မြန်မာစာပေ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

"==မြန်မာစာပေ== ===ပု..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
 
အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀ေ
စာကြောင်း ၁၆၅ -
သို့သော် ထိုခေတ် ထိုအချိန်က မြန်မာစာကို အရေးတယူ ဂရုတစိုက်
သိမ်းဆည်းမှုနည်းပါးသေားကြောင့် လင်္ကာအရေးအသား
စာတမ်းမှတ်စုဟောင်းများ ရှာဖွေမရ ဖြစ််ခဲ့ရသည်ဟုဖြစ်ခဲ့ရသည်ဟု ခန့်မှန်းရ၏။
ခေတ်တစ်ခုလုံးကို ခြုံကြည့်ပါက တိုတောင်းလှစွာသော အချိန်အတွင်း
မြန်မာစာပေ အရေးအသားသည် ပုဂံခေတ်ကထက် များစွာ
စာကြောင်း ၂၀၃ -
စံတင်လောက်အောင် ထူးခြား ကောင်း မွန်ခဲ့ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ
မြန်မာဘုရင်မင်းမြတ်တို့ ကိုယ်တော် တိုင်ကပင် စာဆိုများကို
အားပေးချီးမြေ|ာက်ခြင်း၊ ဥာဏ်ဉာဏ် ရည်ချင်း ယှဉ််ပြိုင်သာအောင်ယှဉ်ပြိုင်သာအောင်
အခြေအနေကို ဖန်တီးပေးခြင်း၊ နန်းတွင်း အမျိုးသမီး စာဆိုများ
ထွန်းကားလာအောင် အခွင့် အရေး ပေးခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေသည်။
စာကြောင်း ၂၃၂ -
 
ထိုရဟန်း ပုဂ္ဂိုလ်တို့နှင့် ခေတ်ပြိုင် ပေါ်ထွက်လာသော လူပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ
ရှင်သူရဲနှင့် ရှင်ထွေးညိုတို့ ဖြစ််ကြ၏။ဖြစ်ကြ၏။ ထိုစာဆိုရှင်တို့၏ ကဗျာ
အဖွဲ့အနွဲ့များသည် ရဟန်း ဝပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အဆင့်အတန်းကို မမှီမကမ်း
နိုင်သော်ငြားလည်း၊ လူပုဂ္ဂိုလ် ထဲမှ ရှေးဦးစွာ အားပေ ပြုစုသူများ
စာကြောင်း ၂၄၁ -
် နန်းတွင် အမျိုးသမီးစာဆို များလည်း ထွန်းကား ခဲ့၏။
စာဆိုမိဖြူနှင့် စာဆိုမိညိုတို့သည် ကိုယ်ရည်သွေးရတုများကို ရေးကာ
မြန်မာစာပေ လောကကို မြ|င့်တင်ခဲ့ကြ၏။မြှင့်တင်ခဲ့ကြ၏။
 
