ဘဏ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
wiktionary link |
အရေးမကြီးNo edit summary |
||
စာကြောင်း ၁ -
{{wiktionary}}
[[File:BankingSystems.1.jpg|thumb|alt=Taipei Co-op Bank|
[[File:MyanmarBank.jpg|thumb|alt=Myanmar Commercial Bank|ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်]]
ဘဏ်တစ်ခု၏အထင်ကရအခန်းကဏ္ဍမှာငွေအရင်းအနှီးရှိသူများ (
▲ဘဏ်တစ်ခုသည် ငွေကြေးကြားခံလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အပ်နှံငွေများကိုလက်ခံ၍ ချေးငှားလိုသည့် လုပ်ငန်းများသို့ ထိုအပ်နှံငွေများကိုချေးငှားနိုင်ရန် လမ်းဖေါက်ပေးလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘဏ်များသည် ငွေကြေးစံနစ်၏ အခြေခံ အကျဆုံးသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သလိုငွေကြေးဈေးကွက်တွင်လည်း အရေးပါသောကစားသမားတစ်ယောက်ဖြစ်သည်။
▲ဘဏ်တစ်ခု၏အထင်ကရအခန်းကဏ္ဍမှာငွေအရင်းအနှီးရှိသူများ (ရင်းနှီးမြှပ်နှံသူများ သို့မဟုတ် ငွေအပ်နှံသူများ ကဲ့သို့သော)ငွေလုံးငွေရင်း လိုက်လံရှာဖွေသူများ (တစ်ဦးချင်းတစ်ယောက်ချင်း ချေးငွေရယူလိုသူများ သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းတိုးချဲ့ လိုသူများ )နှင့် ချိတ်ဆက်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ဘဏ်လုပ်ငန်းသည် ယေဘူယျအားဖြင့် အဆင့်မြင့်၍စည်းကမ်းကျနသည့် လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဘဏ်များဖြင့် အစိုးရ၏ ငွေကြေးလုပ်ဆောင်မှုများအပေါ်ကန့်သတ်ချက်များသည် အချိန်နှင့်နေရာဒေသ အပေါ်တွင် ကွဲပြား လျက်ရှိသည်။
ကမ္ဘာနှင့်အဝှန်းစံနှုန်းများ၏လက်ရှိသတ်မှတ်ထားချက်ကို ဘေဆယ်-၂ (Basel II) ဟုခေါ်ဆိုသည်။ [[ဂျာမနီနိုင်ငံ]]ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများ တွင် ဘဏ်များသည် သမိုင်းနှင့်ချီ၍ စက်မှု ကော်ပိုရေးရှင်းများတွင်
လက်ရှိအများဆုံးလမ်းကြောင်းသည် ယူနီဗာဆယ်ဘဏ်များ၏ ရှေ့ရောက်နေမှုများဖြစ်သည်။ ထိုဘဏ်များသည်သူတို့၏ဖောက်သည်များအား နေရာတစ်ခုထဲတွင် ငွေကြေးလုပ်ငန်းမျိုးစုံကို အားလုံးပြီးအောင်▼
ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ တည်ရှိနေဆဲ သက်တမ်းအရင့်ဆုံးဘဏ်သည် မွန်တီ ဒေ ပတ်ချီ ဒီ ဆီးနာ (Monte dei Paschi di Siena) ဖြစ်ပြီး၊ ၁၄၇၂မှစ၍ [[အီတလီနိုင်ငံ]]၌ အစဉ်အဆက်လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်နေသည်။▼
▲လက်ရှိအများဆုံးလမ်းကြောင်းသည် ယူနီဗာဆယ်ဘဏ်များ၏ ရှေ့ရောက်နေမှုများဖြစ်သည်။
== ဘဏ်လုပ်ငန်း ==▼
▲ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ တည်ရှိနေဆဲ သက်တမ်းအရင့်ဆုံးဘဏ်သည် မွန်တီ ဒေ ပတ်ချီ ဒီ ဆီးနာ (Monte dei Paschi di Siena) ဖြစ်ပြီး၊
▲== ဘဏ်လုပ်ငန်း ==
'''ဆောင်ရွက်မှုစံနမူနာများ'''
[[File:BankingSystems.2.jpg|thumb|alt=Bank|ခေတ်ဟောင်းဘဏ်ငွေတိုက်အပေါက်တံခါးမကြီး]]
ဘဏ်များသည် ဖောက်သယ်များအတွက် စာရင်းသေ နှင့်
