၎င်း ရောဂါလက္ခဏာ များသည် ဆီးချိုအမျိုးအစား-၁ တွင် ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်မှ လပိုင်းအတွင်း အလွန်လျင်မြန်စွာ ပေါ်ပေါက်ပြီး ပိုမိုထင်ရှားလေ့ရှိ၏။ အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ် များတွင် ပိုမိုလျင်မြန်စွာ ပေါ်လာတတ်သည်။

ပုံ-၁။ ဆီးချို၏ ထင်ရှားသော အမှတ်လက္ခဏာ သုံးခုကား ဆီးသွားများခြင်း၊ ရေငတ်ခြင်းနှင့် အစာစားများခြင်း တို့ဖြစ်၏။

ဆီးချို-၂ တွင်မူ အဆိုပါ ရောဂါလက္ခဏာများသည် ပိုမိုနှေးကွေးစွာ ပေါ်ပေါက်လေ့ရှိပြီး တစ်ခါတစ်ရံ လုံးဝမပေါ်ပေါက်ဘဲလည်း ရှိတတ်သည်။ ထူးခြားသည်မှာ ဆီးချို-၁ တွင် လူနာသည် (အစားကို ပုံမှန်သို့မဟုတ် ပုံမှန်ထက် ပို၍စားလေ့ရှိသော်ငြား) မြန်ဆန်ပြီး ထင်ရှားသော ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း (ပိန်ခြင်း)ကြောင့်ရောဂါကို စတင် သတိထားမိတတ်ကြောင်း တွေ့ရသည်။( “စားသလောက်ပိန်သည် “ဟု ဆိုကြသည်။) စိတ်နုံးချိခြင်း(Mental fatigue)[1] လည်းဖြစ်တတ်သည်။

သွေးအတွင်း သကြားဓာတ်ပမာဏ မြင့်တက်လာပြီး ကျောက်ကပ်က ထိန်းသိမ်းနိုင်သော ပမာဏထက် ကျော်လွန်သောအခါတွင် ဆီးထဲတွင် သကြားဓာတ် များလာတော့သည်။ သကြားဓာတ်ကြောင့် ဆီး၏ ရေဆွဲငင်အား ( Osmotic pressure) မြင့်တက်လာပြီး ရေကိုစုပ်ယူသဖြင့် ရေဓာတ်အများအပြား ဆီးထဲတွင်ပါသွားသည်။ (ဆီးပမာဏနှင့် ဆီးသွားသည့် အကြိမ်ရေများသည်။) ဆီးသွားခြင်းများ သဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ ရေဓာတ် ဆုံးရှူံး၏။ ထိုအခါ ရေငတ်၏။ ရေငတ်သဖြင့် ရေအများအပြားသောက်သည်။ ရေအများအပြားသောက်သဖြင့် ဆီးပိုသွားပြန်သည်။ ဤသို့ဖြင့် ရေငတ်ခြင်း၊ဆီးသွားများခြင်း သံသရာလည်သည်ကို အမှတ်လက္ခဏာအနေနှင့် တွေ့ရ၏။

အမြင်အာရုံမှုန်ဝါးခြင်း ပြင်ဆင်ရန်

သွေးထဲတွင် သကြားဓာတ် ပမာဏများခြင်း (ဆီးချိုတက်ခြင်း) ကြာမြင့်လာ သောအခါ မျက်လုံးမှန်ဘီလူး(Lens) ပုံသဏ္ဌာန် ပြောင်းလဲလာသည်။ ထိုအခါ အမြင်အာရုံများ ပြောင်းလဲချို့ယွင်း လာလေသည်။ သကြားဓာတ်ပမာဏ ပုံမှန်အတိုင်း ပြန်ဖြစ်သောအခါ မျက်လုံးမှန်ဘီလူး ပုံသဏ္ဌာန်လည်း ပုံမှန်အတိုင်း ပြန်ဖြစ်သွားပြန်သည်။ ထိုအခါ အမြင်အာရုံလည်း ပြန်လည်ကြည်လင် သွားတတ်ပြန်၏။ မျက်မှန် ခဏခဏလဲရသည် အမြင်အာရုံ မကြာခဏပြောင်းလဲခြင်းများ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုတတ်ကြသည်။ အမြင်အာရုံလျင်မြန်စွာ ကျဆင်းခြင်းသည် ဆီးချို-၁ ၏ ထင်ရှားသော လက္ခဏာတစ်ချက် ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ အမြင်အာရုံလျင်မြန်စွာ ကျဆင်း ပြောင်းလဲလာသော လူငယ်များကို ဆီးချို-၁ဖြစ်နိုင်သလားဟူ၍ စဉ်းစားသတိထား ရသည်။ ဆီးချို-၂ တွင်မူ အမြင်အာရုံပြောင်းလဲခြင်း မှာ လူငယ်များလောက် မမြန်ဆန်။ သို့သော် သိသာထင်ရှားတတ်သည်ပင် ဖြစ်၏။

