သင်ပုန်းကြီး (မြန်မာ)

သင်ပုံကြီး မှ သင်ပုန်းကြီး သို့ ပြောင်းသလော မြန်မာစာ သင်ပုံသင်နည်း အခြေခံကျမ်း၊ သရ နှင့် ဗျည်းတို့ကို စည်းကမ်းတကျရေးသားပုံ၊ သတ်ဖတ်ပုံမှအစ လိုသေးမရှိ ပြည့်စုံလုံလောက်စွာ ပြုစုထားသည်။ သင်ပုန်းကြီး အကျဉ်း သုံးမျိုး၊ အကျယ် သုံးဆယ်ရှိသည်။ သင်ပုန်းကြီးကို လေ့လာလျှင် မြန်မာ စာလုံးပေါင်းတို့၏ အရေး၊ အဖတ်၊ အသံထွက် စည်းကမ်းစံနစ်ရှိပုံကို သိနိုင်ပေမည်။

သင်ပုံကြီးမှ သင်ပုန်းကြီးသို့

သင်ပုန်းကြီးမှာ မြန်မာစာပေကို သင်ကြားလေ့လာတတ်မြောက်စေရန် ရှေးဦးအစ အခြေခံသင်ကြားရသော ကျမ်းငယ်ဖြစ်သည်။ ယင်းကျမ်းငယ်၌ သရ နှင့် ဗျည်း တို့ကိုရေးသားပုံ၊ ရွတ်ဖတ်ပုံ၊ သံနေသံထားမှစ၍ သင်ပုံသင်နည်းကို ပြဆိုထားသည်။ အမည်မှာလည်း ထိုသို့သင်ပုံသင်နည်းကို ပြဆိုထားသော ကျမ်းဖြစ်သောကြောင့် သင်ပုံကြီး ဖြစ်ဟန်တူသည်။ နောင်လာနောက်သားတို့ပုံ၌ သေးသေးတင်ကို န-သတ် ပြောင်းလဲကာ ဝိသဇ္ဇနီ-နှစ်လုံးပေါက်၍ ရေးသားကြသောကြောင့် သင်ပုန်းကြီးဖြစ်လာဟန်တူသည်။ တစ်နည်း၊ရှေးအထက်ကျော် ကာလက ဘုန်းကြီးကျောင်းတို့၌ သင်ပုန်းကြီးကို သင်ကြားသောအခါ အလျား (၃) ပေ၊ အနံ (၁) ပေ (၆) လက်မခန့်ရှိ မျက်နှာနှစ်ဖက်တွင် ချောနေအောင် ပွတ်တိုက်၍ ကြက်ဆူ၊ ကသစ် စသည့် ပွသော မီးသွေး၊ ထမင်းရည်တို့ဖြင့် ချေထားသော သစ်သားသင်ပုန်းကြီးတွင်ရေး၍ သင်ကြားရသောကြောင့် သင်ပုံကြီး မှ သင်ပုန်းကြီး ဖြစ်လာဟန်တူသည်။

ထိုသင်ပုန်းကြီးကျမ်းငယ်ကို သက္ကရာဇ် ၅၉၆ ခုတွင်နန်းတက်သော ကျစွာမင်း လက်ထက် ဒိသာပါမောက္ခဘွဲ့တံဆိပ်တော်ရ ဆရာတော် ဦးကျည်ပွေ့သည် ကျစွာမင်း တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ ရေးသားစီရင်သည်။ ပုဗ္ဗဂန္ထ ဟုခေါ်၏။ ဆရာတော် ဦးကျည်ပွေ့သည် ပင်ယင်း-သင်ပုန်းကြီး၏ အဖွင့်ဖြစ်သော ပုဗ္ဗဂန္ထဋီကာ (ခေါ်) သင်ပုန်းကြီးဋီကာကိုလည်း သရေခေတ္တရာ၊ ပြည်မြို့နေ ရှင်ဝရဓမ္မ တောင်းပန်အပ်သည်ဖြစ်၍ ရေးသားစီရင်ခဲ့သည်။ ဆရာတော် ဦးကျည်ပွေ့သည် ကျစွာမင်း လက်ထက်၌ အသက် ၆ဝ ကျော်မှစာသင်၍ အံ့ဩလောက်အောင်တတ်သည်ဟု ကျော်ကြားသော ဆရာတော်တစ်ပါး ဖြစ်သည်။ တစ်နေ့သော် ဦးကျည်ပွေ့သည် တံပူပစ်ချရာတွင်း၌ တံပူများ ပြည့်နေသည်ကို မြင်လေသော် "ဤတံပူတွင်း၌ တံပူတို့သည် တစ်နေ့တချောင်းကျရောက်ရာမှ တွင်းပြည့်သည်။ ငါသည်လည်း တစ်နေ့လျှင် စာတစ်ကြောင်းမျှ သင်အံလေ့ကျက်သော် ကျမ်းတတ်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ရာ၏" ဟုဆင်ခြင်မိ၍ အသက် ၆ဝ ကျော်မှ စာသင်ရန်အတွက် ဘုရင့်ထံဝင်၍ ကန့်ကူဆံ အလှူခံရာ၊ ဘုရင်က "ကျည်ပွေ့ အတက်ပေါက်မှ စာတတ်တော့မည်ပ" ဟု လျှောက်ထားလိုက်သည်။ နောက်စာသင်၍တတ်သောအခါ ကျည်ပွေ့ကို သစ်ခက်သစ်ညွန့်စည်း၍ ဘုရင့်ထံဝင်လေရာ ဘုရင်က ဆရာတော်များအား မေးမြန်းစစ်ဆေးစေသည်တွင် အမှန်ပင်စာတတ်ကြောင်း သိရသဖြင့် လွန်စွာကြည်ညို၍ ဒိသာပါမောက္ခ ဟူသော ဘွဲ့တံဆိပ်နာမံ ဆက်ကပ်ပြီးလျှင် ကိုးကွယ်လေသည်။ ထိုအခါမှစ၍ ဆရာတော် ဦးကျည်ပွေ့သည် ယနေ့တိုင်ကျော်ကြားလျက်ရှိသည်။

