ကမ္ဘာဂြိုဟ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်]] {{CO2}} သည် လေထုထဲတွင် သက်တမ်းရှည်ကြာစွာ တည်ရှိနေတတ်သောကြောင့်တည်ရှိနေနိုင်သောကြောင့် လူသားတို့၏ {{CO2}} ထုတ်လွှတ်မှုသည် နောင်နှစ်ပေါင်း ၁၀၀,၀၀၀ တွင်တစ်သိန်းတွင် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ရေခဲခေတ်တခုကိုရေခဲခေတ်တစ်ခုကို နှောင်းနှေးစေမည်ဖြစ်သည်။နှောင့်နှေးစေမည်ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last1=Ganopolski|first1=A.|last2=Winkelmann|first2=R.|last3=Schellnhuber|first3=H. J.|date=2016|title=Critical insolation – CO₂ relation for diagnosing past and future glacial inception|url=https://www.nature.com/articles/nature16494|journal=Nature|language=en|volume=529|issue=7585|pages=200–03|doi=10.1038/nature16494|pmid=26762457|bibcode=2016Natur.529..200G|s2cid=4466220|issn=1476-4687}}</ref>

ကမ္ဘာ၏ အနာဂတ်သည် [[နေ]]နှင့် တိုက်ရိုက် သက်ဆိုင်လျက်ရှိသည်။ နောင်နှစ်ပေါင်း ၁.၁ ဘီလီယံကြာသော်ဘီလီယံတွင် နေ၏ တောက်ပမှုသည် ယခုလက်ရှိထက် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ နှစ်ပေါင်း ၃.၅ ဘီလီယံ ကြာပါကဘီလီယံတွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးလာမည်ဖြစ်သည်။<ref name="sun_future"/> ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင် အပူချိန် တိုးပွားလာပြီး အင်အော်ဂဲနစ် ကာဗွန်သံသရာကို အရှိန်တင်စေကာ [[ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်]] စုစည်းမှုစနစ်ကို လျှော့ကျစေမည်ဖြစ်သည်။<ref name="britt2000" /> ယင်းကဲ့သို့ဖြစ်ပါက နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ မှ ၉၀၀ မီလီယံအတွင်း အပင်များအတွက် [[ဖိုတိုဆင်သစ်ဆစ်|အလင်းမှီစု]]နည်းဖြင့် အစာချက်လုပ်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ပေ။ အပင်များ နည်းပါးလာခြင်းသည် လေထုထဲရှိ [[အောက်ဆီဂျင်]] ပမာဏကို နည်းပါးသွားစေမည်ဖြစ်ကာ တိရိစ္ဆာန်လောက ရှင်သန်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ပေ။<ref name=ward_brownlee2002/> နောက်ထပ် နှစ်ပေါင်း ၁ ဘီလီယံနှစ်ကြာသော်ဘီလီယံကြာသော် မြေမျက်နှာပြင်ရှိ ရေအားလုံး ပျောက်ကွယ်သွားပြီး<ref name=carrington/> ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာတစ်ကမ္ဘာလုံး အပူချိန်သည် ၇၀ °C (၁၅၈ °F) သို့ ရောက်ရှိမည်ဖြစ်သည်။<ref name=ward_brownlee2002/> ယင်းအချိန်မှစ၍ ကမ္ဘာသည် နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ မီလီယံခန့်မီလီယံခန့်အတွင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်ရှိများ ရှင်သန်နိုင်သေးသည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ အကယ်၍ လေထုမှ [[နိုက်ထရိုဂျင်]]အား ဖယ်ထုတ်လိုက်ပါက<ref name=pnas1_24_9576/> နှစ်ပေါင်း ၂.၃ ဘီလီယံနှစ်ခန့်ဘီလီယံခန့်အတွင်း သက်ရှိများ နေထိုင်နိုင်ကောင်းသည်။ရှင်သန်နိုင်ကောင်းရှင်သန်နိုင်သေးသည်။ ထို့သို့မဟုတ်ဘဲ နေသည်နေ၏အပူချိန်သည် တည်ငြိမ်ခဲ့မည်ဟုတည်ငြိမ်မည်ဟု ယူဆမည်ဆိုပါသော်လည်းယူဆပါကလည်း နှစ်ပေါင်း ၁ ဘီလီယံအတွင်း ခေတ်သစ်သမုဒ္ဒရာများမှ ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းသော ရေထုတို့သည် ကမ္ဘာ့အတွင်းပိုင်းအလွှာသို့ ဆင်းသက်ကုန်မည်ဖြစ်သည်။<ref name=hess5_4_569/>

နေသည် နောင်နှစ်ပေါင်း ၅ ဘီလီယံကြာပါက [[ဧရာမ ကြယ်နီ]]ကြီးအဖြစ်သို့ [[ကြယ်တို့၏ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှု|ဆင့်ကဲပြောင်းလဲ]]သွားမည်ဖြစ်ပြီး ယခုလက်ရှိအရွယ်အစားထက် အဆပေါင်း ၂၅၀ သို့ ရောက်ရှိကာ ၁ [[AU]] (မိုင်ပေါင်း ၉၃ မီလီယံခန့်) ကြီးထွားလာမည်ဖြစ်သည်။<ref name="sun_future" /><ref name="sun_future_schroder"/> ကမ္ဘာ၏ ကံကြမ္မာသည် မသေချာပေ။ ဧရာမ ကြယ်နီတစ်စင်းအနေဖြင့် နေသည် ယင်း၏ထုထည် ပမာဏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအား ဆုံးရှုံးလိုက်ရမည်ဖြစ်ပြီး ဒီရေအကျိုးသက်ရောက်မှု (tidal effect) မရှိပါက ကမ္ဘာပတ်လမ်းသည် နေမှ ၁.၇ AU အကွာသို့ ရွေ့သွားမည်ဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ် ဒီရေအကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိပါက ကမ္ဘာသည် နေ၏လေထုထဲသို့ တိုးဝင်ကာ အငွေ့ပျံသွားမည်ဖြစ်သည်။<ref name="sun_future" /> နေ၏တောက်ပမှုသည် ယခုထက် အဆပေါင်း ၅၀၀ ပိုမိုတောက်ပလာမည်ဖြစ်ကာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိများ အကုန်လုံး မဟုတ်သော်မှ အတော်များများကို လွန်ကဲသောအပူချိန်က ပျက်စီးစေမည်ဖြစ်သည်။<ref name="sun_future" /> ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ပြုလုပ်သော အတုယောင်ဖန်ဆင်းခြင်းပုံတူဖန်တီးမှန်းဆမှု (simulation) တစ်ခုက ကမ္ဘာသည် ဒီရေအကျိုးသက်ရောက်မှုကြောင့် နေ၏လေထုသို့ ဝင်ရောက်ကာ လောင်ကျွမ်းသွားမည်ဟုဆိုသည်။<ref name="sun_future_schroder" />