မဏိရတနာ နီတိများ

မဏိရတနာ နီတိများ ကို ဘိုးရာဇာ (မြန်မာ ၇၁၀-၇၈၃)က ရေးသားခဲ့သည်။

စွမ်းအား

• အများလူတို့ သည်းမခံနိုင်သောအရာကို သည်းခံနိုင်မှ အကြီးအကဲ ပီသသည်။
• သည်းခံခြင်းဟူသော စွမ်းအားကို ကျော်လွန်နိုင်သည့် စွမ်းအား မရှိတော့ချေ။

ရေ နှင့် မီး

• ရေချမ်းအိုးကဲ့သို့ကျင့်လျှင် အများချစ်ခင်မည်။
• မီးကဲ့သို့ကျင့်လျှင် အများကြောက်ရွံ့လေးစား ခံရမည်။ သို့သော် ချစ်ခင်နှစ်သက်ခြင်းကို မခံရရာ။

ဘေးကိုကြိုတင်ရှောင်ပါ

• ကြံဖန်ကြောက်တတ်သူဟု ထင်ချင်ထင်ပါစေ။ စိုးရိမ်သင့်သောအရာကို စိုးရိမ်သင့်သောအခါများတွင် စိုးရိမ်မကင်းသောစိတ်ဖြင့် ရှောင်သင့်သည်ကို ရှောင်ပါ၊ တင်ကြိုပြုသင့်သည်ကို ပြုပါ။

ချီးမြှောက်ခြင်း

• လူကောင်းလူတော်ကို ဖော်ထုတ်၍ ချီးမြှောက်ခြင်း ပြုရာ၏။
• လူကောင်းလူတော်သည် မိမိအား ချီးမြှောက်သူအား အသက်ကိုပင်စွန့်၍ အကျိုးပြုတတ်သည်။

သူတော်ကောင်းဟူသည်

• သူတော်သဖြင့် သူ့အပေါ်မှာ ကောင်းသည်ကို တွေ့ကာမျှနှင့် သူတော်ကောင်းဟု မထင်မှတ်ရာ။
• အများအပေါ်၌ ကောင်းမှသာ သူတော်ကောင်းမည်ပေသည်။

အကျိုးနှင့် အကြောင်း

• အကျိုးခံစားလိုလျှင် အကျိုးဖြစ်စေမည့် အကြောင်းကို ပြုရာ၏။
• အကျိုးခံစားရမည့် အကြောင်းကို မပြုဘဲ အကျိုးခံစားရန် မဖြစ်နိုင်။

အကြီးအကဲ

• အကြီးအကဲ မရှိလျှင် ပျက်စီးတတ်သည်။
• အကြီးအကဲ များလွန်းလျှင်လည်း ပျက်စီးတတ်သည်။
• မိန်းမကြီးစိုးလျှင်လည်း ပျက်စီးတတ်သည်။
• လူငယ်ကြီစိုးလျှင်လည်း ပျက်စီးတတ်သည်။

သတိနှင့် ဝီရိယ

• ပညာရှိတို့ကား စိုးရိမ်သင့်သည်ကို အရာအားလျော်စွာ အခါအားလျော်စွာ သတိဝီရိယကို လက်ကိုင်ပြုသဖြင့် ဘေးရန်ဥပဒ်ကင်းကွာလျက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းလေသည်။
• သူမိုက်တို့ကား စိုးရိမ်မရှိ ပေါ့တန်ဘိသဖြင့် အန္တရာယ်ရောက်လျက် အကျိုးပျက်ရလေသည်။

မိတ်ဆွေပီသမှု

• မိတ်ဆွေမပီသသော၊ စိတ်ပြောင်စိတ်လွယ်သော၊ သဘောထားမမှန်သောသူ အဖြစ်နှင့် အသက်တစ်ရာနေရသော်လည်း ဂုဏ်သတင်းမတည် အသက်တိုသည် ဆိုရာ၏။ မိတ်ဆွေပီသစွာ အကျိုးဆောင်လျက် သဘောထား တည်မြဲမှန်ကန်သူအဖြစ် တစ်ရက်တစ်လမျှ နေရစေကာမူ အသက်တစ်ရာနေရသူထက် သူ၏ ဂုဏ်သတင်းမှာ သားစဉ်မြေးဆက် အရှည်တည်သည်။

ရိုးဖြောင့်ခြင်း

• မဖြောင့်မတ်သော စီးပွားရှာခြင်းဖြင့် ချမ်းသာကြွယ်ဝသူထက် ရိုးဖြောင့်စွာ စီးပွားရှာလျက် ဆင်းရဲစွာနေရသူက မြင့်မြတ်သည်။ မရိုးမဖြောင့် စီးပွားရှာလျက် ကြွယ်ဝသူကား မကောင်းသတင်းဖြင့် ကမ္ဘာကျေသော်လည်း ဥဒါန်းမကျေ ဖြစ်ရာ၏။

လူကဲခတ်နည်း

• စကားပြောသံကို ကြားရသဖြင့် လိမ္မာသည်၊ မလိမ္မာသည်၊ ကောက်ကျစ်သည်၊ ဖြောင့်မတ်သည်ကို သိရာ၏။
• အနေအထိုင်ကို မြင်သဖြင့် ပေါ့တန်သည်၊ အမူအကျင့်ညံ့သည်၊ လောဘကြီးသည်ကို သိရာ၏။

