ဘရိယာသုတ်

ဘုရားရှင် ကောသလနိုင်ငံ သာဝတ္ထိမြို့တော် အနာထပိဏ်အိမ်၌ သီတင်းသုံးတော်မူစဉ် ဆူဆူညံညံအသံတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ဘုရားရှင်က အနာထပိဏ်သူဌေးအား မေးမြန်းတော်မူပြီး ချွေးမသုဇာတာကို ခေါ်တော်မူ၍ “မယားခုနစ်မျိုးကို အကျယ် ဟောတော်မူသည့် ဒေသနာတော်အဆုံး၌ “ကျွန်မနှင့်တူသောမယား”ဟု မှတ်တော် မူပါဟု လျှောက်ထားပြီး သရဏဂုံခံယူပုံကို ပြဆိုသည့်သုတ်။

အဋ္ဌကထာ, ဋီကာတို့၌ မှတ်သားဖွယ်များ ဖွင့်ပြထားပါသည်။

---

ဘရိယာသုတ် သည် ‌အနာထပိဏ်၏ ချွေးမတော်စပ်သူ သုဇာတာအား ဆုံးမဟောကြားတော်မူသည့် သုတ္တန် ဖြစ်သည်။ ဤသုတ္တန်တွင် မြတ်စွာဘုရားသည် သုဇာတာအား မယား(၇) မျိုးအကြောင်း ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်။

တရားဟောကြားခြင်း

တစ်ခုသောနံနက်တွင် မြတ်စွာဘုရားသည် အနာထပိဏ်၏ အိမ်သို့ကြွတော်မူ၏။ ထိုအချိန်တွင် အနာထပိဏ်၏ အိမ်၌ လူတို့သည် ဆူညံလျက် ရှိ၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အနာထပိဏ်အား "သူကြွယ် သင့်အိမ်၌ လူတို့သည် ငါးကို လုယက်ကြသော တံငါတို့ကဲ့သို့ အဘယ်အကြောင်းကြောင့် ပြင်းပြကျယ်လောင်သောအသံ ရှိကြကုန်သနည်း" ဟု မေး၏။ ထိုအခါ သူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရားအား "အသျှင်ဘုရား ဤသုဇာတာမည်သော အိမ်သူချွေးမကို ကြွယ်ဝချမ်းသာသောအမျိုးမှ ဆောင်ယူခဲ့ပါ၏၊ ထိုချွေးမသည် ယောက္ခမမိန်းမသူကို (ယောက္ခမမိန်းမသူဟူ၍) အမှတ်မပြု၊ ယောက္ခမယောက်ျားသူကို (ယောက္ခမယောက်ျားသူဟူ၍) အမှတ်မပြု၊ လင်ယောက်ျားကို (လင်ယောက်ျားဟူ၍) အမှတ်မပြု၊ မြတ်စွာဘုရားကိုသော်လည်း အရိုအသေ မပြု၊ အလေးအမြတ်မပြု၊ မမြတ်နိုး၊ မပူဇော်ပါ" ဟု လျှောက်ထား၏။

မယား ၇ မျိုး

ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် သုဇာတာအား ခေါ်တော်မူ၏။ သုဇာတာလည်း မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ရောက်လာ၍ ရှိခိုး၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သုဇာတာအား လင်ယောက်ျား၏ မယားတို့သည် (၁) သူသတ်နှင့်တူသောမယား၊ (၂) ခိုးသူနှင့်တူသောမယား၊ (၃) အရှင်နှင့်တူသောမယား၊ (၄) အမိနှင့်တူသောမယား၊ (၅) နှမနှင့်တူသောမယား၊ (၆) အဆွေခင်ပွန်းနှင့်တူသောမယား၊ (၇) ကျွန်မနှင့်တူသောမယား ဟူ၍ ခုနစ်မျိုး ရှိ၏ဟု ဟောကြား၏။ ထို့နောက် သုဇာတာအား အသင်သည် အဘယ်မယားမျိုးနည်းဟု မေးလေရာ သုဇာတာလည်း အကျဉ်းဖြင့် ဟောကြားထား၍ နားမလည်သဖြင့် အကျယ်ဟောကြားပါရန် တောင်းပန်၏။ ထိုအခါမှ မြတ်စွာဘုရားသည် မယား ၇ မျိုးတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ကို အောက်ပါအတိုင်း ရှင်းလင်းဟောကြားလေသည်။

