တက္ကသိုလ် နေဝင်း
တက္ကသိုလ်နေဝင်း (၁၉၁၈-၁၉၉၇) သည် မြန်မာအမျိုးသား စာရေးဆရာတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ၁၉၁၈ - ခုနှစ်၊ မေလ(၂၅)ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်တိုင်း၊ စမ်းချောင်းမြို့နယ်၌ အဖ-အရေးပိုင် ဦးဘိုးရင်၊ အမိ-ဒေါ်အမာတို့က မွေးဖွားသည်။ အမည်ရင်းမှာ ဦးထွန်းလှအောင်ဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ အပါးတော်မြဲတာဝန် ကိုထမ်းဆောင်ခဲ့ရာ ဗိုလ်ထွန်းလှဟု အမည်တွင်ခဲ့သည်။ စစ်ကြိုခေတ်ကာလတွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ အင်္ဂလိပ်စာ ဂုဏ်ထူးဖြင့် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ရခဲ့သည်။
စာပေလောက
ပြင်ဆင်ရန်၁၉၃၆ - ဒဂုန်မဂ္ဂဇင်းပါ "အမြွှာညီနောင်" ဝတ္ထုတိုဖြင့် စာပေနယ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် စစ်ကြိုခေတ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် မြန်မာစာအသင်းကြီးက ကြီးမှူးကျင်းပသော ဝတ္ထုတိုပြိုင်ပွဲတွင် ပထမဆုရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၃၆-ခုနှစ် ကျောင်းသားသပိတ်နှင့် ၁၃၀၀-ပြည့် အရေးတော်ပုံမှစ၍ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲအဆင့်ဆင့်တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ အပါးတော်မြဲအဖြစ် ခေါင်းဆောင်ကြီးများကျဆုံးချိန်အထိ တာဝန်ထမ်းခဲ့သည်။ စစ်ကြိုခေတ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် သမဂ္ဂထုတ် "အိုးဝေ"မဂ္ဂဇင်းတွင် အယ်ဒီတာအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၅ - စစ်ပြီးခေတ် "အိုးဝေသတင်းစာ" တွင် အယ်ဒီတာချုပ် စသည်ဖြင့် စာပေတာဝန်များထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် မြန်မာအလင်းသတင်းစာတွင် ပင်တိုင်ဆောင်းပါးများရေးသားခဲ့သည်။ "နေးရှင်း" အင်္ဂလိပ်သတင်းစာနှင့် "နိုင်ငံသစ်" သတင်းစာများတွင်လည်း အယ်ဒီတာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မြဝတီ၊ သွေးသောက်နှင့် အခြား မဂ္ဂဇင်းစာစောင်များတွင် ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုရှည်၊ ဆောင်းပါးအမြောက်အမြားရေးသားခဲ့သည်။
နိုင်ငံ့အရေး
ပြင်ဆင်ရန်၁၉၄၇ - မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် အောင်ဆန်း-အက်တလီ စာချုပ်ချုပ်ဆိုရန် ဇန်နဝါရီလတွင် ဗြိတိသျှနိုင်ငံ လန်ဒန်မြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့ကြသော မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်လိုက်ပါခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ(၁၂ရက် နေ့၌ ပင်လုံညီလာခံသို့ တက်ရောက်ခဲ့သော ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးဆောင်သည့် မြေပြန့်မှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဝင်(၇)ဦးတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ဗိုလ်ထွန်းလှသည်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၊ ဆာမောင်ကြီး ၊ မြို့မ-ဦးသန်းကြွယ် ၊ အခြားတိုင်းရင်းသား ခေါင်းဆောင်များနှင့် အတူ ပင်လုံညီလာခံ တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
