ဆလိုင်း

ဆလိုင်း ဟူသည်မှာ ချင်းဝေါဟာရတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ပြည့်စုံသော သားကောင်းယောက်ျား ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ မိုင် ဆိုသည်မှာ ချင်းဝေါဟာရတစ်ခုဖြစ်ကာ သားကောင်း ရတနာများကို မွေးဖွားပေးမည့် မွေးဖွားပေးသော မိန်းမမြတ် ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ချင်းလူငယ် အမျိုးသားများ၏အမည်နာမ အရှေ့တွင် ဆလိုင်း၊ ချင်းလူငယ် အမျိုးသမီးများ၏ အမည်နာမအရှေ့တွင် မိုင် ကို ထည့်သွင်းကာ ချင်း အမျိုးသား အမျိုးသမီး အမှတ်သင်္ကေတအဖြစ် သုံးစွဲကြသည်။

ဆလိုင်း-မိုင် စိတ်ဓာတ်

ဖြေ = ဒီမေးခွန်းကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖြေဆိုနိုင်ဖို့အတွက် “ဒေသစွဲ မျိုးနွယ်စွဲ စိတ်ဓာတ်” ဆိုတာတွေ အရင်ရှင်းရပါလိမ့်မယ်။ ဒေသစွဲ စိတ်ဓာတ်ဆိုတာ မိမိရဲ့နေထိုင်ရာ မိမိမျိုးနွယ်တို့ရဲ့ ကျက်စား ရာဒေသ သေးသေးနုပ်နုပ်ကိုသာ မြင်ပြီး မိမိရဲ့ဒေသ ကောင်းစား ရေးတစ်ခုထဲကိုသာ ပဓာနထားအာရုံစူးစိုက်တဲ့ စိတ်ဓာတ်ဖြစ်ပါ တယ်။ တနည်းဆိုရရင် တစ်စုတစ်ဝေးတည်းဆိုတဲ့ ချင်းတစ်မျိုးသားလုံးရဲ့ မိသားစုအမြင်တွေကို မဆုပ်ကိုင်ပဲ မေ့လျော့ဖယ်ရှားထားပြီး၊ ချင်းမိသားစုဝင်တွေရဲ့တိုးတက်မှု၊ စည်းလုံးမှုကို မိုက်မိုက်မဲမဲ ဟန့်တားနေတဲ့သမိုင်းရဲ့ ဆိုးမွေအမြင်ဟောင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဒေသစွဲ/မျိုးနွယ်စွဲ စိတ်ဓာတ်ဟာ “ဆလိုင်းမိုင် စိတ်ဓာတ်” ဆိုတဲ့ ချင်းမိသားစုဝင် စိတ်ဓာတ်နဲ့ ပြဒါးတစ်လမ်း သံတစ်လမ်း လုံးလုံးလျားလျား ကွဲပြားဆန့်ကျင်နေပါတယ်။ ဒီမတူညီတဲ့အမြင် (စိတ်ဓာတ်) နှစ်ခုဟာ တစ်ခုက စိတ်ဓာတ်ရေးရာ၊ အတွေးအခေါ်ရေးရာဆုတ်မှုကို ပြညွှန်းနေပြီး၊ တစ်ခုက စိတ်ဓာတ် ရေးရာ အတွေးအခေါ်ရေးရာ တိုးတက်မှုကို ဖော်ကျူးနေပါတယ်။ ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်ဟာ ချင်းမိသားစုဝင်အားလုံးရဲ့ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှု၊ စည်းလုံးညီညွှတ်မှုကိုလိုလားတဲ့ “တိုးတက်တဲ့” စိတ်ဓာတ်ပဲဖြစ်သည်။ ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်ဟာ ခေတ်ဟောင်းကိုချန်ထားပြီး ခေတ်သစ်ကို တောင်းဆိုဦးတည်ပြုနေတဲ့ စိတ်ဓာတ်သာ ဖြစ်ပါတယ်။

၇။ ဆလိုင်းမိုင် စိတ်ဓာတ်ဟာ ချင်း သမိုင်းရဲ့တောင်းဆိုမှုကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာတယ်လို့ အခိုင်အမာ ပြောလို့ရပါသလား။

