|
[[File:Islam.1.jpg|frame|right|မက္ကာ]]
[[File:Islam.1.jpg|frame|right|ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ၊ မက္ကာဟ်မြို့ရှိ ကာအ်ဘာသည် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ ဗဟိုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့အနှံ့အပြားရှိ မွတ်စလင်များ လာရောက်စုရုံးဝတ်ပြုရာနေရာလည်း ဖြစ်သည်။]]
ကာအဘာ (Kaaba) သည် အစ္စလာမ်၏ဗဟိုဖြစ်ပြီး၊ မက္ကာ(ဆော်ဒီအာရေဗျ-)တွင် တည်ရှိသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ များရှိ မွတ်စလင်-များ လာရောက်စုဝေး ဝတ်ပြုရာနေရာဖြစ်သည်။
အစ္စလာမ် (အာရပ်ဘာသာဖြင့်-အယ်-အစ္စလာမ် (الإسلام al-’islām )၊ အသံထွက် (အစ္စလာမ်) [ʔislæːm] (နားဆင်ရန်)[မှတ်ချက် ၁])သည် ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ နောက်လိုက်များက ဘုရားသခင်(အလ္လာဟ်)၏ အမိန့်တော်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းခံထားရသည့် ကုရ်အာန်ကျမ်းစာနှင့် အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ နောက်ဆုံးတမန်တော်ဖြစ်သော မုဟမ္မဒ်၏ သင်ကြားပို့ချချက်များ(ဟဒီးဆ်)နှင့် အနေအထိုင်၊ အလေ့အထများ(ဆွန္နသ်)ပေါ် အခြေခံထားသော ဘုရားတစ်ဆူတည်းရှိ ဘာသာတစ်ခုဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်ဆိုသော စကားလုံးမှာ "ဘုရားသခင်ထံပါးတွင် ကျိုးနွံနိမ့်ချခြင်း"၊ "ငြိမ်းချမ်းမှု"၊ "ငြိမ်းချမ်းရာ လမ်းကြောင်း" ဟူ၍လည်း အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာကို လိုက်နာကိုးကွယ်သူများအား မွတ်စလင်ဟု ခေါ်သည်။
အစ္စလာမ် (အာရပ်ဘာသာဖြင့်-အယ်-အစ္စလာမ် (الإسلام al-’islām )၊ အသံထွက် (အစ္စလာမ်) [ʔislæːm] ( listen)[note 1])သည် ကိုရန် -် (Qur’an) ဖြင့် ချိတ်ဆက်ထားသည် အေဗရာဟင်၏ ဘာသာဖြစ်သည်။ ကိုရန်သည် ကျမ်းတစ်ဆူဖြစ်ပြီး၊ ကိုးကွယ်သူများမှ တစ်ဆူတည်းသော အနှိုင်းမဲ့ ဘုရား(အာရပ်ဘာသာဖြင့်- အလ္လာ ( الله, Allāh) ) ဆိုသည့်စကားလုံးအတွက် သုံးစွဲသည့် စကားလုံးဖြစ်သည်။ တမန်တော် မိုဟာမက် ၏ ရှင်းလင်းဖော်ပြချက်များနှင့် ဘဝအမှန်ဥပမာများ (ဆွန်န (Sunnah) တွင်လည်း အေဗရာဟင်နှင့် ချိတ်ဆက်မှုတွေ့ ရသည်။ဟာဒစ်(Hadith)၏ စုဆောင်းရေးသားချက်များတွင်ပါသည့် မိုဟာမက်၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ၏ ဟောပြော မှုများတွင်လည်း အေဗရာဟင်၏ ဘာသာနှင့်ချိတ်ဆက်ထားကြောင်း ပြဆိုထားသည်။အစ္စလာမ်ဆိုသည်မှာ စာအားဖြင့် “တင်ပြခြင်း (ဘုရားသခင်သို့)”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။
မွတ်ဆလင်များသည် ဘုရားသခင်အား တစ်ပါးတည်းဖြစ်ပြီး တုဖက်နိှုင်းယှဉ်စရာ မရှိဟု ယုံကြည်ကြည်သည်။ ထို့အပြင် ၎င်းတို့၏ ဘာသာသည် တမန်တော် အေဗရာဟင်၊ မိုးဇက်(မူဆာ)နှင့် ဂျီးဇက်(အီဆာ)တို့ မပေါ်ပေါက်မှီ ရှေးယခင် ခေတ်ကာလ များစွာကတည်းက ကမ္ဘာအနှံ့ တည်ရှိခဲ့သည့် အပြီးပြည့်စုံဆုံးသော ဘာသာဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။ ကုရ်အာန်မတိုင်မှီ အခြားသော ဘုရားသခင်၏ ကျမ်းစာများဖြစ်သည့် ဇဗူရ်(Zaboor)၊ တောင်ရသ်(Torah)နှင့် သမ္မာ(Bible)ကျမ်းစာများသည် အခိျန်ကာလကြာမြင့်၍ ပြောင်းလဲယို့ယွင်းခဲ့ပြီး ကုရ်အာန်ကျမ်းစာသာလျှင် တစ်ခုတည်းသော