အက်ဒွပ် ဂစ်ဗန်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ
Content deleted Content added
အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀ေ |
No edit summary |
||
စာကြောင်း ၁ -
[[File:Edward Emily Gibbon.jpg|thumb|အက်ဒဝပ် ဂစ်ဗန်၏ ပုံတူ ပန်းချီကား]]
==ဂစ်ဗန် အက်ဒွပ်(ခရစ် ၁၇၃၇-၁၇၉၄)==
ရောမနိုင်ငံကြီး ပျက်စီးယိုယွင်းပုံသမိုင်းကို ရေးသားပြုစု ခဲ့သော နာမည်ကျော် စာရေးဆရာကြီး အက်ဒွပ်ဂစ်ဗန်သည် ခရစ် ၁၇၃၇ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် လန်ဒန်မြို့အနီးရှိ ပတ္တနီမြို့၌ ဖွားမြင်သည်။ မိဘတို့မှာ ငွေကြေးတတ်နိုင်သူများ ဖြစ်၏။ ဂစ်ဗန်သည် ငယ်စဉ်က ချူချာလှသဖြင့် ကျောင်းကို ပင် မှန်မှန်မတက်နိုင်ခဲ့ချေ။ သို့ရာတွင် စာများစွာဖတ်ခဲ့သူ ဖြစ်၍ ပညာဗဟုသုတပြည့်စုံပြီးလျှင် အသက် ၁၅ နှစ်တွင် အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်၊ မောဒလင်ကောလိပ်ကျောင်းသို့ တက် ရောက်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် မကြာမီ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်းသို့ ကူးပြောင်း သွားသဖြင့် သူ၏ဖခင်က သူ့ကို အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်မှ ထုတ်လိုက်သည်။ ထို့နောက် ဂစ်ဗန်ကို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ
လိုဇန်းမြို့ရှိ ပရိုတက်စတန့် ဘုန်းကြီးတစ်ပါးထံတွင် အပ်နှံ၍ ပညာသင်ကြားစေ၏။ ထိုမြို့တွင် ဂစ်ဗန်သည် ၅ နှစ်ကြာခဲ့၏။▼
▲လိုဇန်းမြို့ရှိ ပရိုတက်စတန့် ဘုန်းကြီးတစ်ပါးထံတွင် အပ်နှံ၍
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၌ ပညာသင်ကြားရသည်မှာ ပြင်သစ်ဘာသာနှင့် ဖြစ်သဖြင့် ပထမသော် အင်္ဂလိပ်ကျောင်းသားကလေး ဂစ်ဗန် အတွက် များစွာ ခက်ခဲနေလေသည်။ သို့သော်လည်း ဆရာ ဘုန်းကြီးက အစစအရာရာ သွန်သင်ဆုံးမသဖြင့် ဂစ်ဗန်မှာ မကြာမီ ပြင်သစ်ဘာသာကို လေ့လာဆည်းပူးနိုင်၏။ ဂစ်ဗန် သည် နဂိုကပင် စာဖတ်ဝါသနာပါသူဖြစ်၍ ယခုကဲ့သို့ ဝေးလံ သော အရပ်၌ တစ်ယောက်တည်း လာနေရစဉ် စာအုပ်ကိုသာ အဖော်ပြု၍ မျက်နှာနှင့်စာ အမြဲကပ်လျက် ရှိခဲ့၏။ ထိုသို့