ဖြေ = ရပါတယ်။ ပဝေသဏီ ရှေးချင်းဘိုးဘေးတွေခေတ်မှာ ပိုင်ဆိုင်လာခဲ့တဲ့ “တစ်မိ တစ်ဝမ်း စိတ်ဓာတ်တွေ”၊ ဘာသာစကား တစ်ခုတည်းကိုသာ ပြောဆိုသုံးနှုန်းခဲ့တဲ့ လှပမွန်မြတ်တဲ့ အတိတ်ခေတ်တွေဟာ – တောတောင်ရေမြေ ပထဝီအနေအထားနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ပရောဂ အသီးသီးကြောင့်၊ မိသားစု အစည်းပြေခဲ့ပြီး ဘာသာစကားမှအစ စိတ်ဓာတ်၊ အမြင်ရေးရာ တွေမှာလည်း တစ်မျိုးတစ်ဘာသာ တရွာတပုတ်ဆန်းခဲ့ကြပါတယ်။ အရင်ကပိုင်ဆိုင်ခဲ့တဲ့ “တစ်မိတစ်ဝမ်း စိတ်ဓာတ်” တွေ ပျောက်သုဉ်းပြီးတဲ့ ခေတ်ကာလဟာ အကျည်းတန်ဆိုးဝါးပြီး ရှည်လျားတဲ့ သမိုင်းကြောင်းတစ်ရပ်ကို ချင်းမိသားစုဝင်တွေ ဖြတ်သန်း ခဲ့ကြရတာပါ။ ချင်းလူ့သမိုင်း တစ်လျှောက်မှာ ပြန်လည်စုစည်းဖို့ အတွက် သူ့ခေတ်သူ့အခါ သူ့အခြေအနေအရ အမျိုးမျိုးကြိုးပမ်းခဲ့ကြ ပါတယ်။ ပဝေသဏီက ပိုင်ဆိုင်ခဲ့တဲ့ မိသားစုစိတ်ဓာတ်ကောင်း တွေကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ဖို့ သမိုင်းတစ်လျှောက်မှာ “လိုအပ်” နေခဲ့ပါ တယ်။ ဒီ “လိုအပ်မှု” သည်ပင်လျှင် သမိုင်းရဲ့တောင်းဆိုမှု ဖြစ်တယ်လို့ အခိုင်အမာ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဒီသမိုင်းရဲ့ တောင်းဆိုမှုကို ဖြည့်စည်းနိုင်ရေးအတွက် ဒီကနေ့ “ဆလိုင်း-မိုင်” လူငယ်မျိုးဆက်တွေက “ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်” ဆိုတဲ့ ချင်းမိသားစုဝင် စိတ်ဓာတ်ကို ပြန်လည်ပြုစုပျိုးထောင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ “ဆလိုင်း-မိုင် စာပေ” တွေဟာ လွဲပျက်သုဉ်းခဲ့တဲ့ မိသားစုစိတ်ဓာတ်တွေ ပြန်လည်ရှင်သန် ကြီးထွားဖို့အတွက် သမိုင်းရဲ့တောင်းဆိုမှုအရ ပေါ်ထွန်းလာရပါတယ်။

၈။ “ဆလိုင်းမိုင်စာပေ” ဆိုတာဘာလဲ။

ဖြေ = “ဆလိုင်း-မိုင်စာပေ” ဆိုတာကတော့ ချင်းမိသားစုစိတ်ဓာတ် ပြန်လည်ရှင်သန်ရေးအတွက် အတွေးအမြင်သစ်တွေကို ဖော်ထုတ်တဲ့ စာပေဖြစ်ပါတယ်။ မည်သည့် ဘာသာစကား (ချင်း၊ ဗမာ၊ အင်္ဂလိပ်…) နဲ့ပဲ ရေးသည်ဖြစ်စေ “ချင်းမိသားစုဝင်တွေ ပြန်လည်စုစည်းရေး၊ “ချင်းမိသားစုစိတ်ဓာတ်” ရှင်သန်ကြီးထွားရေး အတွက် ရေးသား၊ လှုံ့ဆော်၊ တိုက်တွန်းတဲ့-ဆောင်ပါး၊ ဝတ္ထု၊ ကဗျာ၊ ကာတွန်း၊ စာညွှန့်စတဲ့စာပေအားလုံးကို ခြုံငုံပြီး “ဆလိုင်းမိုင်စာပေ” လို့ တင်စား ခေါ်ဝေါ်ကြတာဖြစ်တယ်။

၉။ “ဆလိုင်း” နဲ့ “မိုင်” ဝေါဟာရဟာ မည်သည့် ချင်းအမျိုး နွယ်တို့ရဲ့ ဘာသာစကားဖြစ်ပါသလဲ။