ပြောင်းလဲခြင်းမရှိသည့် ဘုရားသခင်၏ နောက်ဆုံးပိတ် ကျမ်းစာဖြစ်သည်ဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။ အခြားသော ဘာသာရေး စည်းမျဉ်းကျင့်ကြံမှုများမှာ ဘာသာဝင်တိုင်း မလုပ်မနေရဖြစ်သည့် အခြေခံမဏ္ဍိုင်ကြီးငါးရပ်နှင့် အစ္စလာမ်တရားဥပဒေ(ရှရီအသ်)နှင့်အညီ ကျင့်ကြံနေထိုင်ခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ့်တရားဥပဒေသည် ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ လူမူဘဝဖူလုံရေးမှအစ စစ်ရေးစစ်ရာများနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာအဆုံး လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် လူနေမှုဘဝ ကဏ္ဍအားလုံးနီးပါးကို လွှမ်းခြုံသုံးသပ်ထားသည်။
== ယုံကြည်မှု အခြေခံများ ==
မွတ်စလင်အများစုသည် ဆွန်နီ(Sunni) နှင့် ရှီးအာ(Shi'a)ဟူသော အဓိကဘာသာအုပ်စုခွဲကြီး နှစ်ခုအနက် တစ်ခုတွင် ပါဝင်သည်။ မွတ်စလင်ဘာသာဝင်များအနက် ၁၃ ရာခိုင်နူန်းမျှသည် ကမ္ဘာ့မွတ်စလင် အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌၊ ၂၅ ရာခိုင်နူန်းသည် တောင်အာရှ၌၊ ၂၀ ရာခိုင်နူန်းသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၌၊ ၂ ရာခိုင်နူန်းမျှသည် အာရှအလယ်ပိုင်း၌၊ ၄ ရာခိုင်နူန်းမျှသည် အရှေ့တောင်အာရှ၌၊ ၁၅ ရာခိုင်နူန်းသည် အာဖရိက ဆာဟာရဒေသများ၌ စသည်ဖြင့် အသီးသီး နေထိုင်ကြသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၂၀-၂၃ ရာခိုင်နူန်းမျှဖြစ်သည့် ၁.၅ ဘီလီယံခန့်မျှ ကိုးကွယ်သူ နောက်လိုက်ရှိသော အစ္စလာမ်ဘာသာသည် ကမ္ဘာဒုတိယအကြီးမားဆုံးသော ဘာသာနှင့် အကြီးထွား အမြန်ဆုံးသော ဘာသာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။
=== ဘုရားသခင် ===
အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ အခြခံသဘောတရားမှာ တောင်ဟစ်ဒ်အမည်ရ ဘုရားသခင်တစ်ဆူတည်းကိုသာ ကိုးကွယ်ခယခြင်းဖြစ်သည်။ ကုရ်အာန်၏ အခန်း (ဆူရာဟ်) ၁၂ တွင် ဘုရားသခင်အား "နာကြားလော့: ငါအရှင်သည်သာလျှင် ထာဝရတည်ရှိနေသာ၊ တုဖက်နှိုင်းယှဥ်ရာမဲ့သော တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင် ဖြစ်သည်" (၁၁၂:၁-၄) ဟု ဖော်ပြထားသည်။ မွတ်စလင်များသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တို့၏ သုံးပါးတစ်ဆူဝါဒ(Trinity) နှင့် ဂျီးဇက်၏ ဘုရားသခင်သားတော်ဖြစ်ခြင်းကို ငြင်းပယ်ပြီး ဂျီးဇက်အား သာမန် ဘုရားသခင်၏ တမန်တော်တစ်ဦးအဖြစ်သာ လက်ခံကြသည်။ ဘုရားသခင်သည် လူသားများ၏ အသိဥာဏ်အာရုံဖြင့် နားလည်ပုံဖော်၍ မရဟုလည်း ယုံကြည်သည်။ ဘုရားသခင်အား "သနားကြင်နာတော်မူသော အရှင်" (al-rahman)၊ "ခွင့်လွှတ်တော်မူသော အရှင်"(al-rahim) အစရှိသည့် အမည်၊ဘွဲ့ဂုဏ်နာမများဖြင့် တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
မွတ်စလင်များသည် လူသားများ တည်ရှိနေခြင်းသည် ဘုရားသခင်အား ခယကိုးကွယ်ရန်အတွက်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့နှင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ သွေးကြောများထက်ပင် ပို၍ နီးကပ်နေပြီး ၎င်းတို့ ဘေးဒုက္ခရောက်နေပါက တုံပြန်ဖြေကြားလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။
== အစ္စလာမ်၏ အပြုကြိယာပုဒ်ဖြစ်သည့်မွတ်စလင် ==