ထိုသင်ပုန်းကြီးကား သရ သက်သက်၊ ဗျည်း သက်သက်၊ ဗျည်း-ဗျည်းခြင်း၊ ဗျည်း နှင့် သရ တွဲစပ်ပုံ အက္ခရာစုံလင်သဖြင့် မြန်မာဘာသာစကားအတွက် လည်းကောင်း၊ မြန်မာစာပေအတွက် လည်းကောင်း လိုလေသေးမရှိ၊ ပြည့်စုံလုံလောက်သည်။ ရေးသားပုံ အစီအစဉ်လည်း အလွန်ကောင်းသည်။ ပုဂံခေတ်မှစ၍ ယခုခေတ်တိုင်အောင် သင် ကြားလာကြသည်။ ထိုသို့သင်ကြားရာ၌လည်း ရှေးခေတ်အခါက ဘုရင်မင်းမှစ၍ တိုင်းသူပြည်သားတို့သည် ဘုန်းကြီးကျောင်း၌ ပညာသင်ကြားကြရသည်။ ဘုန်းကြီးများမှာလည်း ဗုဒ္ဓဝါဒီ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်၍ မိမိတို့ကျောင်းသို့ ပညာသင်ကြားရန်ရောက်လာသော တပည့်တို့အား သင်ပုန်းကြီးမသင်မီ ရှေးဦးစွာ ’နမော ဗုဒ္ဓါယ သိဒ္ဓံ‘ ဟူသော ဘုရားရှိခိုးကို ကျမ်းဦးအစ ပဏာမအဖြစ်ဖြင့် သင်ကြားပေးလေ့ရှိကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်ကား ‘ဘုရားအားရှိခိုးခြင်းကိစ္စ ပြီးမြောက်ပါစေသတည်း’ ဖြစ်သည်။ နောက်မှ ( အ • အာ ) စသော သရ နှင့် (က • ခ ) စသော ဗျည်းတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ( က • ကာ ) စသော ကမချ သင်ပုန်းကြီးတို့ကို အစဉ်အတိုင်း သင်ကြားပေးလေ့ရှိကြသည်။

သင်ပုန်းကြီး (သင်ခန်းစာ) အမျိုးအစား

သင်ပုန်းကြီးသည် အကျဉ်းအားဖြင့် (၃)မျိုးနှင့် အကျယ်အားဖြင့် အမျိုး (၃၀) ခွဲခြားထားသည် -

ကမချ သင်ပုန်းကြီး

အကျယ်အားဖြင့် (၁၀) မျိုး ထပ်မံခွဲခြားထားသည် -

1. က သင်ပုန်းကြီး
2. ကျ သင်ပုန်းကြီး
3. ကြ သင်ပုန်းကြီး
4. ငှ သင်ပုန်းကြီး
5. မျှ သင်ပုန်းကြီး
6. ငြှ သင်ပုန်းကြီး
7. ကွ သင်ပုန်းကြီး
8. ကျွ သင်ပုန်းကြီး
9. ကြွ သင်ပုန်းကြီး
10. ငွှ သင်ပုန်းကြီး

ကက် သင်ပုန်းကြီး

အကျယ်အားဖြင့် (၁၀) မျိုး ထပ်မံခွဲခြားထားသည် -

1. ကက် သင်ပုန်းကြီး
2. ကျက် သင်ပုန်းကြီး
3. ကြက် သင်ပုန်းကြီး
4. ငှက် သင်ပုန်းကြီး
5. မျှက် သင်ပုန်းကြီး
6. ငြှက် သင်ပုန်းကြီး
7. ကွက် သင်ပုန်းကြီး
8. ကျွက် သင်ပုန်းကြီး
9. ကြွက် သင်ပုန်းကြီး
10. ငွှက် သင်ပုန်းကြီး

ကိတ် သင်ပုန်းကြီး

အကျယ်အားဖြင့် (၁၀) မျိုး ထပ်မံခွဲခြားထားသည် -

1. ကိတ် သင်ပုန်းကြီး
2. ကျိတ် သင်ပုန်းကြီး
3. ငှိတ် သင်ပုန်းကြီး
4. ငြှိတ် သင်ပုန်းကြီး
5. မျှိတ် သင်ပုန်းကြီး
6. ကွိတ် သင်ပုန်းကြီး
7. ကျွိတ် သင်ပုန်းကြီး
8. ကြွိတ် သင်ပုန်းကြီး
9. ငွှိတ် သင်ပုန်းကြီး

သင်ကြားနည်း

ထိုသင်ပုန်းကြီး အမျိုး (၃ဝ) ကို သင်ကြားရာ၌လည်း ‘နမောဗုဒ္ဓါယသိဒ္ဓံ’ ဟူသော ဘုရားရှိခိုးကို ရှေးဦးစွာသင်ရသည်။ နောက် သရ (၈)လုံး၊ နောက် ဗျည်း (၃၃) လုံး၊ နောက် ကမချ၊ နောက် ကက်၊ နောက် ကိတ် အစဉ်အတိုင်း သင်ကြားရသည်။ သင်ကြားသောအခါ သရ၊ ဗျည်း အက္ခရာတို့ကိုရေး၍ ဆိုရိုးအတိုင်းဆိုကာ နှုတ်တက်အာဂုံရရှိအောင် သင်ကြားရသည်။ ယင်း သရ နှင့် ဗျည်း တို့ကို အက္ခရာ ခေါ်သည်။

ဤ သရ (၈)လုံးကား ပါဠိဘာသာအတွက် ဖြစ်သည်။

သရ အက္ခရာ
အ	အာ	ဣ	ဤ	ဥ	ဦ	ဧ	ဩ

ဤ ဗျည်း (၃၃) လုံးကား ပါဠိ-မြန်မာ နှစ်ဘာသာအတွက်ဖြစ်သည်။

ဗျည်း အက္ခရာ
က	ခ	ဂ	ဃ	င
စ	ဆ	ဇ	ဈ	ဉ / ည
ဋ	ဌ	ဍ	ဎ	ဏ
တ	ထ	ဒ	ဓ	န
ပ	ဖ	ဗ	ဘ	မ
ယ	ရ	လ	ဝ	သ
	ဟ	ဠ	အ

