ကမ္ဘာဂြိုဟ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီး →ပထဝီဝင်ဆိုင်ရာ သမိုင်း: copy editing (issues stated at the review) |
‘ဂြိုလ်’ မှ “ဂြိုဟ်” သို့ |
||
စာကြောင်း ၁၉၅ -
===လေထု===
{{Main|ကမ္ဘာ့လေထု}}
[[File:MODIS Map.jpg|thumb|ကမ္ဘာအား တိမ်ဖုံးလွှမ်းထားသည့် [[နာဆာ]]၏
မြေမျက်နှာပြင်အား သက်ရောက်သော ပျမ်းမျှ ကမ္ဘာ့လေထုဖိအားသည် ကီလိုမီတာ ၈.၅ အမြင့်၌ ၁၀၁.၃၂၅ KPa (၁၄.၆၉၅၉ psi) ဖြစ်သည်။<ref name="Exline2006">{{cite book|last1=Exline|first1=Joseph D.|url=https://www.nasa.gov/pdf/288978main_Meteorology_Guide.pdf|title=Meteorology: An Educator's Resource for Inquiry-Based Learning for Grades 5–9|last2=Levine|first2=Arlene S.|last3=Levine|first3=Joel S.|date=2006|publisher=NASA/Langley Research Center|page=6|id=NP-2006-08-97-LaRC}}</ref> ခြောက်သွေ့သော လေထုတွင် [[နိုက်ထရိုဂျင်]] ၇၈%၊ [[အောက်ဆီဂျင်]] ၂၁%၊ [[ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်]]၊ ရေငွေ့နှင့် အခြားဓာတ်ငွေ့များ ပါဝင်သည်။<ref name="Exline2006" />ရေငွေ့ ပါဝင်မှုသည်
၀.၀၁ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ၄ ရာခိုင်နှုန်းကြားတွင် ပြောင်းလဲလျက်တည်ရှိသည်။<ref name="Exline2006" /> သို့သော် ပျမ်းမျှမှာ ၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။<ref name="earth_fact_sheet" /> [[ထရိုပိုစဖီးယား အလွှာ|ထရိုပိုစဖီးယားလွှာ]]၏ အမြင့်သည် ဝင်ရိုးစွန်း၌ ၈ ကီလိုမီတာ (၅ မိုင်) နှင့် [[အီကွေတာ]]တွင် ၁၇ ကီလိုမီတာ (၁၁ မိုင်) ဝန်းကျင်ရှိသည်။<ref name=geerts_linacre97 /> ကမ္ဘာ့လေထု၏ ဘိုင်အိုစဖီးယားတွင် [[အိုဇုန်းလွှာ]] တည်ရှိပြီး သက်ရှိများ ရှင်သန်ရန်အတွက် အန္တရာယ်ရှိသော [[ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်]]ကို ကာကွယ်ပေးသည်။<ref name="Harrison 2002" /> လေထုသည် ဥက္ကာခဲများအား မြေမျက်နှာပြင်သို့ မကျရောက်ခင် လောင်ကျွမ်းစေပြီး အပူချိန်ကို ချိန်ညှိပေးသည်။<ref name="atmosphere" /> ဤဖြစ်စဉ်အား ဖန်လုံအိမ် အကျိုးသက်ရောက်မှုဟုခေါ်ကာ မြေပြင်မှ ထုတ်လုပ်သော အပူများကို ဖမ်းယူထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဖန်လုံအိမ် အကျိုးသက်ရောက်မှုကို အဓိကဖြစ်စေသောအရာများမှာ ရေငွေ့၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်၊ [[မီသိန်း]]၊ နိုက်ထရိုက်အောက်ဆိုဒ်နှင့် [[အိုဇုန်း]]တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဤကဲ့သို့ အပူသိုလှောင်သည့်ဖြစ်စဉ် မရှိပါက လက်ရှိအပူချိန် +၁၅ °C (၅၉ °F)<ref name="Pidwirny2006_7" /> နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက် −၁၈ °C (၀ °F) သို့ ရောက်ရှိမည်ဖြစ်ပြီး သက်ရှိများ ဖြစ်တည်ခဲ့လိမ့်မည် မဟုတ်ပေ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် မေလတွင် ကမ္ဘာ့လေထုရှိ ရေခဲ ပုံဆောင်ခဲမှ ရောင်ပြန်ဟပ်သော အလင်းကို မိုင်ပေါင်းများစွာဝေးသော
===မိုးလေဝသနှင့် ရာသီဥတု===
စာကြောင်း ၂၅၈ -
လကမ္ဘာသည် ကမ္ဘာ၏ ရာသီဥတုကို ထိန်းကျောင်းခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိများ ဖြစ်ထွန်းမှုကို အထောက်အကူပြုခဲ့ကောင်းပြုခဲ့နိုင်သည်။ [[နိခါတကဗေဒ]]ဆိုင်ရာ သက်သေများနှင့် ကွန်ပျူတာ simulation များက ကမ္ဘာ၏ မိမိဝင်ရိုးပေါ်တိမ်းစောင်းမှုသည် လကမ္ဘာနှင့်အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်မှုကြောင့် တည်ငြိမ်သည်ဟု ပြသနေသည်။ အချို့သော သီအိုရီအဆိုရှင်များက လကမ္ဘာမရှိပါက ကမ္ဘာ၏ မိမိဝင်ရိုးပေါ်တိမ်းစောင်းလည်ပတ်မှုသည် အင်္ဂါဂြိဟ်၏ ဂြိုဟ်ရံလ ဖြစ်ရပ်ကဲ့သို့ ကမောက်ကမဖြစ်ကာ မတည်ငြိမ်မှု ဖြစ်သွားနိုင်သည်ဟုဆိုသည်။ သို့သော်လည်း ယင်းအား အပြန်အလှန် ငြင်းခုံနေကြဆဲဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=https://phys.org/news/2015-01-earth-moon-critical-life.html#:~:text=Lissauer's%20team%20found%20that%20without,day%20angle%20of%2023.5%20degrees.|title=Earth's moon may not be critical to life|work=Phys.org|last1=Cooper|first1=Keith|date=27 January 2015|access-date=26 October 2020}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://web.mit.edu/perron/www/files/Daradich08.pdf|title=Equilibrium rotational stability and figure of Mars|journal=Icarus|last1=Dadarich|first1=Amy|first2=Jerry X.|last2=Mitrovica|author-link2=Jerry X. Mitrovica|first3=Isamu|last3=Matsuyama|first4=J. Taylor|last4=Perron|first5=Michael|last5=Manga|author-link5=Michael Manga|first6=Mark A.|last6=Richards|date=22 November 2007|volume=194|issue=2|pages=463–75|access-date=26 October 2020|doi=10.1016/j.icarus.2007.10.017}}</ref>
===လူလုပ်
၂၀၂၀ ခုနှစ် ဧပြီလအရ ကမ္ဘာပတ်လမ်းထဲတွင် အလုပ်ဖြစ်နေဆဲ လူလုပ် [[ဂြိုလ်တု|ဂြိုဟ်တု]]များ ၂,၆၆၆ ခု ရှိသည်။<ref name="ucs" /> ယင်းတို့တွင် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း မရှိတော့သည့်
==ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိ==
| |||