နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[ImageFile:State_seal_of_Burma_2008.svg|thumb|alt=Politics and government of Burma.|]]

== သမိုင်း ==

နဝတ ကို [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစောမောင်]] (နောက်ပိုင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး အထိ ကိုယ့်ကိုကိုယ်ရာထူးတင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၉၇ ဂျူလင်လတွင်ကွယ်လွန် ) ဦးစီးသည့် မြန်မာ့လက်နက်ကိုင်တပ်များ “[[၈၈၈၈ အရေးအခင်း (ရှစ်လေးလုံး)|ရှစ်လေးလုံးထကြွမှု]] ”ကိုနှိမ်နင်းပြီး အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည့် ၁၉၈၈ စက်တင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းယူခဲ့ သည့်နေ့တွင် နဝတသည် အမိန့်အမှတ် ၁/၁၉၈၈

နဝတသည် ယခင်မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ (မဆလပါတီ)တွင် ဒုဝန်ကြီးများ၏အလုပ်တာဝန်များအစားထိုးခြင်း ကိုလည်းရပ်ဆိုင်းသည့်အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ (၁၉၇၄မြန်မာ့အခြေခံဥပဒေတွင် “ဝန်ကြီးများကောင်စီ” သည် ဝန်ကြီးများအဖွဲ့အဖြစ်ဆောင်ရွက်သော်လည်း ဒုဝန်ကြီးများကို ဝန်ကြီးများ ကောင်စီ၏ တရားဝင်အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် မထားရှိခဲ့သည့်အတွက် နဝတသည် တိကျသေချာစေရန် ယခင်မဆလအစိုးရအတွင်းရှိ ဒုဝန်ကြီးများကို ဝန်ကြီးများနှင့်အတူထားရှိပြီး ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။) အာဏာ သိမ်းသည့်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် နဝတ၏အမိန့်များကို ၁၉၈၈ စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက်ထုတ် လုပ်သား ပြည်သူ့နေ့စဉ် သတင်းစာ တွင်တွေ့မြင်နိုင်သည်။ နဝတ၏ပထမဦးဆုံးဥက္ကဌသည် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစောမောင် ဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး ဖြစ်လာပြီး ဝန်ကြီးချုပ်လည်းဖြစ်သည်။ သူသည် ၁၉၉၂ ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ရာထူးမှဖယ်ရှားခံရပြီး၊ ထိုစဉ်ကဗိုလ်ချုပ်ကြီး နောက်ပိုင်းတွင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး ဖြစ်လာသည့် [သန်းရွှေ၊ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|သန်းရွှေ] မှ နဝတဥက္ကဋ္ဌ နှင့် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးများကို လွှဲပြောင်းရယူသွားသည်။၁၉၉၇ နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် နဝတ ကို ဖျက်သိမ်းပြီး နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေး ကောင်စီ အဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အများအားဖြင့် သို့မဟုတ် အားလုံးမဟုတ်သော စစ်အစိုးရ၏အဖွဲ့ဝင် အများစုသည် ဖျက်သိမ်းလိုက်သည့်နဝတအဖွဲ့ထဲမှ အဖွဲ့ဝင်များပင်ဖြစ်သည်။

== ဥက္ကဌများ ==

* ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေ ( ၂၃ ဧပြီ ၁၉၉၂ – ၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၇ )

* ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေ ( ၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၉၇၇ - ယခု အချိန်ထိ )

== လက်ရှိအဖွဲ့ဝင်များ ==

* ဗိုလ်ချုပ်ကြီး သီဟသူရတင်အောင်မြင့်ဦး ၊ နအဖ၏အတွင်းရေးမှူး ၁ ၊ စစ်ထောက်ချုပ်

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မင်းအောင်လှိုင် ၊ အဖွဲ့မှူး အထူးစစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ ၂ ( ရှမ်းပြည်နယ် ၊ ကယားပြည်နယ် )

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကို ၊ အဖွဲ့မှူး အထူးစစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ ၃ ( ပဲခူးတိုင်း၊ ဧရာဝတီတိုင်း)

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး သာအေး ၊ အဖွဲ့မှူး အထူးစစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ ၄ (ကရင်ပြည်နယ် ၊ မွန်ပြည်နယ် ၊ တနင်္သာရီတိုင်း )

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မြင့်ဆွေ ၊ အဖွဲ့မှူး အထူးစစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ ၅ ( ရန်ကုန်တိုင်း )

* ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်ဇော် ၊ အဖွဲ့မှူး အထူးစစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့ ၆ (မကွေးတိုင်း၊ ရခိုင်ပြည်နယ်)