ဖြေ = မြေပြန့်ဒေသနေ အရှိုချင်း ညီအစ်ကိုတို့ရဲ့ ဝေါဟာရပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုခေတ် (ဆလိုင်းမိုင်ခေတ်) အနေနဲ့ပြောမယ် ဆိုရင် “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုတဲ့ဝေါဟာရဟာ ချင်းမိသားစုဝင်အားလုံး ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ဝေါဟာရပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဝေါဟာရကို တောင်ပေါ် – မြေပြန့် – တောင်ပိုင်း မြောက်ပိုင်း နေရာအနှံ့ အသုံးပြုလာကြတဲ့ အချိန်ကစပြီး၊ ဒီဝေါဟာရ ကို ချင်းမိသားစုဝင်အားလုံးရဲ့ ဘုံပိုင်ဝေါဟာရအဖြစ် သိမ်းကျုံးလိုက် တယ်လို့ ဆိုရပါလိမ့်မယ်။ ဒီနေ့ဆလိုင်းမိုင် လူငယ်တွေဟာ “ဆလိုင်းမိုင်” အတွေးအခေါ်ကို စွဲကိုင်ကြပြီး မြေပြန့်ရယ်၊ တောင်ပေါ်ရယ်၊ တောင်ပိုင်းရယ်၊ မြောက်ပိုင်းရယ်-ဟိုဖက်ဒီဖက်ကစ ခွဲခြားတဲ့ စိတ်ဓာတ် (ဒေသစိတ်ဓာတ်)ကို တစ်စတစ်စ ဖယ်ရှားလာ ကြပြီး ဖြစ်တဲ့အပြင်၊ သမိုင်းက တောင်းဆိုနေတဲ့ ဘုံဘာသာစကား (ဘုံစကား)ကိုလည်း အမြင်သစ်တွေနဲ့ ချဉ်းကပ် ရှာဖွေနေကြပါပြီ။

၁၀။ “ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်” ရဲ့အရင်းအမြစ်ဟာဘာလဲ။

ဖြေ = ချင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာ မျိုးကွဲပေါင်းမြောက်မြားစွာ ရှိတဲ့အလျှောက် ၁၉၆၅ ခုနှစ်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တောင်ပေါ်ချင်းဒေသ တွေ အလိုက်မိမိတို့ရဲ့ ဘာသာစကားအရ ကျား/မ အမည်ရှေ့မှာ သင်္ကေတမျိုးကွဲတွေ အမျိုးမျိုးပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါတယ်။ (Taang-Lia, Pa-Nu, Val-Leng) … စသည်ဖြင့် ဒေသအလိုက် အကွဲကွဲအပြားပြား စတင်အသုံးပြုလာ ကြသည်။ ၁၀ နှစ်ခန့်ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၃ ခု နှစ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ခ-စ-ယ အစည်းအဝေးတစ်ခုမှာ ဒီလိုမျိုးကွဲ သင်္ကေတတွေကို အသုံးပြုမဲ့အစား အားလုံးဘုံအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်မဲ့၊ “အသုံးပြုသင့်တဲ့” ကျား/မ သင်္ကေတတစ်ခုခုကို သတ်မှတ်ဖို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်…။ အဲ့ဒီအစည်းအဝေးမှာ (Salai-Mai) သာလျှင် ချင်းလူငယ်တွေရဲ့ “ဘုံ” ပိုင်ဆိုင်မှု ဝေါဟာရ သင်္ကေတဖြစ်သင့်တယ် ဆိုတာကို အများစုက လက်ခံခဲ့ကြပါတယ်။ ၁၉၇၄-ခုနှစ် မောင်မယ် သစ်လွင်ကြိုဆိုပွဲမှာ စတင်အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တရားဝင်မကြေညာနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၇ရ -ခုနှစ် ခစယ အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်မှာမှ ပီပီပြင်ပြင် ဖြစ်လာပြီး ကြေးမုံသတင်းစာမှာ သတင်းတစ်ခုအဖြစ် တိတိကျကျ ပီပီပြင်ပြင် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ အရင်က (Taang-Lia, Pa-Nu, Val-Leng) … စသည်ဖြင့် ဒေသအလိုက် သုံးစွဲကြတဲ့ “ဒေသသုံး” သင်္ကေတ ဝေါဟာရတွေကို “စွန့်လွှတ်ပြီး (Salai-Mai) ကို တခဲနက် ထောက်ခံအသုံးပြုလာကြပါတယ်။ မိမိတို့ရဲ့ ဒေသသုံး သင်္ကေတတွေ၊ မိမိတို့အသီးသီးရဲ့ ဒေသစွဲနှစ်သက်မှုတွေကို စွန့်လွှတ်ပြီး “ဘုံစိတ်ဓာတ်” စခန်းကို ရောက်လာနိုင်ကြတာမို့ ဒေသစွဲသမိုင်းအမွေဟောင်းတွေကို ပြတ်ပြတ်သားသား တွန်းလှန်စွန့်လှူနိုင်တဲ့ “ဆလိုင်း မိုင်စိတ်ဓာတ်” ကို ပိုင်ဆိုင်စွဲကိုင်နိုင်လာကြတာဖြစ်တယ်။ ဒီလို ဒေသစွဲကြိုက်နှစ်သက်မှု၊ ရွေးချယ်မှုတွေကို စွန့်လွှတ်နိုင်တဲ့ “စိတ်ဓာတ်သစ်”ကို အစွဲပြုပြီး၊ ဒီလိုစိတ်ဓာတ်မျိုးကို ဒီနေ့ချင်း လူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေက “ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်” လို့ တင်စားခေါ်ဝေါ်သမုတ် လိုက်တာပါပဲ။ တနည်းအားဖြင့် ချင်းလူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေဟာ ချင်းလူ့သမိုင်းမှာ ကဏ္ဍသစ်တရပ်ကို စတင်ဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့ပြီး ချင်းလူ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ (Renaissance) “ဉာဏ်သစ်လောင်း” ခေတ်တစ်ခု အစချီခဲ့တာပါပဲ။