အင်းဝခေတ်ကို ပျို့ခေတ်ဟု ခေါ်ကြသည့် နည်းတူ
စာကြောင်း ၃၇၅ -
ကြရ၏။ ထိုအခါမှစ၍ မြန်မာစာပေသည် တိမ်မြုပ် လုလု
ဖြစ်နေလေသည်။ တစ်ဖန် သက္ကရာဇ် ၉၅၉ ခုနှစ်လောက်
ရောက်သောအခါ လူမျိုးနှင့် စာပေကို မြ|င့်တင်ကယ်မမည့်မြှင့်တင်ကယ်မမည့်
ညောင်ရမ်းမင်းတရားကြီးသည် အကွဲကွဲအပြားပြား ဖြစ်နေသော
မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို စုရုံးသိမ်းဆည်း၍ အင်းဝပြည်ကြီးကို
စာကြောင်း ၃၉၂ -
ရဟန်းစာဆို ပုဂ္ဂိုလ်အများ ပြန်လည်ထွန်းကားလာ သည်ကို တွေ့ရ၏။
အင်းဝခေတ်အတွင်း သာသနာတော်ကြီး ထိန်ဝါလင်းစဉ် မထေရ်ရှင်များ၏
ဥာဏ်ရောင်ကလည်းဉာဏ်ရောင်ကလည်း ရှိန်ဝါ ကွန့်မြူးခဲ့၏။ သို့သော် တောင်ငူခေတ်သို့
ရောက်သောအခါ စစ်ရေး ရှုပ်ထွေးလွန်းသဖြင့် ရဟန်းတော်များ
အသာဆိတ်ဆိတ် နေခဲ့၍ စစ်သားဆာဆို လူပုဂ္ဂိုလ်များ တစ်ခေတ်ထကြ၏။
စာကြောင်း ၄၁၃ -
အိမ်ဖွဲ့၍ မဏိကုဏ္ဍလဝတ္ထုကျမ်းကို ရေးသားခဲ့၏။ ထိုကျမ်းသည်
အစီအစဉ် အလွန်ကျ၍ ခမ်းနားလှသဖြင့် စကားပြောကျမ်းများတွင်
ပထမတန်းစား ကျမ်းကြီးဖြစ်ရာ ဆရာတော်၏ ဥာဏ်ကိုဉာဏ်ကို
ဤကျမ်းတစ်စောင်ဖြင့်ပင် သိဒ္ဓိတင် အကဲခတ်နိုင်လေသည်။တောင်ဖီလာ
ဆရာတော်ကား ဝေဿန္တရာပျို့ဟောင်း၊ ယသဝဎ္0x046နကျမ်း စသည်တို့က
စာကြောင်း ၄၇၀ -
ခက်လက်ဖြာ၍ တင့်တယ်လာသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ဤအခြေသို့
ရောက်လာ အောင် အလောင်းမင်းတရားကြီးသည် စာဆိုပုဂ္ဂိုလ်များကို
အမြဲတစေ နှိုးဆော်ချီးမြ|င့်နှိုးဆော်ချီးမြှင့် မြေ|ာက်စားခဲ့၏။
 
ကုန်းဘောင်ခေတ် ပထမပိုင်း၌ ပေါ်ပေါက်ထွန်းကားကြ သည့်
စာကြောင်း ၅၃၇ -
ပထမဆုံး အထင်အရှား နန္ဒသူပင် ရေးသားခဲ့လေသည်။ ထိုရကန်
နှစ်စောင်သည် ပထမတန်းစား ရကန်ကြီးများ မဟုတ်သော်ငြားလည်း
သစ်ဆန်းသော အဖွဲ့အနွဲ့နှင့် ဟာသဥာဏ်ကွန့်မြူးထားသဖြင့်ဟာသဉာဏ်ကွန့်မြူးထားသဖြင့်
ကုန်းဘောင်ခေတ် ပထမပိုင်းတွင် တစ်သီး တစ်ခြား
မှတ်တမ်းတင်ထားလိုက်လှပေသည်။
စာကြောင်း ၅၆၈ -
အဖွဲ့အနွဲ့ အရေးအသားများ ပေါ်ပေါက်ထွန်းကားလာရခြင်းမှာ
ဘုရင်မင်းမြတ်များ ကိုယ်တိုင်က စာပေကို လိုက်စား၍
ကျမ်းတတ်ပုဂ္ဂိုလ်များအား လည်း ချီးမြ|င့်ထောက်ပံ့ချီးမြှင့်ထောက်ပံ့ အားပေးမှုကြောင့်ပင်
ဖြစ်လေသည်။
 