ဒီကေအေ (DKA) ပြင်ဆင်ရန်

ဆီးချို-၁ လူနာများသည် Diabetic ketoacidosis (ကီတုန်းဆက်စပ်အက်ဆစ်ဓာတ်များခြင်း) အရေးပေါ်အခြေအနေနှင့် ရောဂါလက္ခဏာ စတင်ပြသလေ့ ရှိတတ်သည်။ ယခင်က ရောဂါမဖြစ်ဖူးဘဲ ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်း ဤအခြေအနေနှင့် ရောက်လာလေ့ရှိတတ်သည်။ ဤအခြေအနေ တွင် လူနာ၏ ရှူထုတ်လိုက်သော လေတွင် လက်သည်းဆိုးဆေးကဲ့သို့ (Acetone နံ့) ရသည်။ လူနာသည် အသက်ရှူမြန်သည့်အပြင် အသက်ကို ရှိူက်ပြီးရှူသည်။ (Kaussmaul’s breathing ဟုသိကြသည်)။ ဆီးသွားများသည်။ ပျို့သည်။ အန်သည်။ ဗိုက်အောင့်တတ်သည်။ သတိချို့ယွင်းခြင်း သတိလစ်ခြင်းများ ဖြစ်တတ်သည်။ စစ်ဆေးကြည့်လျှင် သွေးအတွင်း သကြားဓာတ်ပမာဏ မြင့်တက်နေသည်ကို တွေ့ရမည်။ ဆိုးရွားသော ဒီကေအေတွင် Coma ရပြီးသေသည်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ ဒီကေအေ( ကီတုန်းဆက်စပ်အက်ဆစ်ဓာတ်များခြင်း) သည် အရေးပေါ် အခြေအနေဖြစ်ပြီး ဆေးရုံချက်ချင်းတင်ရန် လိုသည်။

ကီတုန်းဓာတ်မများဘဲရေဆွဲအားလွန်သတိလစ်ခြင်း(Non-ketotic hyperosmolar coma) ပြင်ဆင်ရန်

ရှားပါးသော်ငြား အခြားဆိုးရွားသော ပြဿနာတစ်ခုမှာ ဆီးချိုအလွန်တက်ပြီး ရေဆွဲအားလွန်သတိလစ်ခြင်း (Non-ketotic hyperosmolar coma) [2] ဖြစ်သည်။ ဤပြဿနာကို ဆီးချို-၂ လူနာများ တွင် ပိုမိုတွေ့ရပြီး ပြဿနာ ဖြစ်ရသည်မှာ ဆီးချိုအတက်လွန်ခြင်းနှင့် ရေဓာတ်ဆုံးရှူံးခြင်း ကြောင့် ဖြစ်သည်။ အသက်ကြီးသော လူနာများသည် သတိလစ်ခြင်း ပုံစံမျိုးစုံနှင့် ရောက်လာပါက ဤပြဿနာကို စဉ်းစားရသည်။

 
ပုံ-၂

ဆီးချို-၁နှင့်၂တို့၏ ယေဘုယျကွာခြားသောရောဂါလက္ခဏာများ

ယေဘုယျအားဖြင့် ဆီးချို-၁သည် အသက်(၄၀) အောက်တွင် ဖြစ်လေ့ရှိပြီး ဆီးချို-၂ သည် အသက်(၄၀) အထက်တွင် ဖြစ်လေ့ရှိသည်ဟု မှတ်ယူကြသည်။ ဆီးချို-၁ လူနာ များသည် အဝလွန်ခြင်း နှင့်တွဲလေ့မရှိဘဲ (တစ်ခါတစ်ရံ ရောဂါ စတင်တွေ့ရှိချိန်၌ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း၊ ပိန်လာခြင်းများပင် ဖြစ်တတ်သေးသည်။) ဆီးချို-၂ လူနာများမှာ အဝလွန်ခြင်းနှင့် တွဲလေ့ရှိသည်။ ဆီးချို-၂ လူနာတို့သည် နှလုံးရောဂါ နှင့်လေဖြတ်ရောဂါတို့ နှင့် ပိုမိုတွဲလေ့ရှိပြီး ရောဂါ စတင်တွေ့ရှိချိန်တွင်ပင်လျှင် သွေးတိုးခြင်း၊ နှလုံးသွေးငတ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ပြီးနေသည်ကိုလည်း တွေ့ရတတ်သည်။

အောက်ခြေမှတ်စု ပြင်ဆင်ရန်

နုံးချိခြင်း(Fatigue) တွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ (Physical ပိုင်း) သာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နုံးချိခြင်း ဟူသည်လည်း ရှိသည်။ စိတ်နုံးချိခြင်းဟု (mental fatigue) ဟု ဆိုသည်။ ယင်းတွင် ခန္ဓာကိုယ်ကြွက်သားများ အားအင်ကုန်ခန်းခြင်းမျိုး ပါဝင်လေ့မရှိ။ (တနည်း ဖြစ်စရာမလို)။ အချိန်တိုင်း အိပ်ချင်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်၍ မရခြင်း တို့ပါဝင်တတ်သည်။ သတိချွတ်ယွင်းခြင်းလည်း အနည်းနှင့်အများ ဖြစ်တတ်ရာ စက်တပ်ယဉ်များ မောင်းနှင်လျှင် အန္တရာယ်များသည်။ အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ ဖိအားများခြင်း ( Stress)၊ ပျင်းရိခြင်း၊ စိတ်ကျခြင်း( Depression) ဗိုက်တာမင်ချို့ယွင်းခြင်း စသည့် အကြောင်းများကြောင့် စိတ်နုံးချိခြင်း ဖြစ်လေ့ရှိသည်။

ရေဆွဲအားလွန် သတိလစ်ခြင်း( Non-ketotic hyperosmolar koma) သည် ဆီးချိုကြောင့်ဖြစ်သော သတိလစ်မေ့မြောခြင်း – ကိုမာ(Coma) များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆီးချို-၂ တွင်ဖြစ်လေ့ ရှိပြီး အသေအပျောက်များသော ပြဿနာလည်း ဖြစ်သည်။ အသက်ကြီးသော လူနာများတွင် ဖြစ်လေ့ရှိပြီး ဆေးသောက်ရန် မေ့တတ်သူများ ဖျားနာနေသူများတွင် ဖြစ်တတ်သည်။

မူရင်း ရင်းမြစ် ပြင်ဆင်ရန်

[၁]