ဗျည်း (၃၃)လုံး ဆိုရိုးများ၊ ဝဂ်အက္ခရာ (၂၅)လုံး၊ အဝဂ်အက္ခရာ (၈)လုံး

ဝဂ်နာမည်	ဝဂ်ဗျည်း
	သိထိလ		ဓနိတ		သိထိလ				နိဂ္ဂဟိတ
ကဏ္ဍဇ	က	/k/	ခ	/kʰ/	ဂ	/g/	ဃ	/g/	င	/ŋ/
	ကကြီး ([ka̰ dʒí])		ခခွေး ([kʰa̰ gwé])		ဂငယ် ([ɡa̰ ŋɛ̀])		ဃကြီး ([ɡa̰ dʒí])		-
တာလုဇ	စ	/s/	ဆ	/sʰ/	ဇ	/z/	ဈ	/z/	ည	/ɲ/
	စလုံး ([sa̰ lóʊɴ])		ဆလိမ် ([sʰa̰ lèɪɴ])		ဇခွဲ ([za̰ ɡwɛ́])		ဈမျဉ်းဆွဲ ([za̰ mjíɴ zwɛ́])		-
မုဒ္ဒဇ	ဋ	/t/	ဌ	/tʰ/	ဍ	/d/	ဎ	/d/	ဏ	/n/
	ဋသန်လျင်းချိတ် ([ta̰ θəlíɴ dʒeɪʔ])		ဌဝမ်းဘဲ ([tʰa̰ wàɴ bɛ́])		ဍရင်ကောက် ([da̰ jìɴ ɡaʊʔ])		ဎရေမှုတ် ([da̰ jè m̥oʊʔ])		ဏကြီး ([na̰ dʑí])
ဒန္တဇ	တ	/t/	ထ	/tʰ/	ဒ	/d/	ဓ	/d/	န	/n/
	တဝမ်းပူ ([ta̰ wàɴ bu])		ထဆင်ထူး ([tʰa̰ sʰìɴ dú])		ဒထွေး ([da̰ dwé])		ဓအောက်ခြိုက် ([da̰ oʊʔ tʃʰaɪʔ])		နငယ် ([na̰ ŋɛ̀])
ဩဌဇ	ပ	/p/	ဖ	/pʰ/	ဗ	/b/	ဘ	/b/	မ	/m/
	ပစောက် ([pa̰ zaʊʔ])		ဖဦးထုပ် ([pʰa̰ óʊ tʰoʊʔ])		ဗထက်ခြိုက်‌ ([ba̰ là tʃʰaɪʔ])		ဘကုန်း ([ba̰ ɡóʊɴ])		-
အခြားဗျည်းများ
အဝဂ်	ယ	/j/	ရ	/j/	လ	/l/	ဝ	/w/	သ	/θ/
	ယပက်လက် ([ja̰ pəlɛʔ])		ရကောက်‌ ([ja̰ ɡaʊʔ])		-		-		-
			ဟ	/h/	ဠ	/l/	အ	/ʔ/
			-		ဠကြီး ([la̰ dʒí])		-

အတိုရေး သင်္ကေတ အက္ခရာ
၏	၍	၌

ကမချ သင်ပုန်းကြီး

ကမချ သင်ပုန်းကြီး ဆယ်မျိုးတို့တွင် ( က • ကျ • ကြ • ငှ • မျှ • ငြှ ) သင်ပုန်းကြီး (၆)မျိုးတို့၌ -

အ • အာ • အိ • အီး • အု • အေး • အဲး • အော့ • အော် • အံး • အား

ဟူ၍ အကျဉ်း သရ (၁၂)လုံးဖြစ်သည်။

ထို (၁၂) လုံးတို့ကို ဝိသဇ္ဇနီပေါက် (၃) လုံးဖြင့် အသံကိုခွဲသောအခါ -

အ • အာ

အိ • အီ • အီ့ • အီး

အု • အူ • အူ့ • အူး

အေ • အေ့ • အေး

အဲ • အဲ့ • အဲး

အော • အော့ • အော်

အံ • အံ့ • အံး

အား

ဟူ၍ အကျယ် သရ (၂၃)လုံးဖြစ်လာသည်။

ဗျည်း (၃၃)လုံးနှင့်တွဲသောအခါ အကျဉ်း သရ (၁၂)လုံးနှင့် တွဲ၍ရေးထားသော်လည်း ဆိုရိုးပြုသောအခါ အကျယ် သရ (၂၃)လုံးဖြစ်လာသည်(အသံ ၂၃ မျိုးဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုလိုသည်)။

က သင်ပုန်းကြီး

တွဲပုံ

က • ကာ • ကီ • ကီး ၊ ကု • ကူး ၊ ကေး • ကဲး • ကော့ • ကံး • ကား

ဤ၌ ( ကီး • ကူး • ကေး • ကဲး • ကံး ) တို့မှာ ဝိသဇ္ဇနီ အောက်မြစ် တစ်လုံး ရှေးဆည်း နှစ်လုံးစီဖြစ်၍ သုံးလုံးစီ ဖြစ်ရမည်။ သို့သော်လည်း သင်ပုန်းကြီး စာအုပ်၌ နှစ်လုံးစီသာဖြစ်နေသဖြင့် ချုံး၍ ရေးသားထားဟန်တူသည်။ နောက်သင်ပုန်းကြီးတို့၌လည်း အသံသုံးမျိုးခွဲဝေရာ၌ နည်းတူမှတ်ပါ။

