိုက်ရိုက်ပြန်ယူ၍ မရချေ။ ထိုမိန်းမက ယောကျာ်းတစ်ဦးနှင့်ယောက်ျားတစ်ဦးနှင့် ကြားခံယူပြီးမှ ပြန်ယူခွင့်ရှိသည်။
 
(ဃ) မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့သည် အကြောင်းမဲ့၊ တစ်ဖက်သတ်ကွာရှင်းခွင့်မရှိချေ။ ကွာရှင်းလိုသူသည် မိမိ၏ဝေစုအားလုံး အဆုံးရူံးခံပါမည်။ ထိုမိန်းမကို လျော်ကြေးလည်း ပေးပါမည်။ သားသမီးများကိုလည်း စရိတ်ထောက်ပံ့ပါမည်ဆိုသော်လည်း ထိုမိန်းမ သဘောမတူလျှင် မည်သို့မျှ ကွာရှင်းခွင့်မရနိုင်။
 
(ခ) လင်ဖြစ်သူ ရဟန်းပြုခြင်း
(၁) လင်ယောကျာ်းလင်ယောက်ျား ရဟန်းပြုလျှင် လင်မယားအလိုလိုပြတ်စဲသည်။ (ဓမ္မသတ်များ)
 
(၂) ရဟန်းတော်များသည် ၂၂၇-ပါးသော သိက္ခာပုဒ်များကို ထိန်းသိမ်း၍ ဝိနည်းတော်နှင့်အညီ နေထိုင်ရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ရာ လူ့ဘဝက မယားကို ရဟန်းအဖြစ်ရောက်သည့်အခါ မယားအဖြစ် ဆက်ဆံ၍ မဖြစ်နိုင်ပေ။ (မပုစီရင်ထုံး) အကြောင်းမှာ ဘုန်းကြီးမယား၊ ဘုန်းဘုန်းအသည်းလေး၊ ဆရာတော်ဘုရား ချစ်ချစ်လေးဟူသော အခေါ်အဝေါ်များကို ပြည်သူများနား၌ အကြားမတော်၊ နားဝင်မချို၊ မသင့်လျော်။
 
(၃) လင်ယောကျာ်းလင်ယောက်ျား ရဟန်းပြုခြင်းသည် လူလောကကို စွန့်ခွာသွားခြင်းဖြစ်ရာ လင်ရဟန်းပြုပြီးနောက် ခုနှစ်ရက်လွန်လျှင် ကျန်ရစ်သည့်မယား နောက်အိမ်ထောင်ပြုနိုင်သည်။ (မနုကျယ်ဓမ္မသတ်)
 
(၄) ရဟန်းပြုသည်ဆိုရာ၌ ရက်အပိုင်းအခြားနှင့် ရဟန်းပြုသည့် (ဒုလ္လဘရဟန်းဝတ်သော လင်ယောကျာ်းအပေါ်လင်ယောက်ျားအပေါ် မယားက အခွင့်အရေးမယူနိုင်ပါ။ (သို့သော်လင်ယောကျာ်းကသို့သော်လင်ယောက်ျားက မယားအား ရဟန်းဘဝ၌ ပျော်လျှင် တစ်သက်လုံး ဝတ်မည်ဟု မကြွားခဲ့ပါနှင့်)
 
(၅) မဖော့၏ခင်ပွန်း ကိုဆင်သည် မယားကို လုပ်ကိုင်မကျွေးနိုင်သဖြင့် ရဟန်းဘောင်ဝင်ခဲ့သည်။ မဖော့က သူ့ဒွေးလေးရွာသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အားကိုးအားထားတွေက ဦးဇင်းကြီးက ခွင့်ပြုစေလိုကြောင်း၊ ဦးဇင်း ကိုဆင်ထံ ခွင့်တောင်းလေသည်။ ဦးဇင်းကြီးက “နင်တို့ ဒွေးလေးရွာမှာ ထန်းရည်သမားပေါတယ်ဟ၊ ငါပဲ လူထွက်ပါတော့မယ်”ဟုဆိုကာ လူထွက်လာလေတော့သည်။ (ဇော်ဂျီ၏ သူ့မယားဝတ္ထု) (မှတ်ချက်-လူထွက်စေချင်လျှင် ဤသို့ပြောပါ) (နောက်လူအားကိုးတွေ့ထားလျှင် သွားပြောမနေနဲ့)
စာကြောင်း ၄၇ -
(၁) သာမန်အိမ်ထောင်ရေးပြစ်မူကြောင့် ကွာရှင်းခြင်း
(ကက) လည်ဆည်မူ
တစ်ဦးက လိမ်လည်သည်ကို ကျန်တစ်ဦးက ယုံကြည်၍ ထိမ်းမြားခဲ့လျှင် လွတ်လပ်စွာပေးသော သဘောဆန္ဒမဟုတ်သဖြင့် ထိမ်းမြားခြင်း တည်မြဲခိုင်မာမူမရှိချေ။ ဥပမာ၊ ယောကျာ်းဖြစ်သူကယောက်ျားဖြစ်သူက သားကြီးမယားကြီးရှိလျက် လူပျိုပါပြော၍ လက်ထပ်ခဲ့ခြင်း၊ ယခင်မယားနှင့် ကွာရှင်းပြီးပြီဟု လိမ်လည်ပြောဆို၍ လက်ထပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်လျှင် လိမ်လည်ခြင်းခံရသူ မယား၌ ထိုလင်အား ကွာရှင်းခွင့်ရှိသည်။
 