ရုပ်ရှင်လောက
ပြင်ဆင်ရန်တက္ကသိုလ်နေဝင်းသည် စာပေနယ်တွင်သာမက ရုပ်ရှင်လောကတွင် ဇာတ်ညွှန်းရေးဆရာ၊ ဒါရိုက်တာ၊ သရုပ်ဆောင်စသည် ဖြင့် နာမည်ထင်ရှားခဲ့သည်။ "မြတ်နိုးသူရယ်"၊ "ရေမြေဆုံးတိုင်"၊ "နွေဦးချစ်သူ" စသည့် ဇာတ်ကားများကို ဇာတ်ညွှန်း ရေးသားခဲ့သည်။ "မေတ္တာရေလှိုင်း" ဝတ္ထုကို မြင့်မြင့်ခင်၊ မောင်သင်၊ သီသီ၊ အကယ်ဒမီ(၄)ဦးနှင့် ဆေးရောင်စုံ ရုပ်ရှင် ကားရိုက်ကူးခဲ့သည်။ ၁၉၈၇ - ဒါရိုက်တာ သက်မောင်မောင်က မေတ္တာရေလှိုင်း ဇာတ်ကားကိုပင် နေအောင်၊ ထွန်းထွန်းနိုင်၊ မေဆွိတို့နှင့် ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရိုက်ကူးခဲ့ရာ လူကြိုက်များခဲ့သည်။
ဂီတပညာ
ပြင်ဆင်ရန်တက္ကသိုလ်နေဝင်းသည် ဂီတပညာကိုလည်း ငယ်စဉ်ကပင် ဝါသနာပါခဲ့ရာ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၊ ရွှေပြည်ဦးဘတင်၊ ဦးခင်ဇော်-တို့ထံတွင် ကြိုး၊ ဘွဲ့၊ ပတ်ပျိုး၊ သီချင်းကြီး၊ သီးချင်းခန့် စသည်တို့ကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့သည်။ သံရုံးမှ သံတမန်များအားလည်း မြန်မာ့အနုပညာအကြောင်း၊ သီချင်းကြီးသီချင်းခန့်များအကြောင်း ဟောပြောပို့ချခဲ့သည်။
ရေးသားခဲ့သောစာအုပ်များ
ပြင်ဆင်ရန်- ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးသမိုင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း(ဗမာ့လွတ်လပ်ရေး ဗိသုကာ) (၁၉၅၅-ခုနှစ်)
- ချစ်အာရုံ ဝတ္ထု (၁၉၅၆-ခုနှစ်)
- ရွှေရုပ်လွှာ ဝတ္ထု (၁၉၅၇-ခုနှစ်)
- နှစ်ကိုယ်သစ္စာ၊ အသက်ပေးချစ်ရသူမို့ စသော ဝတ္ထုများ' (၁၉၆၁-ခုနှစ်)
- စေတနာမွန် ရုပ်ရှင်ဝတ္ထု(ဘာသာပြန်)၊ သဇင်၊ မေတ္တာရေလှိုင်း စသောဝတ္ထုများ' (၁၉၆၂-ခုနှစ်)
- မေပုလဲ ဝတ္ထု (၁၉၆၅-ခုနှစ်)
- ကမ္ဘာ့လက်ဝှေ့ချန်ပီယံ ကပ်စီးယပ်(စ်)ကလေး စာအုပ် (၁၉၆၆-ခုနှစ်)
- အောင်ဆန်းဦးတို့အဖေ စာအုပ် (၁၉၆၇-ခုနှစ်)
- သေတစ်နေ့ မွေးတစ်နေ့၊ လျှပ်စစ်အနုမြူနှင့်လှပျိုဖြူ စာအုပ်များ (၁၉၉၂-ခုနှစ်)
- ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှတ်တမ်းဝင်ဖြစ်ရပ်ကြီးများ စာအုပ် (၁၉၇၁-ခုနှစ်)
- ဣတိယခေါ် မိန်းမတို့သည် စာအုပ် (၁၉၇၃-ခုနှစ်)
- ဖိုမ အိမ်ထောင်ဦးလက်စွဲ စာအုပ် (၁၉၇၄-ခုနှစ်)
- နစ်ကာတာ(ဘာသာပြန်)၊ အီဂျစ်ပြည်သား(ဘာသာပြန်) (၁၉၇၅-ခုနှစ်)
- သွေးညီနောင်၊ ဂေါ့ဒ်ဖားသား၊ ဒိုးလိုမွှေ ရေလိုနှောက် ဘာသာပြန်စာအုပ်များ(၁၉၇၆-ခုနှစ်)
- စိန်ကိုစိန်နဲ့ဖြတ်မည်၊ ကန္တရဂေဟာ၊ ငရဲဘုံ၊ မျက်လုံးပေါင်း ရှစ်ကုဋေ စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၇၇-ခုနှစ်)
- ဘက်(တ်)စီ၊ အင်းဝရွှေနန်းရောက် ဗြိတိန်သံအဖွဲ့မှတ်တမ်း၊ ပြေးချင်သလောက်ပြေးစမ်း၊ သန်းခေါင် ထက် ဉာဉ့်မနက် စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၇၈-ခုနှစ်)
- ကျူပင်ခုတ်ကျူပင်ငုတ်မကျန်၊ လောကကိုအနိုင်ယူမယ်၊ လူမိုက်ဆိုရင်ထွက်ခဲ့၊ အန္တရာယ်စက်ကွင်း စာအုပ်များ (၁၉၇၉-ခုနှစ်)
- နိုင်ငံတော်ကောင်စီက-နိုင်ငံဂုဏ်ရည်(ပထမဆင့်)ချီးမြှင့်။ အင်ဂျီယာ(ဘာသာပြန်) စာအုပ် (၁၉၈၀-ခုနှစ်)
