ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်း

မယှဉ်သည်ဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုတတ်သော တရား၊ (ပဋ္ဌာန်းကျမ်းလာ ၂၀-ခုမြောက်) ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်း။ (ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းသည်— (၁) သဟဇာတ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်း၊ (၂) ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တ ပစ္စည်း၊ (၃) ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းဟူ၍ ၃-ပါးအပြားရှိ၏။ ယင်းဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းတို့၏ အကျယ်ကို ပဋ္ဌာန်းအရကောက်တို့ကြည့်။)

ဤဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းသည် သမ္ပယုတ္တ၏ပြောင်းပြန်ဖြစ်သည်။ ဧကုပ္ပါဒတာစသော အပြားတို့ဖြင့် မယှဉ်ရကား ပစ္စည်းနှင့်ပစ္စယုပ္ပန်တို့ အချင်းချင်း မလိုက်ရောနိုင်သော သတ္တိသည် ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းမည်၏။ သို့သော် မယှဉ်သောတရားတိုင်းကို ဝိပ္ပယုတ္တဟု မဆိုရ။ သမ္ပယုတ်များ ဖြစ်လေရော့သလားဟု ယုံမှားဘွယ်ရလောက်အောင် ပစ္စည်းနှင့် ပစ္စယုပ္ပန်တို့ အတူတကွ တေ့မိဆိုင်မိရာ၌သာ သမ္ပယုတ်မဟုတ်ကြောင်း သိစေဖို့ရာ ဝိပ္ပယုတ္တဟု ထုတ်ပြတော်မူသည်။ ထို့ကြောင့် ဤဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်းကို အရသာခြောက်ပါး ရောစပ်ထားပုံနှင့်တူ၏-ဟု ရှေးဆရာတို့ ဥပမာပြကြသည်။ အရသာခြောက်ပါး ရောစပ်ထားရာ၌ ရောပင်ရောသော်လည်း တခုနှင့်တခု မနှီးနှောမိကြသဖြင့် “အညီအမျှသမ” မဖြစ်နိုင်သလို ထို့အတူ ပစ္စည်း ပစ္စယုပ္ပန်တို့ ရောနှောမိကြ တေ့မိဆိုင်မိကြသော်လည်း အချင်းချင်း မလိုက်ရောနိုင်ကြသဖြင့် အညီအမျှသမ ဆိုတဲ့ သမ္ပယုတ္တသဘောမရှိ-ဝိပ္ပယုတ္တသာ ဖြစ်ကြသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

ဝိပ္ပယုတ် သုံးမျိုး

• ၁။ သဟဇာတဝိပ္ပယုတ်
• ၂။ ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ်
• ၃။ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ်

၁။တပြိင်နက်ဖြစ်သော နာမ်နှင့်ရုပ်တို့သည် သမ္ပယုတ်မဖြစ်ဘဲ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေခြင်းကို သဟဇာတ ဝိပ္ပယုတ်ဟုဆိုသည်။ ပဋိသန္ဓေအခါ ပဋိသန္ဓေစိတ်စေတသိက်နှင့်ကမ္မဇရုပ် တို့သည် ပဋိသန္ဓေစိတ်၏ ဥပါဒ်ကာလ၌ တပြိုင်နက်ဖြစ်ကြသဖြင့် တေ့တေ့ဆိုင်ဆိုင် တွေ့မိလေရာ သူတို့အချင်းချင်း သမ္ပယုတ် ဖြစ်သလားဟု စဉ်းစရာရှိ၏။ ပဋိသန္ဓေစိတ်စေတသိက်ဟူသော နာမက္ခန္ဓာနှင့် မှီရာဟဒယဝတ္ထုရုပ်လည်း ပဋိသန္ဓေခဏ၌ တကွဖြစ်၏, တေ့မိဆိုင်မိ၏။ ထို့ကြောင့် ထိုစိတ်နှင့်ထိုရုပ်တို့သည် သမ္ပယုတ်များ ဖြစ်ကြရော့သလား-ဟု ယုံမှားဘွယ်ရှိ၏။ ပဝတ္တိအခါ စိတ် ၇၅-ပါး ဖြစ်တိုင်း စိတ်တို့၏ ဥပါဒ်ကာလ၌ စိတ်စေတသိက်နှင့်စိတ္တဇရုပ်တို့ ဖြစ်ကြ၏။ ထိုကဲ့သို့ အတူတကွဖြစ်သည့်အတွက် သမ္ပယုတ်ဖြစ်လေရော့သလားဟု ယုံမှားဘွယ်ရှိသောကြောင့် ဝိပ္ပယုတ္တဟု ထုတ်ပြရလေတော့သည်။

