၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၀) ရက်နေ့သည် (၅၁) နှစ်မြောက် ချင်းအမျိုးသားနေ့ဖြစ်သကဲ့သို့ (၂၅) နှစ်မြောက် (ငွေရတု) ချင်းပြည်နယ်လည်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၄ဂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၉) ရက်မှ (၂၂) ရက်နေ့အထိ ချင်းပြည်နယ် ဖလမ်းမြို့ ၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ ချင်းအမျိုးသားညီလာခံက ချင်းတောင်တန်းပဒေသရာဇ်စနစ်များဖျက်သိမ်းသည့်အဆိုကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ယင်းနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၀) ရက်နေ့ကို ချင်းအမျိုးသားနေ့ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

နယ်ချဲ့လက်အောက်သို့ မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးကျရောက်ခဲ့ပြီးနောက် သူ့ကျွန်မခံလိုသော ချင်းအမျိုးသားများသည် ရရာလက်နက်လူသူစုရုံးကာ အခြားတိုင်းရင်းသားများနှင့်အတူ နယ်ချဲ့အစိုးရကို တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပေသည်။

နယ်ချဲ့အစိုးရသည် တိုင်းရင်းသားအချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွတ်မှုမရှိစေရန် ပြည်နယ် ပြည်မ ခွဲခြား၍လည်းကောင်း ၊ တောင်တန်း မြေပြန့် ခွဲခြား၍လည်းကောင်း အုပ်ချုပ်ကာ သွေးခွဲခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်း ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမှ ချင်းမျိုးချစ်လူငယ်များသည် ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် ဗမာ့မျိုးချစ်တပ်မတော်တို့တွင် အတူပါဝင်လျက် နယ်ချဲ့အစိုးရကို တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့် ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည့်နည်းတူ မြောက်ပိုင်းရှမ်းပြည်နယ်မှ မျိုးချစ်လူငယ်များကလည်း ချင်းတောင်တန်းတွင် လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်နှင့် ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်များ ဖွဲ့စည်းကာ နယ်ချဲ့ အစိုးရနှင့်ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲများ၌ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးဗိသုကာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအကြို ပြည်ထောင်စုစည်းလုံးညီညွတ်မှုညီလာခံဖြစ်သည့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၂) ရက်နေ့တွင် ပင်လုံညီလာခံတွင် အခြားတိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်များနည်းတူ ချင်းအမျိုးသားကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်တက်ရောက်၍ သဘောတူလက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ကြကာ တိုင်းရင်းသားစည်းလုံး ညီညွတ်မှုကို ရယူခဲ့ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးအတွက် အရေးဆိုရာ ၌ ပါဝင်ခဲ့ကြပေသည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ (၄) ရက် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော် လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် ချင်းတောင်တန်းသည် ချင်းဝိသေသတိုင်းအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းတစ်တိုင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းပြည်ပ သောင်းကျန်းသူများ နှိမ်နင်းရာတွင်လည်း ချင်းအမျိုးသားတို့သည် အခြားပြည်ထောင်စု တိုင်းရင်းသားများနည်းတူ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၃) ရက်နေ့မှ စ၍ ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ယင်းဥပဒေအခန်း၊ (၃၊ ပုဒ်မ ၃၀(ခ) အရ ချင်းဝိသေသတိုင်းကို ချင်းပြည်နယ်ဟု သတ်မှတ်ကာ ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ် မြန်မာနိုင်ငံတော် ပြည်နယ်တစ်နယ်ဖြစ်လာခဲ့ရာမှာယခင် ချင်းအမျိုးသားနေ့ကို 'ချင်းပြည်နယ်နေ့' ဟု ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဤသို့ဖြင့် နှစ်စဉ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၀) ရက်နေ့ကျရောက်တိုင်း ချင်းပြည်နယ်နေ့ကို ကျင်းပလာခဲ့သည်။[]

  1. ဒါးလ်ပွီး ချင်းပြည်နယ်နေ့နှင့် သမိုင်းပေးတာဝန်၊ ကြေးမုံသတင်းစာ(၂၀-၂-၈၁)၊ စာ-၄