(ခခ) လင်၏ဖောက်ပြန်မူ
လင်သည် အခြားမိန်းမတစ်ဦးနှင့် ဟိုဟာပြုလျှင် လင်၏ ဖောက်ပြန်မူဟု ခေါ်သည်။ သို့သော် မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ယောကျာ်းယောက်ျား တစ်ဦးသည် မယားတစ်ယောက်ထက်ပို၍ ယူခွင့်ရှိရာ လင်ဖောက်ပြန်မူသက်သက်နှင့် မယား၌ ကွာခွင့် မရခဲ့ချေ။ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၌ လင်သည် ယောကျာ်းအချင်းချင်းယောက်ျားအချင်းချင်း ဟိုဟာပြုလျှင် မယား၌ ကွာခွင့်ရှိသည်။
 
(ဂဂ) နောက်မယားယူမူ
စာကြောင်း ၇၇ -
(၂) ကြီးလေးသော အိမ်ထောင်ရေးပြစ်မူများ
(ကက) မယားဖောက်ပြန်မူ
မယားသည် မိမိလင်မဟုတ်သည့် အခြားယောကျာ်းနှင့်အခြားယောက်ျားနှင့် စပ်ယှက်မူကျူးလွန်သည်ကို မယားဖောက်ပြန်မူဟု ခေါ်သည်။ ဖောက်ပြန်မူ ကျူးလွန်ကြောင်း အလွန်ထင်ရှားသည့် သက်သေခံချက်ပြသရန်လိုသည်။ (ဒေါ်လှချစ်နှင့် ဦးစံအမူ)
 
ဖောက်ပြန်သည်ဟု စွပ်စွဲပြီး လင်က ပစ္စည်းများကို သိမ်းပိုက်ထားပိုင်ခွင့်မရှိပေ။ (ဦးဆင်နှင့် ဒေါ်မမလေး)
စာကြောင်း ၉၀ -
အထက်ပါ တင်ပြချက်များသည် ကွာရှင်းပြတ်စဲနိုင်သည့် အကြောင်းများ ဖြစ်သည်။ ကွာရှင်းပြတ်စဲကြရာ၌ တရားဝင်စေရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ဆက်လက်တင်ပြပါမည်။
 
ယောကျာ်းနှင့်ယောက်ျားနှင့် မိန်းမတို့ ထိမ်းမြားလက်ထပ်ကြစဉ်ကာလက မိမိတို့သည် “မရှိအတူ၊ ရှိအတူ၊ အေးအတူ ပူအမျှ၊ ဥမကွဲ၊ သိုက်မပျက်၊ ကောင်းတူ၊ ဆိုးဘက်၊ ရာသက်ပန်၊ ရိုးမြေကျ၊ မခွဲမခွာ၊ တွဲကာ၊ အမြဲသာနေထိုင်ပေါင်းသင်းသွားကြပါမည်”ဟု ပြောကြ၊ ဆိုကြ၊ ကတိတွေ အကြိမ်ကြိမ်ပေးခဲ့ကြလေသည်။ သူနှင့်သာ မပေါင်းရရင် ကျွန်တော့်ဘဝ “ရှင်လျက်နှင့် သေနေသကဲ့သို့” ဖြစ်နေပါသည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် တရားရုံးတက်၍ ထိမ်းမြားလက်ထပ်သည့် စာချုပ်ကို အလောသုံးဆယ်၊ အဆောတလျှင်၊ အလျှင်အမြန် ချုပ်ဆိုလက်ထပ်ပေးခဲ့ရသည်။
 