၁၁။ “ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်” ပေါ်ထွန်းလာတာကို ချင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ (Renaissance) လို့ အမှန်တကယ် ခိုင်ခိုင်မာမာ သတ်မှတ်လို့ရသလား။

ဖြေ = ဒီလိုပဲ အခိုင်အမာ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ် (Renaissance) ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကိုက (Rebirth) ပြန်လည်မွေးဖွားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်ဆိုတာ ရှေးချင်းဘိုးဘေးခေတ် မိသားစုစိတ်ဓာတ်၊ တခုတည်းသောစိတ်ဓာတ်၊ တစ်မျိုးတည်းသော ဘာသာစကား ထွန်းကားခဲ့တဲ့ သမိုင်းခေတ်ဦးကာလ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘိုးဘေးခေတ်မှာရှိခဲ့ပြီးသား ပိုင်ခဲ့ပြီးသား “ဘုံစိတ်ဓာတ်၊ ဘုံဘာသာစကား” ဆိုတာတွေ ပြန်လည်မွေးဖွား ရှင်သန်လာတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစိတ်ဓာတ်ဟာ အသစ်တွေ့ရှိချက်၊ အသစ်တီထွင်မှု မဟုတ်ဘူး၊ မတော်တဆ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ကိစ္စလဲ မဟုတ်ပါဘူး။ အိပ်မက်ယောင်ပြီး ထအော်တာလဲ မဟုတ်ပါဘူး။ ရှေးချင်းဘိုးဘေးတွေရဲ့ တစ်မိတစ်ဝမ်းတည်း “မိသားစုစိတ်ဓာတ်” ပြန်လည်မွေဖွားခြင်း (Rebirth, Renaissance) ဉာဏ်သစ် လောင်းခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ရှေးချင်းဘိုးဘေးတွေ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့တဲ့ စိတ်ဓာတ်နဲ့ အခြေခံအားဖြင့် ဘာမှကွာခြားမှုမရှိပါဘူး၊ တစ်ခုပဲခြားနား၊ ထူးခြားတာ ရှိပါတယ်။ ဒီစိတ်ဓာတ်ကို “ဆလိုင်းမိုင် စိတ်ဓာတ်” ရယ်လို့ တင်စားပြီး ဝေါဟာရတခုအားဖြင့် သတ်မှတ် သမုတ်ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြတဲ့ အချက်တစ်ခု၊ ဘုံစိတ်ဆိုတာ လူမျိုးတိုင်းမှာ ကိုယ်စီရှိတဲ့သဘာဝ ပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်တဲ့အလျှောက် “အသင်းအဖွဲ့ကမဟုတ်။ ဦးဆောင်သူရယ်လို့လဲမလိုမရှိ။ ဖွဲ့စည်းခြင်းလဲမမည်” တဲ့ ခေတ်သမိုင်းရဲ့ မွေးထုတ်ပေးတဲ့ အရာကိစ္စ(ရိုးရိုးစင်းစင်း) တစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၁၂။ “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုတာ အစအဦးက မြေပြင်နေ “အရှိုချင်းအနွယ်ဝင်” တို့ရဲ့ ဝေါဟာရဖြစ်ပြီး၊ အခုခေတ်မှာတော့ ချင်းအမျိုးသားအားလုံးပိုင် ဖြစ်တယ်လို့ဆိုခဲ့ပါတယ်။ ဒါကို ပီပီပြင်ပြင် သိလိုပါတယ်။