ပစ္စည်း	ပစ္စယုပ္ပန်	ပစ္စနိက်
ပဉ္စဝေါကာရဘုံ၌ အရူပဝိပါက် ၄-ခု, ဒွေပဉ္စဝိညာဏ် ၁၀, ကြဉ်သော စိတ်-၇၅၊ စေ-၅၂ ------------ ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေစိတ် ၁၅ စေ ၃၅ ဟဒယဝတ္ထု	စိတ္တဇရုပ်, ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ် ------------- ဟဒယဝတ္ထု ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေစိတ် ၁၅ စေ ၃၅	ပဉ္စဝေါကာရ ပဋိသန္ဓေစိတ် ၁၅ စေ ၃၅ မှတပါး စိတ် ၈၉ စေ ၅၂ ဗာဟိရရုပ်၊ အာဟာရဇရုပ်၊ ဥတုဇရုပ်၊ အသညသတ်ကမ္မဇရုပ်၊ ပဝတ္တိကမ္မဇရုပ်

ရုပ်တရားချင်း ဝိပ္ပယုတ်လည်းမဟုတ် သမ္ပယုတ်လည်းမဟုတ်

သမ္ပယုတ် ဝိပ္ပယုတ် လက္ခဏာကို နာမက္ခန္ဓာနှင့်သာ တွဲယှဉ်၍ ပြသဖြင့် မဟာဘုတ်အချင်းချင်းဖြစ်စေ, မဟာဘုတ်နှင့်ဥပါဒါရုပ်ဖြစ်စေ, အဝိနိဗ္ဘောဂဖြစ်၍ မကွေမကွာ အတူတကွ ဖြစ်ကြသော်လည်း သမ္ပယုတ် ဝိပ္ပယုတ် ၂ပါးလုံးပင် မဟုတ်တော့ရကား ဤဝိပ္ပယုတ္တသတ္တိ မရှိကြချေ။

ပစ္စည်းပစ္စယုပ္ပန်

လောဘမူ ပဌမစိတ်စေတသိက်နာမက္ခ္ခန္ဓာတို့ကြောင့် စိတ္တဇရုပ်ဖြစ်ရာ၌ နာမက္ခန္ဓာ ၄ပါးသည် ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်း၊ စိတ္တဇရုပ်သည် ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စည်း၏ ပစ္စယုပ္ပန်။ ဤနည်းအတိုင်း အရဟတ္ထဖိုလ် စိတ်စေတသိက် နာမက္ခန္ဓာတိုင်အောင်သွား။ ပဋိသန္ဓေအခါ မဟာဝိပါက် ပဌမစိတ်စေတသိက် နာမက္ခန္ဓာနှင့်အတူ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်ဖြစ်ရာ၌ ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာ၄ပါးသည် ပစ္စည်း၊ ပဋိသန္ဓေကမ္မဇရုပ်သည် ပစ္စယုပ္ပန်။ ပဋိသန္ဓေအခါ မဟာဝိပါက် စိတ်စေတသိက်ဟူသော နာမက္ခန္ဓာနှင့်ဟဒယဝတ္ထုတို့ အတူတကွဖြစ်ရာ၌ ပဋိသန္ဓေ နာမက္ခန္ဓာသည် ပစ္စည်း၊ ဟဒယဝတ္ထုသည် ပစ္စယုပ္ပန်။ ဟဒယဝတ္ထုသည် ပစ္စည်း၊ ပဋိသန္ဓေနာမက္ခန္ဓာသည် ပစ္စယုပ္ပန်။ ဤသို့စသည်ဖြင့် သိလေ။

(ပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ် နှင့် ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ် တို့ကို နောက်မှ ရှင်းပြမည်)