ပညာသင်ကြားရင်း ဆရာဘုန်းကြီးက အယူဝါဒတရားကို တစိမ့်စိမ့် နားဝင်အောင် ဟောပြလေရာ ဂစ်ဗန်မှာ ပရိုတက် စတန့်ဂိုဏ်းဝင်တစ်ဦး ပြန်ဖြစ်လာပြန်၏။ လိုဇန်း၌နေ၍ ၅ နှစ်မျှကြာသော် ပျင်းရိငြီးငွေ့လာသဖြင့် အင်္ဂလန်ပြည်သို့ တဖန် ပြန်ခဲ့၏။ ၁၇၅၈ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ပြန်ရောက်သော အခါ ပြင်သစ်ဘာသာဖြင့် စာပေလေ့လာမှုအကြောင်း ကျမ်းတစ်ကျမ်း ပြုစုလေသည်။ ၁၇၇၄ ခုနှစ်တွင် အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဖြစ်သည်။ ၁၇၇၆ ခုနှစ်တွင် 'ရောမ နိုင်ငံတော်ကြီး ပျက်စီးပုံ'ခေါ် နိုင်ငံသမိုင်းကျမ်းကြီးကို စတင် ထုတ်ဝေသည်။
နိုင်ငံသမိုင်းကျမ်းကြီးမှာ အင်္ဂလိပ်ဂန္ထဝင်တွင် မှတ်တမ်းတင် လောက်သော ကျမ်းကြီးတစ်စောင်ဖြစ်၍ အတွဲ ၆ တွဲ ရှိ၏။ ၁၇၇၆ ခုနှစ်မှ ၁၇၈၈ ခုနှစ်အတွင်း ၁၂ နှစ် ကာလပတ်လုံး ဂစ်ဗန်သည် ထိုကျမ်းကြီးထွက်အောင် ကြိုးစားခဲ့ရ၏။ ကျမ်း ကြီးကို ပြုစုနိုင်အောင် ရောမနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အချက် အလက်တို့ကို ရှာဖွေရာ၌ ဂစ်ဗန်သည် စာတွေ့မဟုတ်ဘဲ ကိုယ်တွေ့ဖြစ်အောင် သူကိုယ်တိုင် အီတလီမြေကိုနင်းကာ ခရီးလှည့်လည်ခဲ့၏။ အကြောင်းအရာများကို သူ၏စိတ်၌ သေချာတိကျမှ ရေးသားလေ့ရှိ၏။ သူ၏ နိုင်ငံသမိုင်းတွင် နိုင်ငံရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် စစ်မက်ရေးများကို အသားပေးထား၍ စီးပွားရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးများကို
မြှုပ်ထား၏။ သို့သော်လည်း ဂစ်ဗန်၏ ရောမနိုင်ငံတော်ကြီး ပျက်စီးပုံသမိုင်းကျမ်းကြီးကို သမိုင်းစာစောင်အဖြစ်၎င်း၊ ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ် စာပေတရပ်အဖြစ်၎င်း လူတိုင်းလက်ခံ နှစ်သက်ကြပေသည်။ သူ၏ စာအရေးအသားမှာ ပြေပြစ် ချော မောပြီးလျှင် ဖတ်ရှု၍ မငြီးနိုင်အောင် ခံ့ညားကောင်းမွန် လှပေသည်။ ထို့ကြောင့် ကျမ်းကြီးကိုပြုစုရသော အက်ဒွပ် ဂစ်ဗန်ကို နာမည်ကျော် စာရေးဆရာတစ်ယောက်အဖြစ် အသိ အမှတ်ပြုလာကြသည်မှာ အံ့ဩဖွယ်ရာ မဟုတ်ချေ။ သူ၏နိုင်ငံ
သမိုင်းကျမ်းကြီးကို ၂ ပိုင်း ခွဲခြား၍ ဝေဖန်နိုင်သည်။ ပထမ ပိုင်းမှာ အတော်ပင် စေ့စပ် သေချာစွာ ရေးထားသည်။ ဒုတိယပိုင်းကား နှစ်ပေါင်း ၈ဝဝ အတွင်း ဖြစ်ပျက်သော အကြောင်း အရာဖြစ်၍ ပထမပိုင်းမှာလောက် အချက်အလက် ပြည့်စုံ မှန်ကန်ခြင်း မရှိ။ သို့ရာတွင် သူရေးသားခဲ့သောကျမ်းကြီးတစ်ခု လုံးကို ခြုံ၍ကြည့်လျှင် ထိုကျမ်းကြီးသည် အင်္ဂလိပ်စာပေတွင် ၎င်း၊ ကမ္ဘာ့စာပေတွင်၎င်း ထင်ရှားသော သမိုင်းမှတ်တမ်းကြီး တစ်စောင်ဖြစ်ကြောင်းကို လူတိုင်း ဝန်ခံရမည် ဖြစ်ပေသတည်း။
<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၃)</ref>
==ကိုးကား==
Line ၆၅ ⟶ ၁၅:
[[Category:အတ္ထုပ္ပတ္တိ]]
[[en:Edward Gibbon]]
| |||