ဒဏ္ဍာရီ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

လက်ရှိအသုံးပြုမှု၌ ''မစ်သောလာဂျီ'' (mythology) ဝေါဟာရသည် လူ့အဖွဲ့တစ်ခုနှင့်ပတ်သက်၍ စုစည်းရွေးချယ်ထားသော ဒဏ္ဍာရီများကို ဆိုလိုသည်။ သို့သော် ထိုသို့သော ဒဏ္ဍာရီများအားလေ့လာခြင်းဟူ၍လည်း အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်နိုင်သည်။{{sfn|Kirk|1973|p=8}} ဥပမာ [[ဂရိဒဏ္ဍာရီ]]၊ [[ရောမဒဏ္ဍာရီ]] နှင့် ဟစ်တိုင်း ဒဏ္ဍာရီ (Hittite) တို့အားလုံးသည် ထိုလူ့အဖွဲ့ ယဉ်ကျေးမှုများကြား ပြန်လည်ပြောဆိုကြသော ဒဏ္ဍာရီထုထည်ကြီးတစ်ရပ်ကို ဖော်ပြ၏။ ရိုးရာပြောဆိုပုံပြင်လေ့လာသူ ''အလန် ဒန့်စ်'' (Alan Dundes) က ကမ္ဘာလောကကြီးနှင့် လူ့လောကတစ်ရပ် ယနေ့ခေတ်အခြေအနေသို့ မည်သို့မည်ပုံဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်ကိုရှင်းလင်းပြသသော ''အလေးအမြတ်ထားအပ်သည့်(မြင့်မြတ်သည့်) ဇာတ်လမ်းပုံပြင်''(sacred narrative) များကို ဒဏ္ဍာရီဟူ၍ ဖွင့်ဆိုသည်။ ''ဒန့်စ်'' ကပင်ဆက်လက်၍ မြင့်မြတ်သည့်ဇာတ်လမ်းအကြောင်းရာ(sacred narrative) များသည် လူမှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ လူမှုရေးရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျင့်ထုံးများ၊ စံစနစ်များကို တိတိကျကျဖော်ပြထားသည်၊ ဩကာသလောက၏ ရှုထောင့်အမြင်များကို ရှင်းလင်းပြသသည်။ ထိုသို့ဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ အခြေခံကျသော လောကအမြင်ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန် အကျိုးရှိသင့်တော်သည့် ဇာတ်လမ်းတစ်ခုကို ''မြင့်မြတ်သည့်ဇာတ်လမ်းအကြောင်းရာ'' ဟုအမျိုးအစားခွဲခြားခဲ့သည်။ <ref name=grassie/> မနုဿဗေဒပညာရှင် ''ဘရုစ် လင်ကန်'' (Bruce Lincoln) က ဒဏ္ဍာရီသည် ဇာတ်လမ်းသဏ္ဌာန်ရှိသော အတွေးအမြင်စနစ်ဟု ဖွင့်ဆိုသတ်မှတ်သည်။<ref>{{cite journal |last= Lincoln |first= Bruce |year= 2006 |title= An Early Moment in the Discourse of "Terrorism": Reflections on a Tale from Marco Polo |url= https://archive.org/details/sim_comparative-studies-in-society-and-history_2006-04_48_2/page/242 |jstor= 3879351 |journal= [[Comparative Studies in Society and History]] |volume= 48 |issue= 2 |pages= 242–259 |quote= More precisely, mythic discourse deals in master categories that have multiple referents: levels of the cosmos, terrestrial geographies, plant and animal species, logical categories, and the like. Their plots serve to organize the relations among these categories and to justify a hierarchy among them, establishing the rightness (or at least the necessity) of a world in which heaven is above earth, the lion the king of beasts, the cooked more pleasing than the raw. |doi=10.1017/s0010417506000107}}</ref>