စာကြောင်း ၅၈၅ -
စာပေပဒေသာ ခေတ်ကြီးဟု ခေါ်ဆိုနိုင်ပေသည်။ စာပေပြုစုပျိုးထောင်ကြ
ကုန်သော ရဟန်းပညာရှိ၊ လူပညာရှိတို့ကလည်း မိမိတို့၏ လက်စွမ်း
ဥာဏ်စကိုဉာဏ်စကို အထူးပြကြသဖြင့် ပထမတန်းစား ပျို့ကဗျာများဟု
မဆိုနိုင်စေကာမူ အင်းဝခေတ် စာဆိုကျော် ပုဂ္ဂိုလ်များ၏
ကဗျာအဆင့်အတန်း နီးပါး ရောက်ရှိနေ သည်ကိုမူ လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရာ
စာကြောင်း ၇၂၀ -
တင်သွင်းခဲ့ကြသော်လည်း ကုန်းဘောင် ခေတ်သို့ ရောက်သောအခါ
မေတ္တာစာ အရေးအသားကို ဆွေမျိုးမိတ်ဆွေတို့ အချင်းချင်း
ကမ်းလှမ်းပေးပို့သော စာအဖြစ် အသုံုးပြုလာကြလေသည်။အသုုံးပြုလာကြလေသည်။ စလေ
ဦးပုညသည် မေတ္တာစာရေးရာတွင် ခေါင်ကနာမည်ထွက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။
မုံုရွေးမုုံရွေး ဆရာတော်၊ ကျည်းကန် ရှင်ကြီး၊ ရှင်ဥက္ကံသမာလာ၊ ကင်းဝန်
မင်းကြီး၊ လယ်တီ ဆရာတော်တို့သည်လည်း မေတ္တာစာ အမြောက်အမြား
ရေးသားခဲ့ကြ၏။ ယင်းသို့ ပင်ကိုယ်ဥာဏ်ပင်ကိုယ်ဉာဏ် ထုတ်၍ ရေးသားသော
ပျို့ကဗျာများသာ ထွန်းကားသည် မဟုတ်။ ပိဋကတ်တော်လာ
ပါဠိကျမ်းဂန်များနှင့် သက္ကတ ဘာသာရေး ဗေဒင်ကျမ်း စသည်တို့ကို
စာကြောင်း ၇၃၇ -
 
မျိုးခြားခေတ်နှင့် လွတ်လပ်ပြီးခေတ်စာပေ။ ။
ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၂၄၇ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်ကျော် ၈ ရက််နေ့တွင်ရက်နေ့တွင်
မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းလုံး အင်္ဂလိပ် နယ်ချဲ့တို့၏ လက်အောက်သို့
ကျရောက်ခဲ့ရသည်မှ အစ၊ ယနေ့ အထိ တည်ရှိသော စာပေနှင့်
စာကြောင်း ၇၇၃ -
တက်ကြွရေးတို့ကို အရေးပေးသော စာများကို သူရိယ သတင်းစာမှတစ်ဆင့်
တိုင်းပြည်လူထုသို့ တွင်တွင်ကြီး ဖြန့်ချိလျက် ရှိနေကြ၏။ အမျိုးကို စာပေဖြင့်
မြ|င့်တင်ပေးသောမြှင့်တင်ပေးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အထဲတွင် မစ္စတာမောင်မှိုင်း အမည်ခံ လွတ်လပ်ပြီး
ခေတ်တွင် အလင်္ကာကျော်စွာ ဘွဲ့ရဆရာကြီး ဦးလွန်းသည် အထူး
မှတ်တမ်းတင်ထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးဖြစ်ပေသည်။
စာကြောင်း ၇၇၉ -
၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ဝိုင်၊ အမ်၊ ဘီ၊ အေ အသင်းများကို စုစည်းလျက်
ဂျီ၊ စီ၊ ဘီ၊ အေ(ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာအသင်းချုပ်) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းကာ
ပညာရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကြီပွားရေး၊ စာရိတ္တ မြ|င့်တင်ရေးမြှင့်တင်ရေး စသည်တို့ကို
ဆောင်ရွက် ကြလေသည်။
 
သူရိယ သတင်းစာကိုလည်း စာပေမြ|င့်တင်ရာစာပေမြှင့်တင်ရာ ဌာနကြီး
တစ်ခုအဖြစ်အသုံးပြုကြ၏။ ထို ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်၊ ကောဇာသက္ကရာဇ်
၁၂၈၂ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်ကျော် ၁ဝ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်
စာကြောင်း ၇၈၉ -
ကျောင်းသားကြီးများသည် တက္ကသိုလ် ကျွန်ပညာကို
သပိတ်မှောက်ကြလေသည်။ ဤသပိတ်မှောက် မှုကြီးသည် မြန်မာပြည်
ပညာရေးအဆင့်အတန်းနှင့် မြန်မာစာပေ အဆင့်အတန်းကို မြ|င့်တင်ပေးခဲ့၏။မြှင့်တင်ပေးခဲ့၏။
မြန်မာပြည်တဝန်းလုံးတွင် မြန်မာစာကို အားပေးသော အမျိုးသား
ကျောင်းကြီးများ ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်သာမက ရန်ကုန်မြို့ ဗဟန်းရပ်ကွက်တွင်
စာကြောင်း ၇၉၆ -
ထိုနောက် မျိုးချစ်စိတ်ထက်သန်လှသော သခင်အမည်ခံ လူငယ်လူရွယ်များသည်
၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင် တို့ဗမာ အစည်းအရုံးကြီးကို တည်ထောင်ရာ
မျိုးချစ်စိတ်ထက်သန်ရေး၊ စာပေမြ|င့်တင်ရေးတို့ကိုစာပေမြှင့်တင်ရေးတို့ကို အင်တိုက်
အားတိုက်ဆောင်ရွက် လေသည်။
 
