ပုရေဇာတပစ္စည်း

(၁) ပုရေဇာတပစ္စည်း။

(၂) ပုရေဇာတပစ္စည်း အရာ။

(၃) ဦးစွာပဌမဖြစ်သောအကြောင်း တရား။ (ဝတ္ထုရုပ်(၆)ပါး အာရုံ(၆)ပါးတို့သည် ပစ္စယုပ္ပန်တို့မဖြစ် (မဥပါဒ်မီ) ရှေ့ဦးစွာဖြစ်(ဥပါဒ်)ကြ၍ ဖြစ်နေဆဲ အရှိတရား အနေဖြင့် ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ပုရေဇာတ ပစ္စည်းမည်၏။ ပဋိသန္ဓေအခါမရနိုင်၊ ပဝတ္တိ အခါ၌သာ ရနိုင်သည်။ ထိုသို့ကျေးဇူးပြုသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ဋ္ဌီခဏ၌ ပစ္စယုပ္ပန် ဖြစ်သော နာမ်တရားတို့ဖြစ်ကြသည်။)

ပုရေဇာတပစ္စည်း

ဆိုင်ရာပစ္စယုပ္ပန်အား မှီရာအဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်စေ အာရုံအဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်စေ ကျေးဇူးပြုဘို့ရာ ထိုပစ္စယုပ္ပန်တို့မဖြစ်မှီ ရှေးဥုးစွာ ဖြစ်စေနိုင်သော သတ္တိသည် ပုရေဇာတပစ္စည်းမည်၏။ “ရှေးကဖြစ်နှင့်”ဟု ဆိုသော်လည်း ဖြစ်နှင့်၍ ချုပ်သွားပြီးလည်းမဟုတ်ရ, နောက်၌ ပုရေဇာတတ္ထိဟု လာလတံ့ဖြစ်ရကား အတ္ထိ သဘောအားဖြင့် ဌီအခိုက်၌ ထင်ရှားတည်ရှိရမည်၏။ ဤပုရေဇာတသည် ကမ္ဘာဥုးကစ၍ ပေါ်ထွန်းခဲ့သော နေလနှင့်တူ၏-ဟု ရှေးဆရာတို့ ဥပမာပြကြ၏။ “ကမ္ဘာဥုးကစ၍ ပေါ်ထွန်းခဲ့သောနေသည် ယခုတိုင်အောင် ထင်ရှားရှိလျက် နေလထွက်ပေါ်ပြီးနောက် ပေါ်ပေါက်သူများအား အလင်းရောင်ပေး၍ ကျေးဇူးပြုသကဲ့သို့ ထို့အတူ ပစ္စယုပ္ပန်တို့ ရှေးဥုးစွာဥပါဒ်ပြီးလျှင် မချုပ်သေးဘဲ ဌီအခိုက်၌တည်လျက် မိမိနောက်မှ ဥပါဒ်သော စိတ်စေတသိက်အား ကျေးဇူးပြုနိုင်သော သတ္တိ” ဟု ဆိုလိုသည်။

ပုရေဇာတ ၂မျိုး

(က) ဝတ္ထုပုရေဇာတ (ဝတ္ထုပုရေဇာတနိဿယနှင့်တူ)

(ခ) အာရမ္မဏပုရေဇာတ

ဝတ္ထုပုရေဇာတ

၁-ဝတ္ထုရုပ်လည်းဟုတ်၏၊ ၂-ပစ္စယုန်တရားတို့ မဖြစ်မှီ ရှေးဦးစွာဖြစ်နှင့်သော ကြောင့် ပုရေဇာတလည်းဟုတ်၏၊ ဤနှစ်ချက်နှင့် ညီသောတရားသာလျှင် ဝတ္ထုပုရေဇာတစ္စည်းတပ်နိုင်၏။ ထို့ ကြောင့် စက္ခုဝတ္ထုစသော ဝတ္ထုရုပ် ၆ ပါးသာလျှင် ဤဝတ္ထုပုရေဇာတသတ္တိရှိသည်။ (ပုရေဇာတဟူရာ၌ ပစ္စယုပ္ပန်တို့မဖြစ်မှီ ရှေးဦးစွာ ဖြစ်ရုံမျှကို မမှတ်ရ, အတ္ထိပစ္စည်း၌ ပုရေဇာတတ္ထိဟု လာလတံ့ဖြစ်သောကြောင့် “ရှေးဦးစွာ ဖြစ်ပေါ်ဥပါဒ် ပြီး၍ အတ္ထိသဘောအားဖြင့် ဌီအခိုက်အတန့်၌ ထင်ရှားရှိနေသော မချုပ်သေးသောတရားကို ပုရေဇာတဟုမှတ် ယူရမည်)

ပစ္စည်း	ပစ္စယုပ္ပန်	ပစ္စနိက်
အတီတဘဝင်နှင့်အတူဖြစ်သော စက္ခုဝတ္ထု သောတဝတ္ထု ဃာနဝတ္ထု ဇိဝှါဝတ္ထု ကာယဝတ္ထု ပဋိသန္ဓေစသည့် ရှေးရှေးစိတ်နှင့် အတူဖြစ်သော, နိရောသမာပတ်မှ ထသောအခါ ရှေ့စိတ္တက္ခဏတစ်ချက်ခန့် ကာလ၌ ဖြစ်သော ဟဒယဝတ္ထု သေခါနီးအခါ စုတိစိတ်မှ ပြန်၍ရေတွက်သော၁၇ချက်မြောက်စိတ်နှင့် အတူဖြစ်သော ဝတ္ထုရုပ် ၆-ပါး	စက္ခုဝိညာဏ်စိတ် ၂ သောတဝိညာဏ်စိတ် ၂ ဃာနဝိညာဏ်စိတ် ၂ ဇိဝှါဝိညာဏ်စိတ် ၂ ကာယဝိညာဏ်စိတ် ၂ မနောဓာတ် ၃၊ အရူပဝိပါက် ၄ ကြဉ် မနောဝိညာဏဓာတ် ၇၂	အရူပဘုံ၌ ဖြစ်သော စိတ်+ စေတသိက် နှင့် ရုပ်အားလုံး