ဆိုရိုး

ကကြီးရေး။ က

ကကြီး ရေးချ။ ကာ

ကကြီးရေး လုံးကြီးတင်။ ကိ

ကကြီးရေး လုံးကြီးတင် ဆံခပ် - ကီ

ကကြီးရေး လုံးကြီးတင် ဆံခပ် အောက်ကမြစ် - ကီ့

ကကြီးရေး နှစ်ချောင်းငင် - ကူ

ကကြီးရေး နှစ်ချောင်းငင် အောက်ကမြစ် - ကူ့

ကကြီးရေး နှစ်ချောင်းငင် အောက်ကမြစ် ရှေ့က နှစ်လုံးပေါက် - ကူး

သဝေထိုး ကကြီးရေး - ကေ

အောက်ကမြစ်ကေ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကေး၊

ကကြီးရေး နောက်ပစ် ကဲ၊

အောက်ကမြစ် ကဲ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကဲး၊

သဝေထိုး ကကြီး ရေးချ ကော၊

အောက်ကမြစ် ကော့၊

သဝေထိုး ကကြီး ရေးချ ရှေ့ထိုး ကော်၊

ကကြီးရေး သေးသေးတင် ကံ၊

အောက်ကမြစ် ကံ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကံး၊

ကကြီး ရေးချ ဝိသဇ္ဇနီနှစ်လုံးပေါက် ကား

ဝိသဇ္ဇနီပေါက်ရာ၌ ဝတ်ဆံပေါက် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝစ္စပေါက် ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝိသဇ်ပေါက် ဟူ၍လည်းကောင်း ဆိုရိုးပြုကြသေးသည်။ ဤဝသဇ္ဇနီကား ပါဠိလို ဗိန္ဒု၊ နိဂ္ဂဟဖြစ်၏။ မြန်မာလိုကား သေးသေးတင်၊ အလုံးကလေး၊ အပေါက်ကလေး၊ အစက်ကလေးဖြစ်၏။ ဆိုရိုးအသုံးပြုရာ၌ အက္ခရာ၏ အထက်ကပေါက်လျှင်(ထားလျှင်) သေးသေးတင်၊ အောက်ကပေါက်လျှင် အောက်ကမြစ်၊ နောက်ကပေါက်လျှင် ရှေ့ဆည်း ဟုခေါ်သည်။ နောက်ကပေါက်ပါလျှက် ရှေ့ဆည်း ဟုခေါ်ခြင်းကား ခရီးသွားရာ၌ ရောက်ပြီးသည်ကို နောက်၊ မရောက်သေးသည်ကို ရှေ့ ခေါ်ဝေါ်သကဲ့သို့ မဂ္ဂဂ္ဂမနည်းဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။

“ခ” မှ “အ” ထိ

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ အထူးအားဖြင့် အ သည်ကား သရသက် သက်နေသဖြင့် (အ • အာ စသည်ဖြစ်၍) ဗျည်းနှင့်တွဲသောအခါ ပျောက်ကွယ်သွားသည်။ ဤ က သင်ပုန်းကြီး၌ အသံပေါင်း ၇၅၉ ခု ဖြစ်သည်။

ကျ သင်ပုန်းကြီး

က-ဗျည်း၊ ခ-ဗျည်း စသည်တို့ကို သရ နှင့်တွဲသောအခါ (ယ • ျ) ဗျည်းကို ထည့်သွင်းတွဲရသည်။

တွဲပုံ

ကျ • ကျာ • ကျိ • ကျီ • ကျီ့ • ကျီး • ကျု • ကျူး • ကျေး • ကျဲး • ကျော့ • ကျော် • ကျံး • ကျား

ဆိုရိုး

ကကြီး ယပင့်ရေး ကျ၊

ကကြီး ယပင့် ရေးချ ကျာ၊

ကကြီး ယပင့်ရေး လုံးကြီးတင် ကျိ၊

ကကြီး ယပင့်ရေး လုံးကြီးတင် ကျိ၊

ကကြီး ယပင့်ရေး လုံးကြီးတင် ဆံခပ် ကျီ၊

အောက်ကမြစ်ကျီ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကျီး၊

ကကြီးယပင့်ရေးတချောင်းငင် ကျု၊

ကကြီးယပင့် ရေးနှစ်ချောင်းငင် ကျူ၊

အောက်ကမြစ် ကျူ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကျူး၊

သဝေထိုး ကကြီးယပင့်ရေး ကျေ၊

အောက်ကမြစ် ကျေ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကျေး၊

ကကြီး ယပင့်ရေးနောက်ပစ် ကျဲ၊

အောက်ကမြစ် ကျဲ့၊ ရှေ့ကနှစ်လုံး ပေါက် ကျဲး၊

သဝေထိုး ကကြီးယပင့်ရေးချ ကျော၊

အောက်ကမြစ် ကျော့၊

သဝေထိုး ကကြီးယပင့်ရေးချရှေ့ထိုး ကျော်၊

ကကြီး ယပင့်ရေးသေးသေးတင် ကျံ၊

အောက်ကမြစ် ကျံ့၊

ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကျံး၊

ကကြီးယပင့် ရေးချ ဝသဇ္ဇနီနှစ်လုံးပေါက် ကျား။ (ယခုခေတ်ဆိုရိုးဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်ဆိုရိုးစကား၊ ကကြီးရေ က၊ ယပင့် ကျ၊ ကကြီး ရေးချ ကာ၊ ယပင့် ကျာ စသည့်ဖြင့် ခွဲ၍ ဆိုရသည်။)

“ချ ၊ ဂျ ၊ ဃျ ၊ ပျ ၊ ဖျ ၊ ဗျ ၊ ဘျ ၊ မျ ၊ လျ”

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ အထူးအားဖြင့် သင်ပုန်းကြီးစာအုပ်၌ ဃျ ကို ဖြုတ်ထားသည်။ မဖြုတ်သင့်။ ရှေးဆရာတို့ နည်းအတိုင်း ထားသင့်သည်။ (အသံပေါင်း ၂၃ဝ)

