တရုတ်နိုင်ငံရှိ ဘာသာတရား

တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ကွန်မြူနစ်အစိုးရသည်တရားဝင်အားဖြင့်ဘုရားမဲ့ဝါဒကိုထောက်ခံသည်။ သို့သော်တရုတ်ပြည်တွင်ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင်များအပါအဝင်တရုတ်ပြည်သူ့အများစုတို့သည်ဘာသာတရားတစ်မျိုးမျိုးကိုယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသည်။ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုသည်သမိုင်းအစဉ်အလာနှင့်ကမ္ဘာပေါ်တွင်တည်မြဲဆုံးဘာသာရေးနှင့်ဒဿနဆိုင်ရာရိုးရာဓလေ့အမျိုးမျိုးကိုလက်ခံခဲ့သည်။ ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒနှင့်တာအိုဝါဒ (တောက်ဝါဒ) တို့သည်နောက်ပိုင်းတွင်ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့်ပူးပေါင်းလာပြီးတရုတ်ယဉ်ကျေးမှုကိုပုံဖော်ထားသော“ သွန်သင်ချက်သုံးချက်” ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ တရုတ်ဧကရာဇ်များသည် "ကောင်းကင်၏လုပ်ပိုင်ခွင့်" ကိုတောင်းခံပြီးတရုတ်ဘာသာရေးအလေ့အကျင့်များတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။၂၀ရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင်တရုတ်ပြည်၏ပြုပြင်‌ပြောင်းလဲရေးသမားနှင့် ခေတ်ပညာတက်များက ဘာသာတရားအားလုံးကို "အယူသီးမှု" အဖြစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်၁၉၄၉ခုနှစ်မှစ၍ပါတီဝင်များကပါတီတွင်း ဘာသာရေးလုပ်ခြင်းမှတားမြစ်ခဲ့သည်။၁၉ရာစုနှောင်းပိုင်းမှစတင်ခဲ့သောပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများနှင့်ဘုရားမဲ့ဝါဒများသည်အဆုံးတွင်ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ပါတီ‌ခေါင်းဆောင်‌ မော်စီတုန်းစတင်ခဲ့ သောယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးသည်၁၉၆၆ခုနှစ်မှ သူသေဆုံးချိန်၁၉၇၆ခုနှစ်ထိကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးသည်အစဉ်အလာ၊ အတွေးအခေါ်၊ ဓလေ့ထုံးစံနှင့်ယဉ်ကျေးမှုများကိုဆန့်ကျင်တော်လှန်ဖျတ်ဆီးခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်း ခေါင်းဆောင်များလက်ထက်တွင်ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများကိုပိုမိုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံတွင်အဓိကအားဖြင့် ဘာသာကြီး၅ခုကိုအသိအမှတ်ပြုထားသည်။ ထိုဘာသာတို့မှာ

'၁၊မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာ '၂၊တာအိုဝါဒ(တောက်ဝါဒ) '၃၊ကက်သလစ်အသင်းတော် '၄၊ပရိုတက်စတင့် '၅၊အစ္စလာမ်ဘာသာတို့ဖြစ်သည်

             ၂၁ ရာစုအစောပိုင်းတွင်ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒနှင့်တရုတ်ရိုးရာဘာသာရေးကိုတရုတ်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုလာကြသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသို့အစ္စလာမ်ဘာသာရောက်ရှိလာပုံ=

တရုတ်ရိုးရာ မူဆလင် မှတ်တမ်းများအရ ဆွဟာဘ Sa'd ibn Abī Waqqās (594–674)၊ Ja'far ibn Abi Talib နှင့် Jahsh တို့သည် 616/17 တွင် တရုတ်ပြည်၌ တရားဟောချိန်မှစ၍ တရုတ်ပြည်၌ အစ္စလာမ်သမိုင်း စတင်ခဲ့သည်။ 615/16 တွင် Abyssinia မှ ရွက်လွှင့်ပြီးနောက် စစ်တကောင်း-ကမ်ရု-မဏိပူရ လမ်းကြောင်း။ Sa'd ibn Abi Waqqas သည် 650-51 တွင် Caliph 'Uthman အား တရုတ်ဧကရာဇ်မင်း လှိုက်လှဲနွေးထွေးစွာ လက်ခံရရှိသော တရုတ်နိုင်ငံသို့ သံရုံးတစ်ခု ဦးဆောင်ရန် တောင်းဆိုပြီးနောက်တွင် တတိယအကြိမ် တရုတ်ပြည်သို့ တဖန်ပြန်သွားခဲ့သည်။