မွတ်စလင်သည် အစ္စလာမ်ဘာသာကိုးကွယ်သူအတွက် သုံး သည့် စကားလုံးဖြစ်ပြီး အစ္စလာမ်၏ အပြုကြိယာပုဒ်ဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်များသည် ၎င်းတို့၏ဘာသာကိုရှေးယခင်ကာလများကတည်းကပင် အပြီးပြည့်စုံဆုံးနှင့်စင်္ကြာဝဠာအမြင်ရှိသည့် ဘုရားတစ်ဆူတည်းကိုသာ ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာဖြစ်သည်ဟု လက်ခံမှတ်ယူထားသည်။ အစ္စလာမ်ဘာသာသည် ဘုရားသခင်၏ ကိုယ်စားလှယ် တော်ကြီးများဖြစ်ကြသော အေဗရာဟင် ၊ မိုးဇက် နှင့် ဂျီးဇက် တိုု့မပေါ်ပေါက်မှီကတည်း က ၎င်းတို့ဘာသာသည် နေရာအနှံ့နှင့်ခေတ်ကာလများစွာတို့တွင် တည်ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သည်ဟု မွတ်စလင်များ ယုံကြည်လက်ခံထားသည်။ အစ္စလာမ်အစဉ်အလာသည် ရှေးယခင်မှာကြားချက်များနှင့် ဟောကြားခဲ့သည့်တရားတော်များသည် ကာလကြာမြင့်သည့်အတွက် ပြောင်းလဲမှုနှင့်မှားယွင်း
မွတ်စလင်များသည် ဘုရားသခင်အား အများကိန်းမဲ့ပြီး နပုလ္လိင်ဖြစ်သည့် အလ္လာဟ်ဟူသော ဝေါဟာရဖြင့် ညွှန်းဆိုကြသည်။ အခြားသော နတ်ဘုရားများကိုမှု အီလာ(ʾilāh)ဟု သုံးနှုန်းကြသည်။ အာရဗ်မဟုတ်သော မွတ်စလင်များကမူ ဘုရားသခင်အား တန်ရီဟူ၍ တူရကီဘာသာတွင်လည်းကောင်း၊ "ခိုဒါ" ဟူ၍ ပါးရှန်းဘာသာတွင်လည်းကောင်း အသီသီး သုံးနှုန်းခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
တင်ပြမှုများရှိသည်ကို လက်ခံကိုင်စွဲထားသည်။ ဘာသာရေးကျင့်ကြံမှုများတွင် အစ္စလာမ်၏မဏ္ဍိုင်ကြီးငါးရပ်ဟုခေါ်ဆိုသည့် ရှောင်လွှဲ၍မရသောလုပ်ဆောင်ရမည့်ကိုးကွယ်ခြင်းငါးရပ်ပါဝင်သည်။
အစ္စလာမ်ဥပဒေ (အာရပ်ဘာသာဖြင့်ဆာရီအ(شريعةŠarīʿah)) သည်ဘဝနှင့်လူ့အဖွဲ့အစည်းအသွင်အပြင်များ အားလုံးနီးပါးတို့ကို ထိတွေ့လျက်ရှိပြီး ဘဏ်ငွေကြေးကိစ္စနှင့် စစ်ရေးစစ်ရာများမှသည် သက်သာချောင်ချိရေးနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကိစ္စရပ်များ အဆုံးလွှမ်းခြုံထားသည်။
မွတ်စလင်အများစုသည် အဓိကဘာသာအုပ်စုကြီး နှစ်ခုအနက်မှတစ်ခုတွင် ပါဝင်သည်။ ယင်းဘာသာအုပ်စုကြီး နှစ်ခုမှာ ဆွန်နီ (Sunni) နှင့် ရှီးအတ် (Shi'a) တို့ဖြစ်သည်။ အစ္စလာမ်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်အာဖရိကနှင့် အာရှနှင့် အာဖရိကဆာဟာရဒေသငယ်တို့၏ ဒေသအများတွင် အင်အားကြီးလွှမ်းမိုးထားသော ဘာသာဖြစ်သည်။များစွာသောအစ္စလာမ်ကိုးကွယ်သူ လူမျိုးနွယ်စုများကို တရုတ်၊ ရုရှားနှင့်ဘော်လကန် ဒေသအချို့တို့ တွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ 13% ရှိသော မွတ်စလင်များသည် မွတ်စလင်ဦးရေအများဆုံးနေထိုင်သည့် [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ]]၊ 31% သည် [[အိန္ဒိယ]]တိုက်ငယ် နှင့် 20% သည် အာရပ်နိုင်ငံများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဘာသာကူးပြောင်းလာသူများနှင့် နိုင်ငံကူးပြောင်းလာသူမျိုးနွယ်စုများကိုလည်း ကမ္ဘာ့နေရာအနှံ့အပြားတွင် တွေ့မြင်ရသည်။ မှန်းခြေအားဖြင့် 1.57 ဘီလီယံရှိသည့် မွတ်စလင်များ(နိုင်ငံအလိုက်မွတ်စလင်ဘာသာလူဦးရေ) ၊ အစ္စလာမ်သည် [[ကမ္ဘာ]]ပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးမားဆုံးသော ဘာသာဖြစ်ပြီး၊ အလျင်အမြန်ကြီးထွား လာနေသည့် ဘာသာဖြစ်သည်။
== ယုံကြည်မှုအကြောင်းများ ==
| 