ကြ သင်ပုန်းကြီး

( က • ခ ) စသည်ကို သရ နှင့်တွဲသောအခါ ( ရ • ြ ) ဗျည်းကိုထည့်သွင်း၍ တွဲရသည်။

• တွဲပုံ။ ။ ကြ၊ ကြာ၊ ကြိ၊ ကြီး၊ ကြူ၊ ကြူး၊ ကြေး၊ ကြဲး၊ ကြော့၊ကြော်၊ကြံး၊ ကြား။
• ဆိုရိုး။ ။ ကကြီး ရရစ်ရေး ကြ။ ကကြီး ရရစ် ရေးချ ကြာ၊ စသည်ပြု။
• ရှေးဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေ က၊ ရရစ် ကြ၊ ကကြီး ရေးချ ကာ၊ ရရစ် ကြာ၊ စသည်ဖြစ်၏။

“ခြ ၊ ဂြ ၊ ဃြ ၊ ငြ ၊ ပြ ၊ ဖြ ၊ ဗြ ၊ ဘြ ၊ မြ”

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ ဤ၌လည်း ဃြကိုထည့်ပါ။ (အသံပေါင်း ၂၃ဝ)

ငှ သင်ပုန်းကြီး

( ၍ • ဉာ ) စသည်တို့ကို သရ နှင့်တွဲသောအခါ ( ဟ • ှ ) ဗျည်းကိုထည့်သွင်း၍ တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ငှ၊ ငှာ၊ ငှိ၊ငှီး၊ ငှု၊ ငှူး၊ ငှေး၊ ငှဲး၊ ငှော့၊ ငှော်၊ ငှံး၊ ငှား။

ဆိုရိုး။ ။ င ဟထိုးရေး ငှ၊ င ဟထိုး ရေးချ။ ငှာ

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ငရေး င ၊ ဟထိုး ငှ ၊ င ရေးချ ငါ ၊ ဟထိုး ငှာ စသည်ဖြစ်၏။

“ညှ၊ ဏှ၊ နှ၊ မှ၊ ယှ၊ ရှ၊ လှ၊ ဝှ၊ ဠှ”

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။

ဤ၌လည်း (ဠှ) ထည့်ပါ။ (အသံပေါင်း ၂၃ဝ)။

မျှ သင်ပုန်းကြီး

( မ • လ ) တို့ကို သရ နှင့်တွဲသောအခါ ( ယ • ျ • ဟ • ှ ) ဗျည်းတို့ကိုထည့်၍ တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ မျှ၊ မျှာ၊ မျှိ၊ မျှိး၊ မျှု၊ မျှူး၊ မျှေး၊ မျှဲ၊ မျှော့၊ မျှော်၊ မျှံး၊ မျှား။

ဆိုရိုး။ ။ မ ယပင့် ဟထိုးရေး၊ မျှ။ မ ယပင့် ဟထိုး ရေးချ၊ မျှာ… စသည်ပြု …

ရှေးဆိုရိုး။ ။ မ ရေး မ ၊ ယပင့် မျ ၊ ဟထိုး မျှ ၊ မ ရေးချ မာ ၊ ယပင့် မျာ ၊ ဟထိုး မျှာ စသည်ဖြစ်၏။

“လျှ”

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း၄၆)

ငြှ သင်ပုန်းကြီး

( င • မ ) တို့တွင် သရ နှင့်တွဲသောအခါ ( ရ • ြ • ဟ • ှ ) ဗျည်းတို့ကိုထည့်သွင်း၍ တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ငြှ၊ ငြှာ၊ ငြှိ၊ ငြှီ၊ ငြှု၊ ငြှူ၊ ငြှေး၊ ငြှဲး၊ ငြှော့၊ ငြှော်၊ ငြှံး၊ ငြှား။

ဆိုရိုး။ ။ င ရရစ် ဟထိုးရေး၊ ငြှ။ င ရရစ် ဟထိုး ရေးချ၊ ငြှာ… စသည်ပြု

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ငရေး င၊ ရရစ် ငြ၊ ဟထိုး ငြှ၊ င ရေးချ ငါ၊ ရရစ် ငြာ၊ ဟထိုး ငြှာ စသည်ဖြစ်၏။

“မြှ”

နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၄၆)

ကွ သင်ပုန်းကြီး

ကွ၊ ကျွ၊ ကြွ၊ ငွှ သင်ပုန်းကြီးလေးမျိုးတို့၌ အ၊ အာ၊ အိ၊ အီး၊ အေး၊ အဲး၊ အံး၊ အား၊ဟူ၍အကျဉ်းသရရှစ်လုံးဖြစ်သည်။ ယင်းကို ဝသဇ္ဇနီပေါက်သုံးလုံးဖြင့် အသံကိုခွဲဝေသောအခါ အ၊ အာ၊ အိ၊ အီ၊ အီ့၊ အီး၊ အေ၊ အေ့၊ အေး၊ အဲ၊ အဲ့၊ အဲ့း၊ အံ၊ အံ့၊အံး၊ အား ဟူ၍အကျယ်သရ ၁၆လုံးဖြစ်လာသည်။ ဝ•ဗျည်းကိုချန်လှပ်၍ဗျည်း ၃၂လုံးနှင့်တွဲသောအခါ အကျဉ်းသရရှစ်လုံးနှင့်တွဲ၍ ရေးထား သော်လည်းဆိုရိုးပြုသောအခါအကျယ်သရ ၁၆လုံးဖြစ်လာသည်။ က•ခစသည်တို့ကိုသရနှင့်တွဲသောအခါ ဗျည်းကိုထည့်၍တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကွ၊ ကွာ၊ ကွိ၊ ကွီး၊ ကွေး၊ ကွဲး၊ ကွံး၊ ကွား။

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးဝဆွဲရေးကွ၊ ကကြီးဝဆွဲရေးချကွာစသည်ပြု။

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေက၊ ဝဆွဲကွ၊ ကကြီးရေးချကာ၊ ဝဆွဲကွာ၊ စသည်ဖြစ်၏။

“ခ • ဂ”။ ။ နည်းတူတွဲ၊ နည်းတူဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၅၁၂)

ကျွ သင်ပုန်းကြီး

( က • ခ ) စသည်တို့ကို သရ နှင့်တွဲသောအခါ ( ယ-ျ • ဝ-ွ ) ဗျည်းတို့ကိုထည့်သွင်း၍တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကျွ၊ ကျွာ၊ ကျွိ၊ ကျွီး၊ ကျွေး၊ ကျွဲး၊ ကျွံး၊ ကျွား။