စာပေ မြ|င့်တင်ရေး၌မြှင့်တင်ရေး၌ အထူးသဖြင့် ဘာသာခြားစာပေမှ မြန်မာပြန်ဆို
ရေးသားမှုကို ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြ လေသည်။
မြန်မာပြန်ဆိုရေးသားခြင်းမှာ ယခုမှသာ ပေါ်ပေါက် လာသည်မဟုတ်၊
ကုန်းဘောင်ခေတ် ဒုတိယပိုင်း အစဦး လောက်ကပင် အင်ရှိ အားရှိ
ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထိုစဉ်က အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများက စာပေကို
မြန်မာပြန်ဆို ခြင််းဖြစ်သော်လည်းခြင်းဖြစ်သော်လည်း တို့ဗမာအစည်းအရုံး ခေတ်တွင်မူ
ကမ္ဘာ့စာပေအများ ပါဝင်သော အင်္ဂလိပ်ဘာသာမှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခြင်းဖြစ်၏။
သခင်ဘသောင်း၊ သခင်သိန်းမောင် အစရှိသော တို့ဗမာ အစည်းအရုံး
စာကြောင်း ၈၁၀ -
လူငယ် လူရွယ်များအဖြစ် မှတ်တမ်း တင်ရပေမည်။ယင်းသို့
ကမ္ဘာ့စာပေများကို မြန်မာ ပြန်ဆိုခြင်းဖြင့် မြန်မာစာပေလောကကို
တစ်ဘက်တစ်လမ်းမှ မြ|င့်တင်ပေးနေမြှင့်တင်ပေးနေ ကြသည်နည်းတူ ရှေးပညာရှိများ
စီရင်ပြုစုခဲ့သော စာဟောင်း ပေဟောင်းများကို ရှာဖွေစုစောင် ဖြန့်ချီရန်
ကြိုးစားလျက် ရှိသော အသင်းကြီးတစ်ခုကိုလည်း တွေ့ရ၏။
စာကြောင်း ၈၂၄ -
ရှေးဟောင်း မြန်မာစာပေသည် တစ်ဖန် ဆန်းသစ်လာပေသည်။
ထိုအသင်းကြီးတွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ ရာထူးအမျိုးမျိုး၌ ပါဝင် ဆောင်ရွက်လျက်
မြန်မာစာပေ လောကကို ချီးမြ|င့်ချီးမြှင့် ထူထောင်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး တစ်ဦးကား
ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းအုပ်ကြီးဟောင်း ပါမောက္ခ ဦးဖေမောင်တင်
ဖြစ်ပေသည်။မစ္စတာ ဖာနီဗယ်၏ အကြံပေးချက်အရ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင်
စာကြောင်း ၈၄၃ -
ခေတ်စမ်းကဗျာနှင့် စာပေကို စတင်မျိုးစေ့ချရသည်မှာ လွယ်ယောင်နှင့်ခက်
တိမ်ယောင်နှင့်နက်လှ၏။ အချို့သော ပညာရှင်များက ခေတ်စမ်းသမားများကို
မြန််မာစာပေမြန်မာစာပေ အဖျက်သမားများဟု အပြင်းအထန် ဝေဖန်ကြသော်လည်း
ခေတ်စမ်းသမားတို့၏ မလျှော့သော လုံ့လကြောင့် ခေတ်စမ်း ကဗျာနှင့်
စာပေမှာ နက်ကျယ်ရှိုင်းဝှမ်းလာပြီးလျှင် လူကြိုက်များလာလေသည်။
ထိုခေတ်စမ်း သမားများ၏ ကောင်းမှုကြောင့်လျှင်ပင် ယခုခေတ် မြန်မာစာသည်
တည်တံ့ခိုင်မြဲလာသည်ဟု ဆိုရပေမည်။ဤသို့ သစ်ဆန်းပွင့်လန်းသော
မြန်မာစာပေခေတ် တစ်ဖန်ထွန်းပေါ်လာအောင် အားပေးမြ|င့်တင်အားပေးမြှင့်တင်
အကြံပေးဆော် 0x100သသူ တို့တွင် မစ္စတာ ဖာနီဗယ်၊ မစ္စတာ တော်စိန်ခို၊
မစ္စတာ လုစ၊ ဦးဖေမောင်တင် စသော စာပေပညာရှိကြီများလည်း
စာကြောင်း ၈၆၂ -
ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကမ္ဘာ့အရှေ့အဖျား ရာဇဝင် ပါမောက္ခတစ်ဦး
ဖြစ်ခဲ့သည့်ပြင် ရှေးဟောင်းမြန်မာ စာပေနှင့် ကျောက်စာများကို
အထူးလေ့လာကာ မြန်မာ စာပေလောကကို ထိရောက်စွာ မြ|င့်တင်ခဲ့သောမြှင့်တင်ခဲ့သော
ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပေသည်။
 