ဘဏ်များသည် ငွေစာရင်းရှင်များတွင် အပ်နှံငွေများ လက်ခံခြင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စာရင်းရှင်အပ်နှံငွေ လက်ခံခြင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ နှင့် ဘဏ်ငွေစက္ကူများနှင့် စာချုပ်များကဲ့သို့သော အကြွေးဂတိစာချုပ်များ ထုတ်ပေးခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ ရရှိလာသည့်ငွေများကို ချေးငှားသည်။ ဘဏ်များသည် စာရင်းရှင်ငွေစာရင်း အပေါ် ဖောက်သယ်များသို့ ကြိုတင်ငွေများပေးထားခြင်း၊ အရစ်ကျချေးငွေများထုတ်ပေးခြင်း၊ ဈေးကွက် လွယ်ကူသည့်အကြွေးဂတိစာချုပ်များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း နှင့် အခြားသောငွေချေးငှားသည့်နည်းတို့ဖြင့် ငွေများကိုထုတ်ချေးသည်။▼
ဘဏ်များသည် အလုံးစုံသောပေးရန်လုပ်ငန်းများအားလုံးကို လုပ်ဆောင်ပေးရပြီး၊ ဘဏ်ငွေစာရင်းတစ်ခု သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းများ နှင့် အစိုးရများမှ အငြင်းပွား၍
▲ဘဏ်များသည် ဖောက်သယ်များအတွက် စာရင်းသေ နှင့် စာရင်းရှင်ဘဏ်စာရင်းများကို ဆောင်ရွက်ပေး သည့် ငွေပေးကိုယ်စားလှယ်များအဖြစ် ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ဘဏ်မှထုတ်ယူမည့်ဖောက်သယ်အား ငွေပေးအမိန့်လက်မှတ်ထုတ်ပေးခြင်း နှင့် ဖောက်သယ်၏စာရင်းရှင်ငွေစာရင်းသို့ အပ်နှံမည့် ငွေပေးလက် မှတ်များကို လက်ခံသိမ်းဆည်းခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ဘဏ်များသည် ဖောက်သယ်သို့ပေးရမည့် ငွေများကို အခြားသောငွေပေးနည်းလမ်းများဖြစ်သည့် ကြေးနန်းဖြင့်ငွေလွှဲခြင်း၊ [[အကြွေးဝယ်ကဒ်]] နှင့် [[အလိုအလျှောက်ငွေထုတ်ပေးသည့်စက်]] များမှတစ်ဆင့် ဖြင့်လည်းဆောင်ရွက်ပေးသည်။
ဘဏ်များသည် အိမ်ထောင်စုများ နှင့် ငွေကြေးမပါဝင်သည့်လုပ်ငန်းများမှ ရံပုံငွေများကို ချေးယူပြီး၊ အိမ်ထောင်စုများ နှင့် ငွေကြေးမပါသည့်လုပ်ငန်းများသို့ ရံပုံငွေများချေးငှားသည်။ သို့သော် ဘဏ်မဟုတ်သည့်
▲ဘဏ်များသည် ငွေစာရင်းရှင်များတွင် အပ်နှံငွေများ လက်ခံခြင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စာရင်းရှင်အပ်နှံငွေ လက်ခံခြင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ နှင့် ဘဏ်ငွေစက္ကူများနှင့် စာချုပ်များကဲ့သို့သော အကြွေးဂတိစာချုပ်များ ထုတ်ပေးခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ ရရှိလာသည့်ငွေများကို ချေးငှားသည်။ ဘဏ်များသည် စာရင်းရှင်ငွေစာရင်း အပေါ် ဖောက်သယ်များသို့ ကြိုတင်ငွေများပေးထားခြင်း၊ အရစ်ကျချေးငွေများထုတ်ပေးခြင်း၊ ဈေးကွက် လွယ်ကူသည့်အကြွေးဂတိစာချုပ်များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း နှင့် အခြားသောငွေချေးငှားသည့်နည်းတို့ဖြင့် ငွေများကိုထုတ်ချေးသည်။
▲ဘဏ်များသည် အလုံးစုံသောပေးရန်လုပ်ငန်းများအားလုံးကို လုပ်ဆောင်ပေးရပြီး၊ ဘဏ်ငွေစာရင်းတစ်ခု သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းများ နှင့် အစိုးရများမှ အငြင်းပွား၍ မရနိုင်သောကိစ္စတစ်ရပ်ဖြစ်သည်ကို သုံးသပ်ထားကြသည်။ ဘဏ်မဟုတ်သည့် ငွေလွှဲကုမ္ပဏီများကဲ့သို့သော ငွေပေးငွေယူလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ဘဏ်ငွေစာရင်းတစ်ခုထားရှိခြင်း
▲ဘဏ်များသည် အိမ်ထောင်စုများ နှင့် ငွေကြေးမပါဝင်သည့်လုပ်ငန်းများမှ ရံပုံငွေများကို ချေးယူပြီး၊ အိမ်ထောင်စုများ နှင့် ငွေကြေးမပါသည့်လုပ်ငန်းများသို့ ရံပုံငွေများချေးငှားသည်။ သို့သော် ဘဏ်မဟုတ်သည့် ငွေထုတ်ချေးသူများတွင်ရှိသည့် ထူးခြားမှုတစ်ခုမှာ၊ ဘဏ်ချေးငွေများ၊ ငွေကြေးဈေးကွက် ရံပုံငွေများ၊ ငွေသားယုံကြည်အပ်နှံခြင်းများ နှင့် အခြားသော ဘဏ်မဟုတ်သည့် အပ်နှံငွေလက်ခံသော ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများ အတွက် လုံလောက်စွာအစားထိုးနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကိစ္စရပ်အများစုတွင် ဘဏ်မဟုတ်သည့် ငွေချေးငှားသူများသည် ငွေစုငွေချေးများအတွက် ဘဏ်နေရာတွင် လုံလောက်စွာအစားထိုးနိုင်သည်။
== ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးအခန်းကဏ္ဍ ==
ဘဏ်များ၏ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အခန်းကဏ္ဍသည် ဘဏ်လုပ်ငန်းအတွက် အကန့်အသတ်မရှိဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့တွင် –
# ဘဏ်ငွေစက္ကူ ရိုက်ထုတ်ပေးခြင်း ( ဘဏ်တစ်ခုမှ ငွေချေးဂတိစာချုပ်ထုတ်ပေးခြင်း နှင့် ကိုင်ဆောင်သူများအား တောင်းဆိုမှုအရထုတ်ပေးခြင်း)
Line ၃၈ ⟶ ၃၅:
== ဘဏ်များ၏အမျိုးအစားများ ==
ဘဏ်၏လုပ်ဆောင်မှုများကို တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းများ၊ အသေးစားလုပ်ငန်းများနှင့်
== လက်လီဘဏ်များ၏ပုံစံအမျိုးမျိုး ==
Line ၄၄ ⟶ ၄၁:
[[File:BankingSystems.4.jpg|thumb|alt=Bank|အေတီအမ် အယ်လ် ရာဂျီ ဘဏ်]]
[[File:BankingSystems.5.jpg|thumb|alt=Bank|အမျိုးသားကော့ပါးဘဏ်၊ ဆော့လိတ်စီးတီး ၁၉၁၁ ]]
* ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ် – သာမန်ဘဏ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်နှင့်မတူညီစေ ရန် ထူးခြားမှုတစ်ခုအဖြစ် ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးကပ်ကြီးဆိုက်ပြီးနောက်ပိုင်း၊
▲* ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ် – သာမန်ဘဏ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်နှင့်မတူညီစေ ရန် ထူးခြားမှုတစ်ခုအဖြစ် ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးကပ်ကြီးဆိုက်ပြီးနောက်ပိုင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံအထက်လွှတ်တော်သည် ဘဏ်များအား ဘဏ်လုပ်ငန်းကိစ္စရပ်များတစ်ခု တည်း တွင်သာ လုပ်ဆောင်ခြင်းကို လိုလားသည်။ ထိုအထဲတွင်ပါဝင်သည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဘဏ်များသည် အရင်းအနှီးဈေးကွက် လုပ်ဆောင်မှုများအတွက် အကန့်အသတ်ဖြစ်နေသည်။ ထိုဘဏ်နှစ်ခုသည် သီးခြားပိုင်ဆိုင်မှုအောက်တွင် ကာလကြာမြင့်စွာ မရှိခဲ့စဉ်ကထဲမှ၊ လူအချို ့ သည် “ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်” ဆိုသည့် စကားအသုံးအနှုန်းကို ကော်ပိုရေးရှင်းများ သို့မဟုတ် ကြီးမားသည့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြီးများမှ အပ်နှံငွေများ၊ ချေးငွေများနှင့် အများဆုံးထိတွေ့ရသည့် ဘဏ်တစ်ခု သို့မဟုတ် ဘဏ်တစ်ခု၏ဌာနခွဲ အား ရည်ညွှန်းပြော ဆိုရာတွင် သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။
* မိသားစုဘဏ်များ - နေရာဒေသအတွင်းလုပ်ဆောင်သည့် ဘဏ္ဍာရေးအဖွဲ့အစည်းငယ်များ ဖြစ်ကြပြီး၊ ဖောက်သယ်များ နှင့် အကျိုးတူဆောင်ရွက်သူများ အတွက် ဆောင်ရွက်ပေးရန် ဘဏ်ပိုင်ရှင်အား ဒေသဆိုင်ရာဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်သည့်အာဏာ ပေးအပ်ထားသည်။
* မိသားစုဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်များ – ဝန်ဆောင်မှုအားနည်းသေးသည့် ဈေးကွက်များ သို့မဟုတ် လူအများအတွက် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုများ နှင့် မြီရှင် လုပ်ကိုင်ပေးသည့်ဘဏ်ဖြစ်သည်။