(၁) သူသတ်နှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် ဒေါသဖျက်ဆီးအပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ အစီးအပွားကို အစဉ်စောင့်ရှောက်လေ့မရှိဘဲ မိမိလင်မှ တခြားသောယောက်ျားတို့၌ တပ်မက်မောလျက် မိမိလင်ကို (မရိုမသေ) မထီမဲ့မြင် အောက်မေ့၏၊ ဉစ္စာဖြင့် ဝယ်သူကိုသတ်ရန် (အားထုတ်သကဲဘသို့) အားထုတ်တတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို သူသတ်မဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၂) ခိုးသူနှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် မိမိ၏ အရှင်သခင်ဖြစ်သူ လင်ယောက်ျား သည် အတတ်ပညာကိုလည်းကောင်း၊ ကုန်သွယ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ လယ်လုပ်ခြင်းကိုလည်းကောင်း ဆောက်တည် (စီရင်)၍ ရအပ်သောဉစ္စာအနက် အနည်းငယ်မျှသော ဉစ္စာကိုသော်လည်း အပြင်သို့ဆောင်ယူခြင်းငှါ အလိုရှိ၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို ခိုးသူမဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၃) အရှင်နှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် အလုပ်အကိုင်လုပ်ကိုင်ရန် အလိုမရှိ၊ ပျင်းရိ၏၊ အစားကြီး၏၊ စိတ်လည်း ကြမ်းတမ်း၏၊ ကိုယ်အမူအရာလည်း ကြမ်းတမ်း၏၊ ကြမ်းတမ်းသော စကားတို့ကိုလည်း ဆိုတတ်၏၊ လုံ့လဝီရိယရှိသောလင်ကိုလည်း နှိပ်စက်လွှမ်းမိုး၍ ကျင့်တတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို အရှင်သခင်မဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၄) အမိနှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် အခါခပ်သိမ်း အစီးအပွားကို အစဉ်စောင့်ရှောက်လေ့ရှိ၏၊ အမိသည် သားကို အစဉ်စောင့်ရှောက်သကဲ့သို့ လင်ကို အစဉ်စောင့်ရှောက်တတ်၏၊ ထို့ကြောင့် ထိုလင်ယောက်ျား ဆည်းပူးရှာဖွေအပ်သော ဉစ္စာကို စောင့်ရှောက်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို အမိဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၅) နှမနှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် အစ်မကြီး နှမငယ်သည် မောင်၌ ရိုသေသကဲ့သို့ ထို့အတူ မိမိလင်၌ ရိုသေ၏၊ အရှက်နှင့်ယှဉ်သောစိတ် ရှိ၏၊ လင်၏ အလိုသို့ လိုက်တတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို အစ်မ နှမဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၆) အဆွေခင်ပွန်းနှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် ဤလောက၌ အဆွေခင်ပွန်းသည် ကြာမြင့်မှ ရောက်လာသော အဆွေခင်ပွန်းကို မြင်၍ လွန်စွာဝမ်းမြောက်သကဲ့သို့ လင်ကို မြင်၍ လွန်စွာဝမ်းမြောက်၏၊ အမျိုးနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သီလရှိ၏၊ လင်၌ ရိုသေစွာ ကျင့်တတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို အ‌ဆွေခင်ပွန်းဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

(၇) ကျွန်မနှင့်တူသောမယား

လင်ယောက်ျား၏ အကြင်မယားသည် (လင်ယောက်ျားက) တုတ်လှင်ကန်ကို ကိုင်၍ သတ်ပုတ်ခြင်းဖြင့် ခြိမ်းခြောက်အပ်သော်လည်း အမျက်ထွက်ခြင်း ထိတ်လန့်ခြင်း မရှိ၊ (ဒေါသဖြင့် မပြစ်မှားသောစိတ် ရှိ၏၊ လင်ကို သည်းခံတတ်၏၊ အမျက်ထွက်ခြင်း မရှိ၊ လင်၏ အလိုသို့ လိုက်တတ်၏။ ဤသို့သဘောရှိသော ထိုမယားကို ကျွန်မဟူ၍လည်းကောင်း၊ မယားဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုအပ်၏။

မယား ၇ မျိုးတို့၏ လားရာ

ထို့နောက်တွင် သူသတ်နှင့်တူသောမယား၊ ခိုးသူနှင့်တူသော မယား၊ အရှင်နှင့်တူသောမယားတို့သည် သီလမရှိသောသဘော ရှိ၏၊ ကြမ်းကြုတ်သောသဘော ရှိ၏၊ လင်ကို ရိုသေခြင်းမရှိ။ ထိုမယားမျိုးတို့သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေသည်မှနောက်၌ ငရဲသို့ လားရကုန်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူ၏။

အမိနှင့်တူသောမယား၊ နှမနှင့်တူသောမယား၊ အဆွေခင်ပွန်းနှင့်တူသော မယား၊ ကျွန်မနှင့်တူသောမယား တို့သည် သီလ၌တည်သော သဘောရှိ၏၊ ကြာမြင့်စွားသော ကာလပတ်လုံး စောင့်စည်းတတ်၏။ ထိုမယားမျိုးတို့သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာဖြစ်သော နတ်ပြည်သို့ လားရကုန်၏ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူ၏။

သုဇာတာ၏ အဖြေ

ထိုကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားသည် မယား ၇ မျိုးအကြောင်းကို ရှင်းပြပြီးနောက် သုဇာတာအား အဘယ်ကဲ့သို့သော မယားဖြစ်သည်ကို မေးလေ၏။ ထိုအခါ သုဇာတာသည် "ယနေ့မှစ၍ တပည့်တော်မအား လင်ယောက်ျား၏ ကျွန်မနှင့်တူသောမယားဟူ၍ မှတ်တော်မူပါ" ဟု ဖြေကြားလေသည်။