နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးပညာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀ေ |
အရေးမကြီး Robot: Cosmetic changes |
||
စာကြောင်း ၂ -
By HR Journal
Nation-States
Nation-States တွေဟာ ပြည်တွင်းမှာ လူသားတွေရဲ့လိုအင်တွေ ရရှိဖို့ သူတို့ရဲ့စွမ်းရည်ကို အသုံးပြုရာမှာ ကွာခြားကြပါတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ပြည်တွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာမှာ
နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံတကာ တာဝန်သိစိတ်တွေ ပြည့်ဝပြီး ထိရောက်အကျိုးရှိစွာ အုပ်ချုပ်နိုင်ရင် အဲဒီ နိုင်ငံတွေကို ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး ပေါင်းစည်း ညီညွတ်မှုနဲ့ လူမှုရေး ကျစ်လျစ်ခိုင်မာမှု ပေါ်အခြေခံပြီး တရားဝင်ဖြစ်ပြီး ပျော်ရွှင်ဖွယ် လူမှုအသိုက်အမြုံ အနေနဲ့ ရှုမြင်နိုင်ပါတယ်။ Holsti ရဲ့ အဆိုအရ တရားဝင်ဖြစ်မှု (Legitimacy)မှာ ဒိုင်မင်းရှင်း နှစ်ခုရှိပါတယ်။ ပထမတစ်ခုကတော့ Horizontal Legitimacy ဖြစ်ပြီး အဲဒါက နိုင်ငံရေး အသိုက်အမြုံ (Political Community)ရဲ့ သဘာဝနဲ့ စရိုက်လက္ခဏာကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ Vertical Legitimacy
Strong States တွေမှာ ရေပြင်ညီ (Horizontal) နဲ့ ထောင်လိုက် (Vertical) Legitimacy
အဲဒီနိုင်ငံတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ်တွေက အကန့်အသတ်ပါရှိတဲ့ ဒေါင်လိုက်နဲ့ အလျားလိုက် Legitimacy တွေရှိကြပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေကို ဥပမာပြရရင် အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အယ်လ်ဘေးနီးယား၊ ဘော့စနီးယား၊ ကွန်ဂိုသမ္မတနိုင်ငံ၊ ဟေတီနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြပါတယ်။ သည်လို စနစ်တွေမှာ အစိုးရအနေနဲ့ လာဘ်ပေး လာဘ်ယူမှုတွေရှိပြီး ထိရောက်မှု မရှိဘူး။ အုပ်ချုပ်သူတွေဟာ ဩဇာအာဏာ အနည်းငယ်နဲ့ အမိန့်ပေးကြတယ်။ နိုင်ငံရေးစနစ်ကလည်း မတည်ငြိမ်ဘူး။ အုပ်ချုပ်တဲ့ အစိုးရက ပြည်သူကို အကျိုးပြုမှု နည်းပါးတယ်။ မှုခင်းတွေနဲ့ ကျပန်းဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်လို့နေတယ်။ စစ်အေးခေတ်လွန်ကာလမှာ တည်ရှိတဲ့ nation-states တွေ ပြိုကွဲပျက်စီးခဲ့ကြတယ်။ အခြေခံကျကျ ဆိုရင် ပြိုပျက်သွားတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ နိုင်ငံရေးစနစ်တွေဟာ သူတို့ရဲ့လုပ်ငန်းဖန်ရှင်တွေရဲ့ စွမ်းရည်တွေ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြတယ်။ နိုင်ငံတွေရဲ့နယ်မြေပိုင်နက်တွေ၊ ဒေသတွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် လူမျိုးအုပ်စုတွေရဲ့ကျယ်ပြန့်တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။
စာကြောင်း ၁၄ -
လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်မှာ State (နိုင်ငံ)ကို နိုင်ငံရေး အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လွှမ်းမိုးတဲ့ပုံစံလို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သည်နေ့ ခေတ်မှာတော့ Above the state နဲ့ From below အနေနဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ ပေါ်ပေါက် လာခဲ့ပါတယ်။ Above the state ရဲ့ ဆိုလိုရင်း သဘောကတော့ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေဟာ State (နိုင်ငံ)ရဲ့ လုပ်ငန်းဖန်ရှင်များစွာကို အစားထိုးမယ့် Structures (ဖွဲ့စည်းမှုတွေ) အတွက် အုပ်စုဖွဲ့ခြင်း (grouping) တွေပြုလုပ်လာကြပါတယ်။ သည် Above the law က အထူးသဖြင့် စီးပွားရေးရာ ကိစ္စရပ်တွေ ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ပါတယ်။ EU,NAFTA the challenge from above ကတော့ စီးပွားရေး ကိစ္စရပ်တွေသာမက ဘာသာရေး ကိစ္စရပ်တွေပါ အကျုံးဝင် နေတာတွေ့ရပါတယ်။