ဖြေ = ၁၉၃၅ ခုနှစ်တုန်းက သရက်မြို့မှာ မြေပြန့်ချင်း ညီအစ်ကိုတို့ရဲ့ “နယ်ပေါင်းစုံအစည်းအဝေးတစ်ခု” ခေါ်ယူကျင်းပပြီး၊ ချင်းတွေရဲ့ အမည်နာမရှေ့မှာ ချင်းမှန်းသိအောင် (တစ်မိသားစုဝင်ဖြစ်ကြောင်း အမှတ်သင်္ကေတ တစ်ခုသတ်မှတ်ဖို့ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။) “ဆလိုင်းမိုင်”ဆိုတဲ့ သင်္ကေတဝေါဟာရကို ချင်းတို့ရဲ့ ကျား/မ သင်္ကေတအဖြစ် နာမည်ရှေ့မှာ အသုံးပြုမှုဟာ၊ ဒီအစည်းအဝေးကြီးကနေ ပေါ်ပေါက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဝေါဟာရဟာ၊ အရှိုချင်းတွေရဲ့ ဘာသာစကားမှာ အရင့်အရင် (ရှေး) ကတည်းက ရှိပြီးသားဖြစ်ပေမဲ့၊ နာမည်ရှေ့မှာ အသုံးပြုခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ကြပါဘူး။ တောင်ပေါ်ဒေသမှာ ဒီလိုသင်္ကေတ အသီးသီးစတင်တဲ့ ၁၉၆၅-ခုနှစ်ထက် အနှစ် ၃၀ စောပါတယ်။ ချင်းလူငယ်များရဲ့ “ဘုံ” သုံးဝေါဟာရ တစ်ခုရှာဖွေကြတဲ့ ၁၉၇၃ ခုနှစ်နဲ့ စာရင် အနှစ် ၄၀ စောပါတယ်။ အဲဒီအနှစ် ၄၀ ကာလမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပြည်ထောင်စုအဝှမ်းမှာ “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုရင် ချင်း (မြေပြန့်ချင်းမှန်း) လူတိုင်းသိနေကြပါပြီ။ အနှစ် ၄၀ ဆိုတာ ရာစုနှစ်တခုရဲ့ “ထက်ဝက်” နီးနီးရှိပါတယ်။ အများသိပြီး နားလည်ပြီးဖြစ်တဲ့ “ဆလိုင်း-မိုင်” ကို အားလုံး “ဘုံ” သုံးအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်မှ သဘာဝကျ မယ်ဆိုတာကို နားလည်သဘောပေါက်ကြတဲ့အလျောက် “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုတဲ့ သင်္ကေတကို “ဘုံ” ပိုင်အဖြစ် သိမ်းပိုက်လိုက်ကြတာပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဒီဝေါဟာရဟာ ချင်းအမျိုးသားအားလုံးတို့ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု “အမျိုးသားပိုင်” ဖြစ်ပါတယ်။

၁၃။ “ဆလိုင်းမိုင်လှုပ်ရှားမှု” ဟာ ချင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ စိတ်ဓာတ်ရေးရာ ကွဲပြားမှုတွေကို စုစည်းပေးတယ်လို့ဆိုပေမဲ့ ၁၉၇ရ ခု၊ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဆလိုင်းမိုင်ပြဿနာကြောင့် စည်းရုံးမှု တော်တော်ပျက်ပြားခဲ့ရတယ်လို့ သိရပါတယ်။ မှန်ပါသလား။

ဖြေ = ဂ မှားတယ်။ ဂ ဆလိုင်းမိုင်ပြဿနာ လုံးဝမရှိခဲ့ပါဘူး။ တဦးနဲ့တဦး နားလည်မှုကွာခြားတာတော့ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အငြင်းပွားမှုကလေးတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို အဖြစ်အပျက်တွေဟာ ကမ္ဘာ့အတွေးအခေါ် သမိုင်းနဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင် အသေးအဖွဲ့ ကိစ္စပါပဲ။ အတွေးအခေါ် သစ်တစ်ခု ပေါ်ထွန်းတိုင်း ပေါ်ထွန်းတိုင်း ဒီလိုကိစ္စမျိုး ရှိစမြဲ ဓမ္မတာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီအသစ်တွေဟာ မှန်ကန်တယ်၊ ရိုးသား တယ်၊ တကယ်တမ်း လူသားဝန်းကျင်ကို အကျိုးပြုတယ် လက်တွေ့ ကျတယ်ဆိုရင် တစ်နေ့တစ်ချိန်မှာ အားလုံးက လက်ခံလာကြတာ ချည်းပါပဲ။ ဒီနေ့ “ဆလိုင်း-မိုင်” တိုးတက်မှုကို လိုလားတဲ့ စည်းလုံးမှုကို လိုလားတဲ့၊ ရိုးသားစွာ တွေးခေါ်မြော်မြင် တဲ့ ချင်းလူငယ်တိုင်းက (အသုံးပြုသည်ဖြစ်စေ၊ အသုံးမပြုသည်ဖြစ်စေ) နားလည် သဘောပေါက်ကြပါမယ်။ ဒါတင်မကပါဘူးကျွန်တော်တို့ အမိပြည်ထောင်စု အတွင်းနေထိုင်ကြတဲ့ အခြားတိုင်းရင်းသား ညီအစ်ကို တွေကိုယ်တိုင်က “ဆလိုင်း-မိုင်” ဆိုရင် “ချင်း” ဆိုတာကို လက်ခံ နေကြပါပြီ။ အခုကျွန်တော်တို့ရဲ့ဘဝကို စာနာထောက်ထားတဲ့ မြေပြန့် ညီအစ်ကိုတွေကိုယ်တိုင်ရဲ့ အားပေးကူညီမှုကို ခံယူနေပါပြီ။ ဒါကြောင့် “ဆလိုင်း-မိုင်” လှုပ်ရှားမှုဆိုတာ ချင်းလူ့အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ “ပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် ပေါ်ထွန်းလာတာ မဟုတ်ပဲ” နာတာရှည်ဒေသစွဲ သမိုင်းပြဿနာများပေးတဲ့ “သော့ချက်” သာလျှင် ဖြစ်ပါတယ်။ ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ ဒေသစွဲစိတ်ဓာတ်ကိုသာမက၊ ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ အမျိုးသားရေး အမြင်တွေကိုပါ အမြစ်ပါ တွန်းလှန်နေတဲ့ “ဆလိုင်းမိုင်လှုပ်ရှားမှု” ဟာ စည်းလုံးမှု ပျက်ပြားခွင့်ပေးမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