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးယပင့်ဝဆွဲကျွ၊ ကကြီးယပင့်ဝဆွဲရေးချကျွာစသည်ပြု။

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေးက၊ ယပင့်ကျ၊ ဝဆွဲကျွ၊ ကကြီးရေးချကာ၊ ယပင့်ကျာ၊ ဝဆွဲကျွာ စသည်ဖြစ်၏။

ချွ၊ ဂျွ၊ ဃျွ၊ ပျွ၊ ဖျွ၊ ဗျွ၊ ဘျွ၊ မျွ၊ လျွ၊ စသည်တို့ကိုလည်း နည်းတူတွဲ၊ နည်းတူဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁၆ဝ)။

ကြွ သင်ပုန်းကြီး

က•ခစသည်တို့ကိုသရနှင့်တွဲသောအခါ (ရ•ြ •ဝ)ဗျည်းတို့ကိုထည့် သွင်း၍တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကြွ၊ ကြွာ၊ ကြွိ၊ ကြွီး၊ ကြွေး၊ ကြွဲး၊ ကြွံး၊ ကြွား။

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရရစ်ဝဆွဲရေးကြွ၊ ကကြီးရရစ်ဝဆွဲရေးချကြွာ၊ စသည်ပြု။

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေးက၊ ရရစ်ကြ၊ ဝဆွဲကြွ၊ ကကြီးရေးချကာ၊ ရရစ်ကြာ၊ ဝဆွဲကြွာစ သည်ဖြစ်၏။

ခြွ၊ ဂြွ၊ ဃြွ၊ ပြွ၊ ဖြွ၊ ဗြွ၊ ဘြွ၊ မြွတို့ကိုလည်းနည်းတူတွဲ၊ နည်းတူဆိုရိုးပြု။(အသံပေါင်း ၁၄၄)။

ငွ သင်ပုန်းကြီး

၍•ဉာ စသည်တို့ကိုသရနှင့်တွဲသောအခါ (ဟ• ှ• ွ)ဗျည်းတို့ကိုထည့် သွင်း၍တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ငွှ၊ ငွှာ၊ ငွှိ၊ ငွှီး၊ ငွှေ၊ ငွှဲး၊ ငွှံး၊ ငွှား။

ဆိုရိုး။ ။ ငဟထိုးဝဆွဲငွှ၊ ငဟထိုးဝဆွဲရေးချငွှာ၊ စသည်ပြု။

ရှေးဆိုရိုး။ ။ ငရေးင၊ ဟထိုးငှ၊ ဝဆွဲငွှ၊ စသည်ဖြစ်၏။ ညွှ၊ ဏွှ၊ နွှ၊ မွှ၊ ယွှ၊ ရွှ၊ လွှ၊ ဠ ွှတို့ကိုလည်းနည်းတူတွဲ၊နည်းတူဆိုရိုးပြု။(အသံပေါင်း ၁၄၄)။

ကက် သင်ပုန်းကြီး

ကက်သင်ပုန်း ကြီးဆယ်မျိုးတို့တွင်ကက်၊ ကျက်၊ ကြက်၊ ငှက်၊ မျှက်၊ ငြှက်၊ သင်ပုန်းကြီးခြောက်မျိုးတို့၌ အက်၊ အင်း၊ အစ်၊ အည်း၊ အတ်၊ အန်၊ အပ်၊ အမ်၊ အယ်း၊ အောဝ်ဟူ၍ အကျဉ်းသရ ၁ဝဖြစ်သည်။ ယင်းကိုဝသဇ္ဇနီပေါက်သုံးလုံးနှင့် အသံကိုခွဲဝေသောအခါ အက်၊ အင်၊ အင့်၊အင်း၊ အစ်၊ အည်၊ အည့်၊ အည်း၊ အတ်၊ အန်၊ အန့်၊ အန်း၊ အပ်၊ အမ်၊ အမ့်၊ အမ်း၊ အယ်၊ အယ့်၊ အယ်း၊ အောင် ဟူ၍အကျယ်သရ ၂ဝဖြစ်လာသည်။ ဗျည်းသုံးဆယ့်သုံးလုံးနှင့်တွဲသောအခါ အကျဉ်းသရ ၁ဝနှင့်ရေးထားသော်လည်း ဆိုရိုးပြုသောအခါ အကျယ်သရ ၂ဝဖြစ်လာသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကက်၊ ကင်း၊ ကစ်၊ ကည်း၊ ကတ်၊ ကန်း၊ကပ်၊ ကမ်၊ ကယ်း၊ ကောဝ်။

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ ကီးရေးငသတ်ကင်၊ အောက်ကမြစ်ကင့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံး ပေါက်ကင်း၊ ကကြီးရေးစသတ်ကစ်၊ ကကြီးရေးညသတ်ကည်၊ အောက်ကမြစ်ကည့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံး ပေါက်ကည်း၊ ကကြီးရေးတသတ်ကတ်၊ကကြီး ရေးနသတ်ကန်၊ အောက်ကမြစ်ကန်၊့ ရှေ့ကနှစ်လုံး ပေါက်ကန်း၊ ကကြီးရေးပသတ်ကပ်၊ကကြီးရေးမသတ်ကမ်၊ အောက်ကမြစ်ကမ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကမ်း၊ ကကြိီးရေးယသတ်ကယ်၊ အောက်ကမြစ်ကယ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကယ်း၊ သဝေထိုး ကကြီး ရေးချဝသတ်ကောဝ်။

ခ၊ ဂစသည်တို့ကိုလည်းနည်းတူတွဲ၊ နည်းတူဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၆၆ဝ)

ကျက် သင်ပုန်းကြီး

ကျက်၊ ချက်၊ ဂျက်၊ ဃျက်၊ ပျက်၊ ဖျက်၊ ဗျက်၊ ဘျက်၊ မျက်၊ လျက်၊ စသည်တွဲ။

ကကြီးယပင့်ရေးကသတ်ကျက်၊ သို့မဟုတ် ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ ယပင့်ကျက်၊ စသည် ဆိုရိုးပြု၊ (အသံပေါင်း ၂ဝဝ)