အာရမ္မဏပုရေဇာတပစ္စည်း

ပစ္စုပ္ပန်ဖြစ်သော ပဉ္စာရုံသာ အာရမ္မဏပုရေဇာတပစ္စည်း တတ်သည်ဟု ထင်မှတ်ဘွယ်ရှိ၏။ သို့သော် “စက္ခုံ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော ဝိပဿန္တိ” စသော ပဥှာဝါရပါဠိတော် အလိုအားဖြင့်ကား ပစ္စုပ္ပန်စက္ခုပသာဒကို အာရုံပြု၍ ဝိပဿနာရှုရာ၌ ထိုပစ္စုပ္ပန်စက္ခုပသာဒသည် ပုရေဇာတလည်း ဟုတ်၏။ အာရုံဟုတ်သောကြောင့် အာရမ္မဏပုရေဇာတလည်း ဟုတ်သည်။ သောတပသာဒစသော ပသာဒရုပ် များနှင့် ဘာဝဇီဝိတရုပ်များလည်း ဤနည်းပင်တည်း။ (အနိပ္ဖန္နရုပ်တို့မှာ ပရမတ္ထအစစ် မဟုတ်ကြသဖြင့် ပစ္စုပ္ပန်ဟု ဧကန်မဆို၍ ဤအာရမ္မဏပုရေဇာတ မဖြစ်နိုင်ကြတော့ပြီ။)

ပစ္စည်းပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်ပုံ

ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ စက္ခုဒွါရဝီထိဖြစ်ရာ၌ ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံသည် ပစ္စည်း, စက္ခုဝိညာဏ်နှင့်တကွ စက္ခုဒွါရဝီထိစိတ်သည် ပစ္စယုပ္ပန်။ သဒ္ဒါရုံစသည်ကို အာရုံပြု၍ သောတဒွါရိက ဝီထိစိတ်စသည်ဖြစ်ရာ၌လည်း နည်းတူ။ စက္ခုဝတ္ထုကို အာရုံပြု၍ ဝိပဿနာရှုရာ၌ ပစ္စပ္ပန်စက္ခုဝတ္ထုသည် ပစ္စည်း, ဝိပဿနာရှုသော မနောဒွါရိက ဇောဝီထိသည် ပစ္စယုပ္ပန်၊ မိမိ၏ ပစ္စုပ္ပန်စက္ခုဝတ္ထုကို သာယာလျှင် လောဘဇော၊ နှလုံးမသာယာလျှင် ဒေါသဇော၊ ယုံးမှားလျှင် ပျံလွင့်လျှင် ဝိစိကိစ္ဆာ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂုတ်ဇောတို့အား ကျေးဇူးပြုသည်။ သောတဝတ္ထုစသည်ကို အာရုံပြုရာ၌လည်း ဤနည်းပင်။ ပစ္စုပ္ပန်ရူပါရုံကို အာရုံပြု၍ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ် ပစ္စုပ္ပန်သဒ္ဒါရုံကို အာရုံပြု၍ ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဉ်ဖြစ်ရာ၌ ထိုရူပသဒ္ဒစသည့် အာရုံတို့က ပစ္စည်း, အဘိညာဉ်စိတ်က ပစ္စယုပ္ပန်။ “ငါ၏ကိုယ်သည် စိတ်၏အလား လျင်မြန်စွာ သွားစေနိုင်ပါစေသား” ဟု ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်မှုကို ပြုရာ၌ ခန္ဓာကို၌ တည်ရှိသော ပစ္စုပ္ပန်နိပ္ဖန္နရုပ် တစ်ခုခုသည် ပစ္စည်း, ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်သည် ပစ္စယုပ္ပန်၊ ဤသို့စသည်ဖြင့် ပစ္စည်းပစ္စယုပ္ပန်ဖြစ်ဟန်ကိုသိလေ။

အာရမ္မဏပုရေဇာတပစ္စည်းပစ္စယုပ္ပန်

ပစ္စည်း	ပစ္စယုပ္ပန်	ပစ္စနိက်
ပစ္စုပ္ပန် နိပ္ဖန္နရုပ် - ၁၈	ဒွေပဉ္စဝိညာဏ် ၁၀၊ မနောဓာတ်သုံးခု (မြဲ) --------------------- ကျန်ကာမစိတ် ၄၁၊ ဘိညာဉ် ၂ (ရံခါ) အပ္ပမညာကြဉ် စေ ၅၀	ဒွေပဉ္စဝိညာဏ် ၁၀၊ မနောဓာတ်သုံးခုကြဉ် ကျန်ကာမစိတ် ၄၁၊ ဘိညာဉ် ၂ (ရံခါ) ---------------------- မဟဂုတ် ၂၇၊ လောကုတ် ၈၊ စေ ၅၂ (မြဲ)

မဟဂ္ဂုတ်လောကုတ္တရာတို့မှာ ဤနိပ္ဖန္နရုပ်ကို အာရုံမပြု (ကသိုဏ်းပညတ် စသည်ကိုသာ အာရုံပြု) သောကြောင့် ပစ္စုပ္ပန်တွင် မပါဝင်နိုင်ကြ။