၁၄။ “ဆလိုင်း-မိုင် အတွေးအခေါ်” ကို လေ့လာဖို့ လိုပါသလား။ ဖြေ = “ဆလိုင်း-မိုင် အတွေးအခေါ်” ဆိုတာ စာတစ်စောင်တစ်တွဲ ကျမ်းဝန်တခုအဖြစ် ပေထက်အက္ခရာ တင်ရလောက်အောင် မရှိပါဘူး။ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးရဲ့ အတွေးအခေါ်လဲ မဟုတ်ပါဘူး၊ ဒီအတွေးအခေါ်ကို လေ့လာဖို့ အလွယ်ဆုံးနည်းလမ်းကတော့ ဆလိုင်း-မိုင် ချင်းမျိုးနွယ်ဝင်တွေရဲ့ နှလုံးသားထဲကို နက်နက်ရိုင်းရိုင်း ဝင်ရောက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ “ဆလိုင်း-မိုင် အတွေးအခေါ်”ဆိုတာဦးနှောက်ထဲ ယို်စီးတဲ့ အရာကိစ္စမဟုတ်ပဲ ဒီနေ့ခေတ် ချင်းလူငယ် မျိုးဆက်သစ် တွေရဲ့ နှလုံးသားထဲမှာ ကိန်းအောင်းနေတဲ့ စိတ်ဓာတ်သာလျှင် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆလိုင်းမိုင်အတွေးအခေါ်ဟာ ထာဝရရှင်သန်နေမှာ ပါပဲ။

၁၅။ ချင်းတွေရဲ့ နာမည်ရှေ့မှာ ဘုံသင်္ကေတအဖြစ် “ဆလိုင်း၊ မိုင်”လို့ အသုံးပြုခြင်းဟာ အခြားဝေါဟာရတွေဖြစ်တဲ့ (Taang Lia, Pa Nu, Val Leng) တွေကိုသုံးဖို့ မသင့်တော်လို့ လား၊ မကောင်းလို့လား။