ကြက် သင်ပုန်းကြီး

ကြက်၊ ခြက်၊ ဂြက်၊ ဃြက်၊ ငြက်၊ ပြက်၊ ဖြက်၊ ဗြက်၊ ဘြက်၊ မြက်စသည်တွဲ။

ကကြီးရရစ်ရေးကသတ်ကြက်၊သို့မဟုတ် ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ရရစ်ကြက်၊စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၂ဝဝ)

ငှက် သင်ပုန်းကြီး

ငှက်၊ ဥှက်၊ ဏှက်၊ နှက်၊ မှက်၊ ယှက်၊ ရှက်၊ လှက်၊ ဝှက်၊ ဠှက်စသည်တွဲ။

ငဟထိုးရေးကသတ်ငှက်၊ သို့မဟုတ်ငရေးကသတ်ငက်၊ ဟထိုးငှက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း၂ဝဝ)

မျှက် သင်ပုန်းကြီး

မျှက်၊ လျှက်၊ စသည်တွဲ။

မယပင့်ဟထိုးရေးကသတ်မျှက်၊ သို့မဟုတ် မရေးကသတ်မက်၊ ယပင့်မျက်၊ ဟထိုးမျှက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၄ဝ)

ငြှက် သင်ပုန်းကြီး

ငြှက်၊ မြှက်၊ စသည်တွဲ။

ငရရစ်ဟထိုးရေးကသတ် ငြှက်၊ သို့မဟုတ်ငရေးကသတ်ငက်၊ ရရစ်ငြက်၊ ဟထိုးငြှက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၄ဝ)

ကွက် သင်ပုန်းကြီး

ကွက်၊ ကျွက်၊ ကြွက်၊ ငွှက်၊ သင်ပုန်းကြီးလေးမျိုးတို့၌ အက်၊ အင်း၊ အစ်၊ အည်း၊ အတ်၊ အန်း၊ အပ်၊ အမ်း၊ အယ်း ဟူ၍အကျဉ်းသရ ကိုးလုံး။ အက်၊ အင်၊ အင့်၊ အင်း၊ အစ်၊ အည်၊ အည်၊ အည်း၊ အတ်၊ အန်၊ အန့်၊ အန်း၊ အပ်၊ အမ်၊ အမ့်၊ အမ်း၊ အယ်၊ အယ့်၊ အယ်း ဟူ၍အကျယ်သရ ၁၉လုံးဖြစ်သည်။ က•ခစသည်တို့ကိုသရနှင့်တွဲသောဝဗျည်းကိုထည့်သွင်း၍ တွဲရသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကွက်၊ ကွင်းစသည်၊ ကွယ်း၊ ကျအောင်တွဲ။

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးဝဆွဲရေးကသတ်ကွက်၊ သို့မဟုတ် ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ ဝဆွဲကွက်၊ စသည် ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၆ဝ၈)။

ကျွက် သင်ပုန်းကြီး

ကျွက်၊ ချွက်၊ ဂျွက်၊ ဃျွက်၊ ပျွက်၊ ဖျွက်၊ ဗျွက်၊ ဘျွက်၊ မျွက်၊ လျွက်စသည်တွဲ။ ကကြီးယပင့်ဝဆွဲရေးကသတ်ကျွက်၊ သို့မဟုတ်ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ ယပင့်ကျက်၊ ဝဆွဲကျွက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁၉ဝ)။

ကြွက် သင်ပုန်းကြီး

ကြွက်၊ ခြွက်၊ ဂြွက်၊ ဃြွက်၊ ပြွက်၊ ဖြွက်၊ ဗြွက်၊ ဘြွက်၊ မြွက်စသည်တွဲ။ ကကြီးရရစ်ဝဆွဲရေးကသတ်ကြွက်သို့မဟုတ် ကကြီးရေးကသတ်ကက်၊ ရရစ်ကြက်၊ ဝဆွဲကြွက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁ရ၁)။

ငွှက် သင်ပုန်းကြီး

ငွှက်၊ ဥွှက်၊ ဏွှက်၊ နွှက်၊ မွှက်၊ ယွှက်၊ ရွှက်၊ လွှက်၊ ဠွှက် စသည်တွဲ။ ငဟထိုးဝဆွဲရေးကသတ်ငွှက်၊ သို့မဟုတ်ငရေးကသတ်ငက်၊ ဟထိုးငှက်၊ ဝဆွဲငွှက်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁ရ၁)။

ကိတ်သင်ပုန်းကြီး

ကိတ် သင်ပုန်းကြီး ဆယ်မျိုးတို့တွင် ကိတ်၊ကျိတ်၊ကြိတ်၊ ငှိတ်၊ မြှိတ်၊ ငြှိတ် သင်ပုန်းကြီးခြောက်မျိုးတို့၌ အိတ်၊ အိန်း၊ အိပ်၊ အိမ်း၊ အုတ်၊ အုန်း၊ အုပ်၊ အုမ်း၊ အောင်း၊ အိုက်၊ အိုင်း၊ အိုဝ်း။ အုံမ်း ဟူ၍ အကျဉ်း သရ ၁၄လုံးဖြစ်သည်။ ယင်းကိုဝသဇ္ဇနီပေါက်သုံးလုံးဖြင့်အသံကိုခွဲဝေသောအခါ အိတ်၊ အိန်၊ အိန့်၊ အိန်း၊ အိပ်၊ အိမ်၊ အိမ့်၊ အိမ်း၊ အုတ်၊ အုန်၊ အုန့်၊ အုန်း၊ အုပ်၊ အုမ်၊ အုမ့်၊ အုမ်း၊ အောက်၊ အောင်၊ အောင့်၊ အောင်း၊ အိုက်၊ အိုင်၊ အိုင့်၊အိုင်း၊ အိုဝ်၊ အိုဝ့်၊ အိုဝ်း၊ အုံမ်၊ အုံ့မ်၊ အုံ့မ်း၊ ဟူ၍အကျယ်သရ ၃ဝ ဖြစ်လာသည်၊ ဗျည်းသုံးဆယ့်သုံးနှင့်တွဲသောအခါအကျဉ်းသရ တစ်ဆယ့်လေးလုံးနှင့်တွဲ၍ ရေးထားသော်လည်း ဆိုရိုးပြုသောအခါ အကျယ်သရ ၃ဝဖြစ်လာသည်။