ရိုသေခြင်း

• ကြောက်၍ရိုသေခြင်းကို အလိုမရှိရာ၊ ချစ်၍ရိုသေခြင်းကို အလိုရှိရာ၏။

သူတော်ကောင်းတို့သဘော

• သူတော်ကောင်းကား ကုန်းစကားကို ယုံခဲ၏။
• အပြစ်သော်ကား သည်းခံနိုင်၏။
• ဒေါသဖြစ်ဖွယ်တွေ့သော်လည်း ချစ်ခင်မြဲ။

အနီးကပ် မပေါင်းအပ်သူ

• ကောင်းရာကောင်းကြောင်းတိုင်ပင်သည်ကို ဖျက်ဆီးတတ်၏။
• မဆင်ခြင်မစဉ်းစားဘဲ ပြောဆိုတတ်၏။
• နှုတ်မစောင့်တတ်။
• စဉ်းလဲကောက်ကျစ် လျှို့ဝှက်တတ်၏။
• အပြောအဆို ကြမ်းတမ်း၏။
• ဒေါသကြီး၏။

ဤသူများအား မိတ်မဖွဲ့ရာ အနီးကပ် မပေါင်းရာ။

မိုက်လွန်းသူနှင့် အလိမ္မာပိုသူ

• မိုက်လွန်းလျှင်လည်း အရာမရောက် ပျက်တတ်သည်။
• လိမ္မာလွန်းလျှင်လည်း အရာရောက်လွန်း၍ ပျက်တတ်သည်။
• နှိုင်းနှိုင်းချိန်ချိန် ပြုတတ်မှသာ အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည်။

ချီးမွမ်းခြင်း

• ချီးမွမ်းတတ်မှ ပညာရှိ ပီသသည်။
• ဆရာကို ရှေ့တွင်ပင် ချီးမွမ်းရာ၏။
• မိတ်ဆွေကို ကွယ်ရာမှာ ချီးမွမ်းရာ၏။
• အမှုထမ်းကို လုပ်ကိုင်စဉ်မှာ ချီးမွမ်းရာ၏။

ဂုဏ်ဟူသည်

• ကိုယ်ကိုစောင့်ရှောက်သကဲ့သို့ ဂုဏ်သတင်းကို စောင့်ရှောက်ရာ၏။
• ကိုယ်ကား အသက်မဲ့သော် မတည်နိုင်၊ ပျောက်ပျက်ရာ၏။
• ဂုဏ်သတင်းကား ဥဒါန်းမကျေ ရှိရာ၏။

သေသောရှင်သောနေ့

• သူယုတ်ကို အကျွမ်းဝင်သောနေ့သည် သေသောနေ့မည်၏။
• ပညာရှိသူတော်ကောင်းနှင့် ကျွမ်းဝင်ရသော်နေ့သည် အသက်တစ်ဖန် ပြန်ရှင်သောနေ့ မည်၏။

ဆိုခဲ၊ မြဲစေ

• ဆိုလွယ်ပြုလွယ်ခြင်းကား မှားခဲ့သော် လုံးလုံးမှားရာ၏။
• ဆိုခဲပြုခဲသော် မှားသော်လည်း လုံးလုံးမမှားပေ။

တွေးတောဆင်ခြင်မှု

• တွေးတောခြင်းသည် စိတ်ပျံ့လွင့်မှုတစ်မျိုးသာ ဖြစ်သည်။
• ဆင်ခြင်မှုသည် တွေးတောခြင်းနှင့် တခြားစီ ဖြစ်၏။
• တွေးတောရာတွင် ပညာမယှဉ်သည်က များသည်။
• ဆင်ခြင်မှုမှာ ပညာပါသည်။
• ဆင်ခြင်မှုသည် တွေးတောခြင်းကဲ့သို့ ရောက်တတ်ရာရာ အာရုံပြုရာနောက် မလိုက်ပါ။
• တစ်ခုသော အရာကိုသာ အာရုံပြု၍ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ စိစစ်ခြင်းသည်ပင် ဆင်ခြင်မှု ဖြစ်သည်။

အဆိပ်

1. မြွေအဆိပ်သည် အစွယ်မှာ ရှိသည်။
2. ကင်းမြီးကောက်အဆိပ်သည် အမြီးမှာ ရှိသည်။
3. မိန်းမယုတ်၏အဆိပ်သည် နှုတ်ဖျားမှာ ရှိသည်။
4. လူယုတ်မာတို့၏ အဆိပ်သည်ကား ကိုယ်၊ နှုတ်၊ နှလုံး သုံးပါးလုံးတွင် ရှိသည်။

သားကောင်းသမီးကောင်း

• “အဘိုးရာဇာ၊ လူတို့တွင်မိကောင်း၊ ဖကောင်း သားသမီးကား ဖြစ်လွယ်၏”။
• “သားကောင်းသမီးကောင်းတို့၏ မိဘမူကား အလွန်ပင် ဖြစ်ခဲသည် မဟုတ်တုံလော”ဟု မင်းကြီးခေါင်မှ မေးတော်မူ၏။