တရုတ်-အာရပ် ကုန်သွယ်မှု ဆက်ဆံရေး

အစ္စလာမ့်မတိုင်မီက အာရေဗျနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ တောင်ကမ်းရိုးတန်းကြားတွင် ကုန်သွယ်မှုသည် တည်ရှိပြီး အာရပ်ပင်လယ်ရေကြောင်းမှ ကုန်သည်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသောအခါ ထွန်းကားခဲ့သည်။ မွန်ဂိုယွမ်မင်းဆက် လက်ထက်တွင် ၎င်း၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

ကုန်သွယ်ရေး၊ စစ်ပွဲ၊ လက်အောက်ငယ်သား သို့မဟုတ် လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှုမှတစ်ဆင့် အမျိုးမျိုးသော စပပပင်မျိုးနွယ်များနှင့် အင်ပါယာများနှင့် ရှည်လျားပြီး အပြန်အလှန်အကျိုးပြုသော ဆက်ဆံရေးသည် တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း ကြီးမားသော အစ္စလမ်မစ်အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် လမ်းခင်းပေးခဲ့သည်။  အစ္စလာမ့်ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုမှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုတွင် ရောနှောနေထိုင်သော လွင်ပြင်အမျိုးမျိုးမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။  မွန်ဂိုအင်ပါယာကို စီမံခန့်ခွဲရန်အတွက် ပါရှားနှင့် အာရှအလယ်ပိုင်းမှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ခံရသော အုပ်ချုပ်သူ၊ ဗိုလ်ချုပ်များနှင့် အခြားခေါင်းဆောင်များအဖြစ် မွတ်ဆလင်များ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံရှိ မွတ်ဆလင်များသည် ခုနစ်ရာစုမှစတင်ကာ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကြီးမားသော အကွဲအပြဲများကို ဆန့်ကျင်ကာ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ၎င်းတို့၏ယုံကြည်မှုကို ကျင့်သုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။  အစ္စလာမ်သည် တရုတ်နိုင်ငံတွင် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုခံရဆဲ ဘာသာတရားများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

သမိုင်း

တရုတ်မူဆလင်များ၏ သမိုင်းဝင်မှတ်တမ်းများ အရ အစ္စလာမ်ဘာသာကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပထမဆုံး ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး ၆၅၁ တွင် သံရုံးအကြီးအကဲ Sa'd ibn abi Waqqasမှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ တတိယအကြိမ်လာရောက်ခဲ့ပြီး Uthman, တတိယမြောက် Caliph, 651 ထက်နည်းကြောင်း၊ တမန်တော် မိုဟာမက်ကွယ်လွန်ပြီး အနှစ်နှစ်ဆယ်အကြာ။ သံရုံးကို Sa`d ibn Abī Waqqās မှ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ သံတမန်ကိုလက်ခံရရှိသည့် တန်ဧကရာဇ်ဧကရာဇ် Gaozong သည် နိုင်ငံ၏ပထမဆုံးဗလီဖြစ်သည့် Canton ရှိ အောက်မေ့ဖွယ်ဗလီကို ဆောက်လုပ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဟွေဒဏ္ဍာရီများသည် 616/17 အစောပိုင်းတွင် Sahabas လည်ပတ်မှုဖြင့် အစ္စလမ်ဘာသာစတင်ခြင်းနှင့်အတူ 651 လည်ပတ်မှုကို ရှုပ်ထွေးနေပုံရသည်။

ခေတ်သစ်သမိုင်းပညာရှင်များက Waqqās ကိုယ်တိုင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ မရောက်ဖူးကြောင်း အထောက်အထားမရှိဟု စောဒကတက်လေ့ရှိသော်လည်း အလယ်ခေတ်၏အစပိုင်း (Hijra) မှ ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်း မွတ်စလင်သံတမန်များနှင့် ကုန်သည်များသည် တန်တရုတ်သို့ ရောက်ရှိလာသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ထန်မင်းဆက်၏ ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားရာ ဗဟိုအာရှနှင့် ၎င်း၏ ထင်ရှားသော အဆက်အသွယ်များဖြင့် တရုတ်မြို့များတွင် နေထိုင်သော (မူလက မူဆလင်မဟုတ်သော) အလယ်ပိုင်းနှင့် အနောက်အာရှ ကုန်သည်များ၏ အရေးပါသော အသိုက်အဝန်းများနှင့်အတူ အစ္စလာမ်ဘာသာကို မိတ်ဆက်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။

မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ သည်တရုပ်လူမျိုး၏ဘာသာ

တရုပ်လူမျိုးဘာသာ သည် မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ+ ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒီ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ (သန်း ၆၉၀၀) ကျော် ရှိသည့် အနက် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ (သန်းပေါင်း ၁၆၀၀-၂၀၀၀) ခန့်အထိ ကိုးကွယ်ယုံကြည်သော ဘာသာတရား နှင့် အယူဝါဒဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်သည်ကမ္ဘာ့ဗုဒ္ဓဘာသာလူဦးရေ အများဆုံး နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်တွင် လူဦးရေ (သန်းပေါင်း ၁၂၀၀) ၁,၂၁၉ ,၁၄၉ ,၆၀၀ ကျော်အထိ မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်ယုံကြည်သည်။ ထို့ကြောင့် ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ မဟာယာန နှင့် ထေရဝါဒ ပေါင်းလျှင် ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်ယုံကြည်သူ လူဦးရေအားဖြင့် ၁,၉၂၁ ,၉၈၉, ၆၄၁ (သန်း ၁၉၀၀ ကျော်၊ သန်း ၂၀၀၀ နီးပါး) ရှိပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ဒုတိယလူဦးရေအများဆုံး ကမ္ဘာ့ဘာသာနှင့် အကြီးထွား အမြန်ဆုံးသော ဘာသာတစ်ခုဖြစ်သည်။ မဟာယာနကို အိန္ဒိယတွင် စတင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ဟောပြသည့်ဓမ္မအတိုင်း လက်တွေ့လိုက်နာ ကျင့်သုံးသူများကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လို့ခေါ်ဆိုသည်။ တည်ရှိရှင်သန်ဆဲ ဓလေ့ထုံးတမ်းဖြစ်သည့် မဟာယာနသည် ယနေ့အထိ တည်ရှိနေသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ်း ကြီးနှစ်ခုထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ခုမှာ ထေရဝါဒဖြစ်သည်။ ယခုကဲ့သို့ အတန်းအစားခွဲခြားထားခြင်း ကို အားလုံးသော ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်များမှ စောဒကတက်ခြင်း မရှိပါ။ မဟာယာနဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းတော်များသည် ရှေးယခင်ဗုဒ္ဓ ဘာသာကျောင်းတော်များတွင် သင်ကြား ခဲ့သည့် ဒုက္ခ မှကင်းလွတ်ခြင်းနှင့် နိဗ္ဗာန်ရောက်ရာရောက်ကြောင်း စံများကို အလေးထားသင်ကြားခြင်း မရှိပါ။ မဟာယာနအဆိုအမိန့်၏ အခြေခံကျသောမူများသည် အရာအားလုံးအတွက် ဒုက္ခမှ အလုံးစုံလွတ်မြောက်ရေး ဖြစ်နိုင်စွမ်းအားနှင့် ဗုဒ္ဓ၏တည်ရှိနေမှုနှင့် ဗောဓိသတ္တများ၊ ဗုဒ္ဓသဘာဝ (佛性) ကို ပုံဖော်ပေးသည့် အပေါ်တွင် အခြေခံထားသည်။ အချို့သောမဟာယာန ကျောင်းတော် များသည် ဘာသာရေး ယုံကြည်မှုဖော်ပြချက်ကို လွယ်ကူစွာ ရှင်းလင်းဖော်ပြရာတွင် ဗုဒ္ဓအမိတဗ၏ နာမတော်အားဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းကိုရရှိခြင်း၊ ဗုဒ္ဓအမိတဗ(अमिताभ) ထံသို့ဂါထာမန္တာန်များရွတ်ခြင်းဖြင့် ဘာသာယုံကြည်မှုနှင့် ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှု တို့ကို ရရှိစေသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်မှုဘဝပုံစံသည် သန့်ရှင်းသော