* ဗိုလ်ချုပ်လှဌေးဝင်း ၊ တပ်မတော် လေ့ကျင့်ရေးအရာရှိချုပ်

== လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ==

== လူသတ်မှု ==

== ကလေးစစ်သားများစုဆောင်းခြင်း ==

နအဖသည် ကလေးများ- အချို့အသက် ၁၀ နှစ်အရွယ်-အား ၎င်း၏စစ်တပ် ၊ တပ်မတော်တွင် အမှုထမ်း ရန်အတွက် အတင်းအကြပ်လိုက်လံစုဆောင်းနေသည့်အကြောင်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အစီရင်ခံထားကြသည်။လတ်တလောမြန်မာစစ်တပ်ထဲတွင်ကလေးစစ်သားမည်မျှရှိသည်ကိုခန့် မှန်းရန်ခက်ခဲသည်။သို့သော်လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၊ကလေးစစ်သားများကမ္ဘာ့အစီရင်ခံစာ ၂၀၀၈ နှင့် နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့တို့၏အဆိုအရ ထောင်ဂဏန်း နီးပါး ရှိသည်။

တစ်သီးတစ်ခြား နှင့် အခွင့်ထူးခံသည့် မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်များအပေါ် မြန်မာအများစု၏မနှစ်မြို့ဖွယ် ခံစားနေရမှုများကို ပြသည့်အနေဖြင့် စစ်တပ်ထဲမဝင်ကြသည့်အတွက်ကြောင့် စစ်တပ်သည် တစ်ခါတစ်ရံ တွင်ကလေးစစ်သား အတင်းအကြပ်စုဆောင်းခြင်းဘက်သို့ လွှဲပြောင်းလုပ်ဆောင်ရသည်။

* ကလေးများ နှင့် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ၊ အတွင်းရေးမှူးချုပ်၏အစီရင်ခံစာ၊ ၂၆ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၆ UN Doc. A/61/529 S2006/826

* လုံခြုံရေးကောင်စီသို့တင်ပြသည့် ကလေးသူငယ်များနှင့်လက်နက်ကိုင်များပဋိပက္ခအပေါ် အတွင်းရေးမှူး ချုပ်၏အစီရင်ခံစာ၊ ၂၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၇ ၊ UN Doc. A/62/609-S/2007/757.

* မြန်မာနိုင်ငံကလေးသူငယ်များနှင့်လက်နက်ကိုင်များပဋိပက္ခအပေါ် အတွင်းရေးမှူးချုပ်၏အစီရင်ခံစာ ၁ ဇွန် ၂၀၀၉ UN Doc. S/2009/278.

== အတင်းအကြပ်ပြောင်းရွှေ့ခြင်း ==

အတင်းအကြပ်နှင်ထုတ်ခြင်းသည် အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေးကာလ ပြီးဆုံးသွားသည်နှင့်နိုင်ငံခြားအကူအညီမလိုပဲလေဘေးသင့်လူအများသည်၎င်းတို့၏ဘဝများကို၎င်းတို့ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ပြီ ဆိုသည်များကို ပြသရန် အစိုးရ၏ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတစ်ပိုင်း ဖြစ်သည်။ နာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့် အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ရသူများသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေအောက်တွင် နိုင်ငံအတွင်းရွှေ့ပြောင်းရသူများဟု နားလည်သိရှိထားသည်။ နိုင်ငံအတွင်းရွှေ့ပြောင်းရခြင်းအပေါ် ကုလသမဂ္ဂလမ်းညွှန်စည်းမျဉ်းများ အောက်တွင် မြန်မာအစိုးရသည် နိုင်ငံအတွင်းရွှေ့ပြောင်းရသူများ မိမိတို့၏အိမ်သို့ ပြန်ရန် သို့မဟုတ် နေထိုင်နေကျနေရာများသို့ပြန်ရန် သို့မဟုတ် နိုင်ငံ၏အခြားသောနေရာတွင် ဆန္ဒအလျှောက် အခြေချနေထိုင်ရန် တို့အတွက် စိတ်ချလက်ချနှင့်သိက္ခာရှိရှိ ဆန္ဒအလျှောက်ဖြစ်စေရမည့် အခွင့်အရေးကို သေချာမှုဖြစ်စေရမည်။

== အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေမှုများ ==

== နိုင်ငံရေးအကျဉ်းချထားမှု ==

၂၀၀၇ ဩဂုတ်လတွင် အကြီးအကျယ်ဆန္ဒပြမှုများ မစတင်ခဲ့မှီအချိန်၌ အာဏာပိုင်များသည် နိုင်ငံရေးအပေါ်အခြေပြု၍ အစိုးရနှင့်ဆန့်ကျင်သူ နာမည်ကြီးများကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး၊ ထိုသူတို့အနက်မှ များစွာသောသူများ ကို လများစော၍ အကျဉ်းထောင်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ ၂၅-၂၉ စက်တင်ဘာ ဖြိုခွဲနှိမ်နင်းမှုမတိုင်မှီ ဆန္ဒပြပွဲများစီစဉ်သည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက်တည်း အတိုက်အခံပါတီ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] (NLD) ၏အဖွဲ့ဝင်များကို ပိုမိုဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး၊ယင်းကိစ္စကို ဖြိုခွင်းနှိမ်နင်းမှုမတိုင်မှီ ကြိုတင်ရှင်းလင်းခြင်းလုပ်ရပ်အဖြစ် လူအများက ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။