ဖြေ = ၁၉၇၃-ခုနှစ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ခ.စ.ယ အစည်းအဝေးမှာ ဘုံဝေါဟာရကို စတင်ဆွေးနွေးခဲ့တုန်းက မည်သည့်ချင်းဝေါဟာရကို သတ်မှတ်အသုံးပြုရမယ်ဆိုပြီး၊ မူသေသတ်မှတ်ရန် ရည်ရွယ်မှု မရှိခဲ့ပါဘူး။ မည်သည့်ချင်းဝေါဟာရကိုမဆို တစ်ခုခုကိုသာ သင့်တော်ရင်သင့်တော်သလို ဘုံဝေါဟာရ၊ ဘုံသင်္ကေတအဖြစ် အခြေခံပြီး သတ်မှတ် သုံးစွဲကြဖို့ အခြေခံထား ဆွေးနွေးခဲ့တာသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအစည်းအဝေးကြီးမှာအခြေအတင် အပြန်အလှန် တင်ပြ၊ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး၊ ငြင်းခုံကြပြီး ချင်းမျိုးနွယ်စုတွေရဲ့ နာမည် ရှေ့မှာ အသုံးပြုနေကြတဲ့ အမှတ်သင်္ကေတတွေ အသီးသီးအနက် “ဆလိုင်း-မိုင်” ကို ချင်းတစ်မျိုးသားလုံးရဲ့ သင်္ကေတအဖြစ် အသုံးပြုသင့်ကြောင်း အများက သဘောတူလက်ခံ ဆုံးဖြတ်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ချင်းမျိုးနွယ်တစ်ခုရဲ့ အမည်သင်္ကေတဟာ သက်ဆိုင်တဲ့မျိုးနွယ်စု တစ်ခုထဲရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုဆိုတဲ့ အဆင့်ကနေ အမျိုးသားသင်္ကေတ (တစ်မျိုးသားလုံးရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု) အဖြစ် အဆင်မြင့် ကျယ်ဝန်းလာခဲ့ပြီး၊ ကျန်တဲ့အခြားမျိုးနွယ် ဝင်အသီးသီးရဲ့အမည် သင်္ကေတတွေဟာ မြို့နယ်၊ မျိုးနွယ်၊ ဒေသကို လိုက်ပြီး အသုံးပြုကြတဲ့ သင်္ကေတအဆင့်မှသာ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ မျိုးဆက်သစ် တော်တော်များများဟာလည်း မျိုးနွယ်စွဲ အသုံးပြုမှုတွေကို ချန်ရစ်ခဲ့ပြီး၊ ဆလိုင်းမိုင်ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရနဲ့အတူ အရှေ့ကို တစ်လှမ်းတိုးနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရသည်သာ “အကောင်း” ဖြစ်မယ်၊ အခြား ဝေါဟာရတွေဟာ မကောင်းဘူးလို့ ဆိုလိုရင်း လုံးဝမရှိပါဘူး၊ ဆလိုင်းမိုင်ဆိုတာ ဝေါဟာရလုပွဲလည်း မဟုတ်ဘူး။ အထက်ကပြောခဲ့တဲ့ အစည်းအဝေးအရ ဘုံအဖြစ် အသုံးပြုမယ့် ဝေါဟာရတစ်ခုကို အများသဘောတူညီမှုနဲ့ မဆုံးဖြတ် နိုင်တဲ့ကာလတခုလုံး (အသီးသီး)ဟာ မျိုးနွယ်အလိုက် အသုံးပြုမှုဆိုတဲ့ အဆင့်တန်းတူအဆင့်တန်းမှာပဲ ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ “ဆလိုင်းမိုင်” ဟာ အများသဘောတူ ဘုံပိုင်ဆိုတဲ့ နေရာကို ရရှိနိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် “ချင်းတစ်မျိုးသားလုံးပိုင်” သင်္ကေတအဖြစ် အဆင့်မြင့်ကျယ်ပြန့်လာရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကောင်း/မကောင်းဆိုတာဟာ ဝေါဟာရစကားလုံးအရ၊ ခွဲခြားပြောဆို သတ်မှတ်လို့မရပါဘူး။ ဘုံပိုင်ဖြစ်လား၊ မဖြစ်ဘူးလား၊ အများသုံးလား၊ မျိုးနွယ်သုံးလား၊ ညီညွတ်ရေးလား၊ ကွဲပြားရေးလား ဆိုတာပေါ်မှာသာ ကောင်း/မကောင်းဆုံးဖြတ်ခွဲခြား ဝေဖန်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအမြင်ရှုဒေါင့်အရ “ဆလိုင်း-မိုင်” (ဘုံဝေါဟာရ သင်္ကေတ) သာလျှင် ချင်းလူမျိုးအတွက် အကောင်းဆုံး အသင့်တော်ဆုံးသုံး ရမဲ့ ဝေါဟာရဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပါတယ်။

၁၆။ အရှိုချင်းနွယ်ဝင်တို့ရဲ့ ပါးစပ်သမိုင်းအရ (Salai Mai) ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရဟာ ချင်းအမျိုးသားတို့ရဲ့ တိုးတက်ရာ တိုးတက်ကြောင်းအတွက် အသုံးပြုကြဖို့ (Mother God) က ပေးလာခြင်း ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုနားလည် လက်ခံထားကြပါသလဲ။