အစ္စလာမ် လူမှုအသိုက်အမြုံမှာ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်တွေမှ တစ်ဆင့် အုပ်ချုပ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ State (နိုင်ငံ)ကို From below မှ တိုက်ခိုက်တာလည်း ရှိပါတယ်။ လူမျိုးစုံနဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ ခွဲထွက်ရေး ဝါဒီလှုပ်ရှားမှုတွေကလည်း ကြီးကြီးမားမား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ သီရိလင်္ကာ၊ ယခင် ယူရိုဆလားဗီးယား၊ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စု၊ ဒေသဆိုင်ရာနဲ့ လူမျိုးရေး ဆိုင်ရာ ပြင်းပြတဲ့ ဆန္ဒတွေ (၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် နှစ်လွန်ကာလများနဲ့ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် နှစ်လွန်ကာလများ) က လေးနက်တဲ့ နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုသို့
နိုင်ငံအပေါ် ဘာ့ကြောင့် စိန်ခေါ်မှုတွေဖြစ် ရတာလဲ
နိုင်ငံအနေနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့လိုအင်တွေကို ရရှိစေရေးမှာ နည်းပါးတဲ့ တန်ဖိုးထားမှုတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ From above
From below အနေနဲ့ကြည့်ရင် အိုးအိမ်၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုမှာ ဒေသဆိုင်ရာ လိုအင်တွေ ပြောင်းလဲဖို့ ကောင်းမွန်တဲ့ အလှည့်အပြောင်း တုံ့ပြန်မှုအတွက် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု ပြုတဲ့နိုင်ငံတွေဟာ ပိုမိုပုံပန်းမကျတဲ့ ဖွဲ့စည်းမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ သည်အချက်က နိုင်ငံတွင်းနဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်အတွက် ဖိအားတွေကို တွန်းအားပေးဖို့ ကူညီရာ ရောက်ပါတယ်။ နိုင်ငံအနေနဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာ (Sovereignty) ကို အဓိပ္ပာယ် သတ်မှတ်ထားဆဲပါ။ နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်တွေကို ပြင်ပမှ ကျူးကျော်ခြင်းကို ပြည်သူတွေက ဆန့်ကျင် ကာကွယ်နိုင်တာ အချုပ်အခြာအာဏာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ဖက်မှာတော့ ကမ္ဘာအနှံအပြားမှာ ပြည်တွင်း သောင်းကျန်းသူ တပ်ဖွဲ့တွေ ရှိနေဆဲပါ။
စာကြောင်း ၃၀ -
State အပေါ် Realist view ကတော့
(၁) State ဆိုတာ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတဲ့ actor
(၂) State ဆိုတာ အချုပ်အခြာအာဏာပဲ ဖြစ်တယ်။
(၃) State မှာ ချမှတ်ထားတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီမှုရှိတယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ အမျိုးသား အကျိုးစီးပွား (national interest) ကို ပါဝါနဲ့ အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုတယ်။
State အပေါ်
(၁) State ဆိုတာ အရင်းရှင် လူတန်းစားရဲ့အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့ အေးဂျင့်ဖြစ်တယ်။
(၂) State ကို အရင်းရှင် လူတန်းစားအလွှာမှ ဖိအားပေးမှုတွေနဲ့ လွှမ်းမိုးတယ်။
စာကြောင်း ၄၄ -
(၃) State ကို ပိုမို နှစ်သက်ဖွယ်ရာတွေကို ပြောင်းလဲတဲ့ နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွှန်းတွေနဲ့ ပုံသွင်းတယ်။
(၄) ကိုယ်ပိုင် လက္ခဏာတွေကို ပုံသွင်းခြင်းနဲ့ ပြန်လည် ပုံဖော်ခြင်း ပြုလုပ်တဲ့ ပြောင်းလဲနေတဲ့ အမျိုးသား အကျိုးစီးပွားတွေနဲ့ State ကိုလွှမ်းမိုးထားတယ်။
(၅) State ကို
အထက်မှာ ဖော်ပြခဲ့တာတွေကတော့ Liberals, realists နဲ့ radicals တွေက State နဲ့ပတ်သက်လို့ ကိုင်စွဲထားတဲ့ ကွဲပြားခြားနားတဲ့ အမြင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ ကွဲပြားခြားနားမှုတွေကို လေ့လာကြည့်ရင် အဓိက နယ်ပယ်လေးခုမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီနယ်ပယ်တွေကတော့
|