Line ၅၇ ⟶ ၅၂:
== ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်များ၏ပုံစံအမျိုးမျိုး ==
* ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်များသည် “ငွေချေးသက်သေခံ” (ရောင်းချမှုအာမခံခြင်း) အစု နှင့် စာချုပ် ထုတ်ပေးသည်။ ထိုထုတ်ပေးမှုများသည် သူတို့ပိုင်ဆိုင်သည့်ငွေစာရင်းများ အတွက် ကုန်သွယ်ရန်၊ ဈေးကွက်ဖေါ်ဆောင်ရန်၊ နှင့် ပူးပေါင်းကုမ္ပဏီကြီးများ ကဲ့သို့သော အရင်းအနှီးဈေးကွက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ကော်ပိုရေးရှင်းများအား အကြံပေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်သည်။
* ကုန်သည်ဘဏ်များ - ကုန်သွယ်မှုဘဏ္ဍာရေးတွင် ပါဝင်နေသည့် အစဉ်အလာဘဏ်များ ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ခေတ်သစ်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ချေးငွေများထက် အစုရှယ်ယာများကိုသာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံချင်သည့်ဘဏ်များကို
== နှစ်မျိုးလုံးပေါင်းစပ်ထားသောဘဏ်များ ==
* ယူနီဗာဆယ်ဘဏ် – ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုကုမ္ပဏီများအဖြစ်လည်း သိရှိထားကြပြီး၊
▲* ယူနီဗာဆယ်ဘဏ် – ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုကုမ္ပဏီများအဖြစ်လည်း သိရှိထားကြပြီး၊ များစွာသောငွေကြေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ကြသည်။ ဤကြီးမားသည့်ဘဏ်များသည် ပုံစံမျိုးစုံရှိနေသည့် အုပ်စုများဖြစ်သည်။ အခြားသောဝန်ဆောင်မှုများထဲတွင်၊ အာမခံလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ပေးသည်။ ဤအကြောင်းကြောင့် အာမခံဘဏ် ဆိုသည့် ဝေါဟာရသည် “ဘဏ်” နှင့် “အာမခံ” စကားနှစ်လုံးကို ပေါင်းစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုတစ်ခုတည်းမှ ဘဏ်လုပ်ငန်းရော အာမခံလုပ်ငန်းကိုပါ ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်။
== ဘဏ်များ၏အခြားသောပုံစံများ ==
* ဗဟိုဘဏ်များသည် ပုံမှန်အားဖြင့် အစိုးရပိုင်ဖြစ်ပြီး၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်များအား ကြီးကြပ်ပေးခြင်း သို့မဟုတ် အတိုးနှုန်းထိမ်းချုပ်ပေးခြင်း ကဲ့သို့သော စည်းကမ်းထိမ်းသိမ်းသည့်ဝတ္တရားအတိုင်း ဆောင်ရွက်သည်။ ထိုဘဏ်များသည် ဘဏ်စံနစ်များဖျက်သိမ်းခြင်းကို ယေဘူယျအားဖြင့် ဆောင်ရွက်ပေးပြီး၊ ငွေကြေးပြသနာ များကြုံတွေ့ရသည့်အချိန်တွင် နောက်ဆုံးအားထားရာဘဏ်ကြီးအဖြစ် လုပ်ဆောင် ပေးသည်။
* အစ္စလန်ဘဏ်သည် အစ္စလန်ဥပဒေသဘောထားအပေါ် အခြေပြုထားသည်။ ဤဘဏ်လုပ်ငန်း၏ ပုံစံသည် အစ္စလန်ဥပဒေဿများအပေါ် အခြေခံ၍ ကောင်းစွာတည်ဆောက်ထားသော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း များကို ဗဟိုချက်ပြုလည်ပတ်စေခြင်းဖြစ်သည်။ အားလုံးသောဘဏ်လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများသည် အတိုးကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်သည်။ အတိုးသည် အစ္စလန်တွင် တားမြစ်ထားသည့် ခံယူချက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ အတိုးယူသည့်အစား ဘဏ်သည်အမြတ် (ဈေးတင်ခြင်း) ယူထားပြီး၊ ဖောက်သယ်များ၏အတိုင်းအတာ အလျှောက် ငွေကြေးဝန်ဆောင်ခယူထားသည်။
|