မြေကျောင်းတော်၏ ပြင်းထန်သောအာရုံစူးစိုက်ထားမှု တစ်ခုဖြစ်ပြီး မဟာယာနဘာသာ အရှေ့အာရှတစ်လွှားတွင် အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းတွင် ကြီးမားစွာပါဝင်ခဲ့သည်။ အရှေ့အာရှတွင် စိတ်၏မူလအခြေခံများသည် ဘုရားရှိခိုးရွတ်ဆိုခြင်း ၊ မန္တာန်ရွတ်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ဓရဏပရိတ် ရွတ်ခြင်းတို့အပေါ်တွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ အမှီသဟဲပြုနေသည်။ မဟာယာန သုတ်များ ရွတ်ဖတ်ပူဇော်ခြင်းနှင့် တရားအားထုတ်ခြင်းများပေါ်တွင် မှီခိုနေပါသည်။ တရုတ်ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဘုန်းကြီးအများစုသည် သန့်ရှင်းသောမြေကျောင်းတော်၏ အဆိုအတိုင်းကျင့်ကြံအားထုတ်ကြပြီး အချို့သော ဘုန်းကြီးများသည် ဇန်ကျောင်းတော်၏ သင်ကြားမှုများနှင့် ပေါင်းစပ်ကျင့်ကြံအားထုတ်ကြသည်။ မဟာယာနကျောင်းအများစုသည် ဘုရားမဖြစ်သေးသည့် ဗောဓိသတ္တ (बोधिसत्त्व) များ၏ နတ်ကွန်းများကို လည်း ယုံကြည်သက်ဝင်မှုရှိသည်။ ဗောဓိသတ္တများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးထူးချွန်မှု ၊ ဆုံးခန်းတိုင် အတတ်ပညာ ၊ လူသားများနှင့် အခြားဘုံများ (တိရစ္ဆာန် ၊ တစ္ဆေသရဲ ၊ တစ်ဝက်တစ်ပျက်နတ်များစသည်) ကို ကယ်တင်ရေးတို့ ကို ရရှိရန်ဆုံးဖြတ်ထားကြသူများ ဖြစ်သည်။ မဟာယာနတွင် ဗုဒ္ဓသည်အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပြီး အချိန်တိုင်း ၊ နေရာတိုင်းနှင့် သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတွင်ပါရှိသူအဖြစ် သိမြင်ထားပြီး၊ ဗောဓိသတ္တများသည်အများ ကောင်းကျိုးအတွက် ထူးချွန်သောအရည်အသွေးစံများကို ကိုယ်စားပြုရန် ရောက်ရှိလာကြသည်ဟု သိမြင်သည်။ ဇန်ဗုဒ္ဓဘာသာသည် မဟာယာန၏ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်ပြီး မဟာယာနကယ်တင်ခြင်း အဆိုအမိန့် ၏တရားရိပ်များအပေါ် ချိန်ရွယ်သတ်မှတ်ထားသည်။ ဗောဓိသတ္တများ၏ ဗိမာန်ကို သိစိတ်၏ကိုယ်စားပြု သွင်ပြင် များအဖြစ်မြင်သည်။ ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရား သည် ကျင့်ကြံအားထုတ် ခဲ့သဖြင့် ဘီစီ ၅၈၈ ခုတွင် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော မြတ်စွာဘုရား ဖြစ်ချိန်တွင် တရုတ်အတွေးအခေါ်ပညာရှင် ဒဿန ဆရာကြီးကွန်ဖြူးရှပ် (ဘီစီ ၅၅၁⁠-၄၇၉) မမွေးသေးပါ။ တရုတ်အတွေးအခေါ်ပညာရှင် ကွန်ဖြူးရှပ်ကို အတွေးအခေါ်ပညာရှင်သာမက ဘာသာရေးရှေ့ဆောင်အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်ကြသည်။ ကိုးရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင် ဘာသာရေး အသွင်ဖြင့် ကိုးကွယ်သေးသည်။ တရုတ်လူမျိုးတို့အတွက်မူ ဘဝလမ်းပြ ဒဿန ဆရာကြီးအဖြစ် ကြည်ညိုပြီး ၎င်း၏လမ်းစဉ်များကိုလည်း လိုက်နာကြသည်။

ရည်ညွှန်းကိုးကား

• http://www.foreignercn.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2929:buddhism-in-china&catid=1:history-and-culture&Itemid=114