ဖြေ = ဘာသာ ဗေဒပညာရှင်တို့ရဲ့အဆိုအရ စကားလုံး ဝေါဟာရတွေဟာ ၎င်းင်းတို့ရဲ့ ကိုယ်ပြုရာ အရာဝတ္ထု (သို့မဟုတ်) စိတ်၊နာမ် ခံစားမှုဖြစ်စဉ်တို့နဲ့ သီးခြားကင်းလွတ်ပြီး ပေါ်ပေါက်လာ တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ စကားလုံး ဝေါဟာရတွေဟာ အမှတ် အသား၊ သင်္ကေတသက်သက်သာလျှင်ဖြစ်ကြောင်း ဖွင့်ဆိုကြပါ တယ်။ ဒါဟာ ဒီနေ့ခေတ်သစ် ဘာသာဗေဒ ပညာရှင်တို့ရဲ့ အဆိုဖြစ် ပြီး အထက်ပါအဆိုဟာ ဒဏ္ဍရီဆန်တဲ့ အဆိုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်တွေဟာလည်း၊ လူမျိုးတစ်မျိုးရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ဘဏ်တိုက်ထဲက ကျောက်မျက်ရတနာ တပါးပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့မျိုးဆက်သစ်တွေက “ဆလိုင်းမိုင်” ဆိုတာကို ဝေါဟာရအရသော်လည်းကောင်း၊ အဓိပ္ပာယ် အရသော်လည်းကောင်း၊ အခြေခံပြီး လက်ခံသုံးစွဲကြတာ မဟုတ်ပဲ “အသုံးပြုမှု” အတိုင်းအတာနဲ့ ဖြစ်တဲ့ “ဘုံသုံး (ညီညွတ်ရေး) ဝေါဟာရဖြစ်ခြင်း” ဆိုတဲ့အပေါ်မှာ မူတည်ပြီး အလေးအနက်ထား သုံးစွဲကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၁၇။ “ဆလိုင်းမိုင်” အသုံးပြုမှု အတိုင်းအတာနဲ့ အလားအလာ ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။

ဖြေ = စာရင်းဇယားအရ အရေအတွက် ကောက်ယူတင်ပြဖို့ မဖြစ်နိုင်ပေမဲ့ ချင်းပြည်နယ်ရဲ့ မြို့နယ်တိုင်းမှာ ဆလိုင်းမိုင်ကို လက်ခံအသုံးပြုသူတွေ ရှိနေကြပါတယ်။ အသုံးပြုမှု အနည်းအများ ကွာခြားမှုရှိတာကလွဲရင်လုံးဝသုံးစွဲ သူမရှိတဲ့ မြို့နယ် မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဆလို်င်းမိုင် လှုပ်ရှားမှု စတင်ခဲ့တဲ့ ဒီ(၁၀) စုနှစ်အတွင်း သဘောပေါက် လက်ခံအသုံးပြုမှုဟာ တစ်စတစ်စ ကျယ်ပြန့်နေတာကို လက်တွေ့သိရှိမြင်တွေနေရပါတယ်။ အချိန်ဆိုတာ အယူအဆသစ်ရဲ့ ဘက်တော်သားအဖြစ် သစ္စာရှိရှိ ထာဝစဉ် ရပ်တည်လေ့ရှိပါတယ်။ လောလောဆယ်အားဖြင့် ခေတ်ဟောင်း အမွေဆိုးရဲ့ လောင်းရိပ် အောက်ကနေ မရုန်းထွက်နိုင်ကြသေး တဲ့ မျိုးဆက်ဟောင်း (OLD GENERATION) နဲ့ အဲဒီမျိုးဆက် ဟောင်းရဲ့ တားဆီး ပိတ်ဆို့ဟန့်တားမှုကို ခံနေကြရတဲ့ ရိုးသားတဲ့ မျိုးဆက် သစ်တွေဟာ “ဆလိုင်း-မိုင်” ရဲ့ အနှစ်သာရကို မသိကျိုးကျွန် ပြုလို့မရ၊ တစ်စတစ်စသိရှိလာကြပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် “ဆလိုင်းမိုင်” အသုံးပြုမှု အတိုင်းအတာဟာ နောင် အသစ်အသစ်သော ပေါ်ထွန်းဦးမဲ့ မျိုးဆက်သစ်တွေ အထိ ကောင်းမွန်တောက်ပတဲ့ အလားအလာ တွေကို မျှော်လင့်နိုင်ကြပါပြီ။ ဆလိုင်းမိုင်စိတ်ဓာတ်ရဲ့ မွန်မြတ်မြင့်မားတဲ့ အရှိန် အဟုန်တွေဟာ လာလတ္တံ့သော အနာဂတ်ချင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွက် သစ်လွင်တဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုပေါင်း မြောက်မြားစွာကို မုချမလွဲ ဆောင်ကျဉ်းပေးမယ်ဆိုတာကို အခိုင်အမာ ယုံကြည်လို့ရပါ ပြီ။

(အောက်ချင်းငှက် (VAKOK) စာစဉ် အတွဲ (၂) အမှတ် (၃) (၃၄-နှစ်မြောက် ချင်းအမျိုးသားနေ့အထူး ထုတ်) အတွဲ (၃) အမှတ် ၁း၂ တွင် ဖော်ပြခဲ့သော ဆလိုင်-မိုင် အမေးအဖြေကို ချင်းမဂ္ဂဇင်း ၁၉၈၁-၈၂ တွင် ပြန်လည် ဖြည့်စွတ်၍ တင်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။)