သိပ္ပံပညာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[ImageFile:DNA_Animation.gif|thumb|150px|[[နှစ်ပင်လိမ်]] ဒီအန်အေ တည်ဆောက်ပုံ ပုံကြမ်း]]

[[ImageFile:Bohr_model.png | thumb | [[နေဘိုး]]၏ [[အက်တန်]] ပုံစံ။ များစွာသော သိပ္ပံအတွေး များကဲ့သို့ပင် အစပိုင်းတွင်ကျယ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လက်တွေ့ စမ်းသပ်မှုများဖြင့် အချို့အပိုင်းများကို ပယ်ခဲ့သည်။]]

[[ImageFile:Michelsonmorley-boxplot.svg.png | 300px | frame | right | နာမည်ကြီး [[Michelson–Morley experiment]] မှ အချက်အလက်များ]]

သိပ္ပံ [[ဒဿနပညာ| ဖီလိုဆိုဖီ]] (philosophy of science) သည် သဘာဝကို အမှန်အတိုင်း နားလယ်ရန်နှင့် သိပ္ပံနားလယ်မှုများ မှန်မမှန်း ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားသည်။ [[သိပ္ပံနည်းကျ နည်းစဉ်]]ကို သုံး၍ပင်လျှင် သိပ္ပံ နှင့် သိပ္ပံ မဟုတ်သည်ကို ခွဲခြားရန် ခက်ခဲ့သည်မှာ အသိပင်ဖြစ်သည်။ သိပ္ပံ နှင့် သိပ္ပံ မဟုတ်သည် နှစ်ခုအကြား တိတိကျကျ ခွဲခြားနိူင်ရန် မှန်ကန်သော တွေးခေါ်မှု့များ ရှိရပေမည်။ ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ များစွာသော အဆိုပြုချက်များ ရှိခဲ့ပြီး ယခုတွင် သိပ္ပံသမားများ အကြား အများအားဖြင့် သဘောတူညိမှုရှိပေသည်။ ဥမမာဆိုသော အများလက်ခံထားသည်မှာ သိပ္ပံတွေးခေါ်မှု နှင့် သီအိုရီများသည် အခြားတစ်ယောက်မှ ပြန်လည် စမ်းသပ်နိူင်မှသာ ၎င်းတို့သည် အတည် ဖြစ်သည်။

သိပ္ပံနည်းကျ နည်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဖီလိုဆိုဖီ သမားများတွင် အတွေးများစွာရှိသည်။ လက်တွေ့သမား (Methodological naturalism) များက သိပ္ပံနည်းကျ စမ်းစစ်ရာတွင် မြင်တွေ့နိူင်သော (observable) ဖြစ်ရပ်များကို ရှင်းလင်းရာတွင် လက်တွေ့ကျကျ လေ့လာပြီး အခြားသူကလဲ ပြန်လယ် စမ်းသပ်နိူင်မသာ ဖြစ်ရမည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် လက်တွေ့သမားများက [[သဘာဝလွန် ဖြစ်ရပ်]]များ၊ အာဏာရ အဖွဲ့အစည်း၏ အဆိုပြုချက်များ၊ ဘက်လိုက်သော လေ့လာမှုများကို လက်မခံပေ။ အမှန်တရားသမားများ (critical rationalism) ကမူ လေ့လာမှုများတွင် ဘက်မလိုက်အောင် လုပ်၍မရ ထို့အပြင် သဘာဝလွန်ဟုပြောသည်မှာ မည်မျှလွန်လျှင် သဘာဝမှ လွန်သည်ခေါ်မည်မှာ တိကျမှုမရှိဟု ညင်းဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အမှန်တရားသမားများက မှားကြောင်း ထောက်မပြနိူင်လျှင် အမှန်ဖြစ်သည် ဆိုသည်။ အမှန်တရားသမားသည် လက်တွေ့သမားများ တွေးခေါ်သည်နိူင်ထပ် ပိုမို ကျယ်ပြန့်သော နေရာများကိုပါ လေ့လာနိူင်ပြီး တချိုန်တည်းမှာပင် အာဏာပိုင်များကို ဖိဆံသည်။ အမှန်တရားသမားများက သိပ္ပံဆိုသည်မှာ လက်တွေ့ပြနိူင်မှုထက် အမှား မပါမှုက အရေးကြီးသည်ဟု ဆိုသည်။ တိုင်းတာမှုသမားများ (instrumentalism) ကမူ တိုင်းတာမှုများသည် အမှားအမှန်ထက် ဖြစ်ရပ်များကို ကြိုတင်တွက်ချက်ရန်သာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

== သိပ္ပံပညာ နှင့် မြန်မာ့ အမြင် ==

== သိပ္ပံပညာရှင် ==