ယခု သူတို့ရောက်လာပြန်ပါသည်။ လျှာနှင့် သွားတို့ နေ့စဉ်ထိရာမှ ငြိလာကြသည်။ အချစ်တွေမမြင်၊ အပြစ်တွေမြင်လာကြသည်။ ငြင်းခုံပြောဆိုကြရာမှ စကားများရန်ဖြစ်ကာ စိတ်လိုက် မာန်ပါ “ကွာမယ်၊ ရှင်းမယ်” အဆင့်ထိ ရောက်လာကြသည်။ နီးစပ်ရာ မိတ်ဆွေများ၊ ရပ်ရွာလူကြီးများက ဖျန်းဖြေစေ့စပ်ပေးခြင်းကြောင့် ပြန်လည်သင့်မြတ် သွားသည်လည်းရှိသည်။ ကာယကံရှင် လင်နှင့်မယားတို့၏ စိတ်ထိခိုက်မူ၊ ရုပ်နာကျင်မူ၊ ငွေကြေးထိပါးမူ၊ ဂုဏ်သရေ နစ်နာမူအတိုင်းအတာနှင့် ထိုအပေါ်တွင်ထားရှိသော သဘောထားတို့က ကွာရှင်းပြတ်စဲစေသော အကြောင်းတရားများဖြစ်သည် ကို တွေ့ရသည်။
စာကြောင်း ၁၀၈ -
ယခင်က လက်ထပ်စာချုပ်၊ ကွာရှင်းစာချုပ်များ၌ တံဆိပ်တော် ခွန် ၂၅-ကျပ် ထမ်းဆောင်ကြရသည်။ မကြာမီက တံဆိပ်တော်ခွန်တန်ဖိုး(အနည်းငယ်) တိုးမြှင့်လိုက်ရာ လက်ထပ် ၂၅၀-ကျပ်၊ ကွာ ၂၅၀ဝကျပ်ထိ ၁၀ဝ-ရာခိုင်နူန်း တက်သွားသည်။
 
လက်ထပ်လျှင် ကွာရှင်းလျှင်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းပြဋ္ဌာန်းချက်အရ အခမ်းအနားမလို၊ စာချုပ်စာတမ်း မလိုသော်လည်း ပေါင်းသင်း ကွာရှင်းသော လင်နှင့် မယားတို့၌ အရေးအကြောင်းကြုံပါက အထောက်အထား သက်သေခံစာရွက်စာတမ်း တင်ပြရန် အခက်အခဲ ရှိကြမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကွာရှင်းပြီးသူ အချင်းချင်းကိုလည်း မယုံကြည်ရပါ။ ကွာရှင်းစဉ်ကတစ်မျိုး၊ နောင်ကျလျှင် တစ်မျိုးပြောတတ်၊ လုပ်တတ်ကြသည်။ ကွာရှင်းပြီးသည့်ယောကျာ်းကွာရှင်းပြီးသည့်ယောက်ျား နောက်မိန်းမယူသည့်အခါ လက်ထပ်မည့်အခါမျိုး၌ “ကျွန်မသာလျှင် မယားကြီးဖြစ်သည်”ဟု သတင်းစာ၌ ကြေညာတတ်သည်။ မိမိနောက်ယူမည့် ယောကျာ်းကိုလည်းယောက်ျားကိုလည်း ယခင်လင်ဟောင်းက “ဘယ်မလဲကွာရှင်းစာချုပ် မယားခိုးမူဖြစ်သွားချင်သလား”ဟု ခြောက်စား၊ ဟောက်စား လုပ်တတ်သည်။ ပွဲဖျက်တတ်သည်။ မယုံရပါ။ ထို့ကြောင့် စာချုပ်စာတမ်းနှင့် ပေါင်းကြ၊ ကွာကြစေလိုသည်။ အတွေ့အကြုံအရ “ရန်ငြိုးအကြီးဆုံးပြိုင်ဘက်နှစ်ယောက်”အား ပြပါဆိုလျှင် မချစ်တော့၍ ကွာရှင်း ပြတ်စဲ၊ ပစ္စည်းခွဲဝေကြသော လင်နှင့်မယားကိုပြပါမည်။ ထို့ပြင် “အမုန်းဆုံး၊ အနာကျည်းဆုံးခံစားနေရသောအနာကြည်းဆုံးခံစားနေရသော လူတစ်စုကို” ပြပါဆိုလျှင် အမွေမူဖြစ်နေဆဲ၊ ဖြစ်ခဲ့ပြီးသော အမွေဆိုင်ညီအစ်ကို မောင်နှမအရင်းများကို ပြပါမည်။ အလွန်ရင်းနှီးသူအချင်းချင်း အမူအခင်းဖြစ်ကြသည့်အခါများ၌ တိုက်ပွဲသည် ပို၍ ပြင်းထန်ပြီး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရမူ့များလှကြောင်း တွေ့ရသည်။