စာကြောင်း ၈၇၁ -
သခင်နု၊ ဗမာ့ခေတ် ဦးအုန်းခင်၊ မြန်မာ့အလင်း ဦးတင်စသော လူငယ်များ
စုပေါင်းကာ နဂါးနီ စာအုပ် အသင်းကို တည်ထောင်ကြ၏။ ထိုအသင်းမှ
မြန်မာပြန်ဆိုထုတ်ဝေသော အထူးသဖြင့် နိုင်ငံရေးစာအုပ််နိုင်ငံရေးစာအုပ် စာတမ်းများကို
မျိုးချစ်လူငယ်များသည် အားပါတရ ဖတ်ရှု လေ့လာကြ၏။ ထိုနဂါးနီ
စာပေခေတ်တွင် မြန်မာပြန်ဆိုမှု၌ စကားသစ် စကား ဆန်းများ ကြွယ်ဝတိုးပွား
စာကြောင်း ၈၉၇ -
ကာလပေါ်ဝတ္ထု အရေးအသားများ အထူးပေါ်ထွက်ခဲ့လေသည်။
ခေတ်ဟောင်း မြန်မာစာပေ သမိုင်းကို လေ့လာလျှင် ဇာတ်နိပါတ်များကို
မှီငြမ်းမပြုဘဲ စိတ်ကူးဥာဏ်စိတ်ကူးဉာဏ် သက်သက်ဖြင့် ရေးသားခဲ့သော ဝတ္ထုမျိုးမှာ
ကုန်းဘောင်ခေတ်ဦး၌ ပေါ်ပေါက်လာသော ရတနာ့ကြေးမုံ ဝတ္ထုကို
အထီးတည်း တွေ့ရမည် ဖြစ်၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း
စာကြောင်း ၉၂၇ -
မဟုတ်ဘဲ၊ တစ်နှစ်အတွင်း ထွက် ပေါ်လာသော မြန်မာစာပေများကို
အကောင်းဆုံး ကာလပေါ် ဝတ္ထုဆု၊ သုတပဒေသာဆု စသည်ဖြင့်
စာပေဗိမာန်ဆုများ ချီးမြ|င့်ကာချီးမြှင့်ကာ မြန်မာစာပေ အရေးအသားကို
မြ|င့်တင်ခဲ့လေသည်။မြှင့်တင်ခဲ့လေသည်။ ထိုမှတစ်ပါးလည်း မြန်မာစွယ်စုံကျမ်းကြီးကို
လည်းကောင်း၊ လူထုသိပ္ပံကျမ်းကြီး များကိုလည်းကောင်း၊
စာစဉ်အမျိုးမျိုးကိုလည်းကောင်း ဖြန့်ချိ လျက်ရှိရာ မြန်မာဘာသာပြန်