- ဆပ်ကပ်၊ ဘီလျံနာ၊ စစ်တောင်းတိုက်ပွဲ၊ မေတ္တာကမ္ဘာခြားလေသော်၊ အမြန်ရထားပေါ်မှ လူသတ်မှု၊ ဟီလာရီ၊ မေဂျာဆိုင်းမွန်၊ ဓားစာခံ စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၈၁-ခုနှစ်)
- ဆာမီကို၊ ကွန်မန်ဒိုမော်ဂင်၊ ရှိုးဂန်း၊ ရိုစ့်ဘတ်ဒ်၊ မာယာညွှတ်ကွင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုမှတ်တမ်း စသော စာအုပ်များထွက်။ (၁၉၈၂-ခုနှစ်)
- သူသေကိုယ်သေ၊ နန်စီဟာမွန်နှင့် စိတ္တဇလူသတ်သမား၊ ပေါက်ရှားမင်း၊ ရှဲဒိုးစပိုင်၊ ရန်ကိုရန်ချင်း တုံ့နှင်းသော်၊ စက္ကင်းလေဒီ၊ နင်းဂျား၊ တုံးတိုက်တိုက်ကမ်းတိုက်တိုက်၊ ငုတ်မိသဲတိုင် စသော ဘာသာပြန် စာအုပ်များ (၁၉၈၃-ခုနှစ်)
- ထူးဆန်းသောလူသတ်မှု၊ နင်းဂျားနဲ့နီကိုလာ၊ ဂြိုဟ်မွှေတဲ့ကျောက်မျက်ရတနာ၊ အိပ်မက်သံသရာ ဘဝကဗျာ၊ အလှည့်ကျတော့မနွဲ့စတမ်း၊ ရှီကေ၊ ရှီကေနှင့်ကူဗလိုင်ခန် စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၈၄-ခုနှစ်)
- ၁၉၈၅ - လောဘမုန်တိုင်း၊ လေယာဉ်ပေါ်မှ လူသတ်မှု၊ အော်ရိုရာအရေးအခင်း၊ အလောင်းပျောက်နေသော လူသတ်မှု စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၈၅-ခုနှစ်)
- အန္တရာယ်ပစ်မှတ်၊ ဇင်ဘာဘွေ(ပ၊ဒု)၊ စစ္စလီကျွန်းသား စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၁၉၈၆-ခုနှစ်)
- ဂျီယန်၊ ကမ္ဘာဖျက်အန္တရာယ်၊ သိက္ခာကိုရင်း၍ ဘာသာပြန်စာအုပ်များ
- ဇီးရိုး(ပ၊ဒု)ဘာသာပြန် (၁၉၉၀-ခုနှစ်)
- သံလျှက်ကိုပေပေါ်တင်၍၊ ချစ်တေးတစ်ကျော့-ဘာသာပြန်များ (၁၉၉၁-ခုနှစ်)
- ဂေါ့ဖားသားနှင့် ပီတာလင်း(ဘာသာပြန်) (၁၉၉၃-ခုနှစ်)
- အမှတ်တရ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း စာအုပ် (၁၉၉၅-ခုနှစ်)
- မာဖီးယားကမ္ဘာ၊ ဂေါ့ဒ်ဖားသား၊ နန်းစွန့်ဘုရင်(ဘာသာပြန်)စာအုပ်များ (၂၀၀၅-ခုနှစ်)
- အမေရိကန်သူပုန်ကြီးဂျက်လန်ဒန်၊ ကီလီယိုပါထရာ စသော ဘာသာပြန်စာအုပ်များ (၂၀၀၆-ခုနှစ်)
ထင်ရှားသည့် စာအုပ်အချို့
ပြင်ဆင်ရန်- အောင်ဆန်းဦးတို့အဖေ
- ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးသမိုင်း
- အမှတ်တရဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း
- ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း(ဗမာ့လွတ်လပ်ရေး ဗိသုကာ)
- ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှတ်တမ်းဝင်ဖြစ်ရပ်ကြီးများ(ဘာသာပြန်)
- ဂေါ့ဒ်ဖားသား(ဘာသာပြန်)
- အင်းဝရွှေနန်းရောက် ဗြိတိန်သံအဖွဲ့မှတ်တမ်း(ဘာသာပြန်)
- စစ်တောင်းတိုက်ပွဲ(ဘာသာပြန်)
- ရှိုးဂန်း(ဘာသာပြန်)
- ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုမှတ်တမ်း
- မာဖီးယားကမ္ဘာ(ဘာသာပြန်)
- နန်းစွန့်ဘုရင်(ဘာသာပြန်)
- အမေရိကန်သူပုန်ကြီးဂျက်လန်ဒန်(ဘာသာပြန်)
- ကီလီယိုပါထရာ(ဘာသာပြန်)
- လက်ဝှေ့ချန်ပီယံ ကပ်စီးယပ်(စ်)ကလေး(ဘာသာပြန်)
- မေတ္တာရေလှိုင်း(ပင်ကိုရေးဝတ္ထု)
ဘဝနိဂုံး
ပြင်ဆင်ရန်၁၉၉၇ - မတ်လ(၇)ရက်နေ့တွင် အမှတ်(၃၃)၊ ရှမ်းလမ်း၊ စမ်းချောင်းမြို့နယ့်နေအိမ်တွင်ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ကွယ်လွန် ချိန်၌ ဇနီး-ဒေါ်ခင်ငြိမ်းနှင့်အတူ သမီးနှစ်ယောက်၊ သားတစ်ယောက်ကျန်ရစ်သည်။