တွဲပုံ။ ။ ကိတ်၊ ကိန်း၊ ကိပ်၊ ကိမ်း၊ ကုတ်၊ ကုန်း၊ ကုပ်၊ ကုမ်း၊ ကောက်၊ ကောင်း၊ ကိုက်၊ ကိုင်း၊ ကိုဝ်း၊ ကုံမ်း၊

ဆိုရိုး။ ။ ကကြီးရေးလုံးကြီးတင်တသတ်ကိတ်၊ ကကြီးရေးလုံးကြိီတင်နသတ်ကိန်၊ အောက်က မြစ်ကိန့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကိန်း၊ ကကြီးရေးလုံး ကြီးတင်ပသတ်ကိပ်၊ ကကြီးရေးလုံးကြီး တင်မသတ်ကိမ်၊ အောက်ကမြစ်ကိမ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကိမ်း၊ ကကြီးရေးတစ်ချောင်းငင် တသတ်ကုတ်၊ ကကြီးရေးတစ်ချောင်းငင်နသတ်ကုန်၊ အောက်ကမြစ်ကုန့်၊ ရှေးကနှစ်လုံး ပေါက်ကုန်း၊ ကကြီးရေးတစ်ချောင်းငင်ပသတ်ကုပ်၊ ကကြီးရေးတစ်ချောင်းငင် မသတ်ကုမ်၊ အောက်ကမြစ်ကုမ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံး ပေါက်ကုမ်း၊ သေ0xdk;ကကြီး ရေချ ကသတ်ကောက်၊ သေ0xdk; ကကြီးရေးချငသတ်ကောင်၊ အောက်ကမြစ်ကောင့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကောင်း၊ ကကြီးရေးလုံးကြီးတင်တစ်ချောင်းငင်ကသတ်ကိုက်၊ ကကြီးရေးလုံးကြီးတင်တစ်ချောင်းငင်ငသတ် ကိုင်၊ အောက်မြစ်ကိုင့်၊ ရှေးကနှစ်လုံး ပေါက်ကိုင်း၊ ကကြီးရေး လုံးကြီးတင်တစ်ချောင်း ငင်ဝသတ်ကိုဝ်၊ အောက်ကမြစ်ကိုဝ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက်ကိုဝ်း၊ ကကြီးရေးသေးသေး တင်တစ်ချောင်းငင်မသတ်ကုံမ်၊ အောက်ကမြစ်ကုံမ့်၊ ရှေ့ကနှစ်လုံးပေါက် ကုံမ်း။

ခ • ဂ စသည် ကျန်အက္ခရာများ။ ။ နည်းတူ တွဲ၊ နည်းတူ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၉၉ဝ)

ကျိတ် သင်ပုန်းကြီး

ကျိတ်၊ ချိတ်၊ ဂျိတ်၊ ဃျိတ်၊ ပျိတ်၊ ဖျိတ်၊ ဗျိတ်၊ ဘျိတ်၊ မျိတ်၊ လျိတ်၊ စသည်တွဲ။

ကကြီးယပင့်ရေးလုံးကြီးတင်ကသတ်ကျိတ်၊ သို့မဟုတ်ကကြီးရေးလုံးကြီးတင်တသတ်ကိတ်၊ ယပင့်ကျိတ်စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း၃ဝဝ)။

ကြိတ် သင်ပုန်းကြီး

ကြိတ်၊ ခြိတ်၊ ဂြိတ်၊ ဃြိတ်၊ ငြိတ်၊ ပြိတ်၊ ဖြိတ်၊ ဗြိတ်၊ ဘြိတ်၊ မြိတ်စသည်တွဲ၊ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၃ဝဝ)။

ငှိတ် သင်ပုန်းကြီး

ငှိတ်၊ ညှိတ်၊ ဏှိတ်၊ နှိတ်၊ မှိတ်၊ ယှိတ်၊ ရှိတ်၊ လှိတ်၊ ဝှိတ်၊ ဠှိတ် ၊စသည်တွဲဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၃ဝဝ)။

မျှိတ် သင်ပုန်းကြီး

မျှိတ်၊ လျှိတ်၊ စသည်တွဲ၊ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၆ဝ)။

ငြှိတ် သင်ပုန်းကြီး

ငြှိတ်၊ မြှိတ်စသည်တွဲ၊ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၆ဝ)။

ကွိတ် သင်ပုန်းကြီး

ကွိတ်၊ ကျွိတ်၊ ကြွိတ်၊ ငွှိတ်၊ သင်ပုန်းကြီးလေး မျိုးတို့၌ အိတ်•အိန်း •အိပ်• အိမ်း• အိုက် •အိုင်း ဟူ၍အကျဉ်းသရခြောက်လုံး။ ။ အိတ် •အိန် •အိန့် •အိန်း၊ အိပ်• အိမ်• အိမ့်• အိမ်း၊ အိုက်• အိုင်• အိုင့်• အိုင်းဟူ၍ အကျယ်သရ ၁၂လုံး ဖြစ်သည်။ က•ခစသည်တို့ကိုသရနှင့်တွဲသောအခါဝဗျည်းကိုထည့် သွင်း၍တွဲရသည်။

ကွိတ်• ကွိန်း ကွိပ်•ကွိမ်း ကွိုက်•ကွိုင်းစသည်တွဲ။

ကကြီးဝဆွဲရေးလုံးကြီးတင်တသတ်ကွိတ်၊ သို့မဟုတ် ကကြီးရေးလုံးကြိီးတင်တသတ်ကွိတ်၊ ဝဆွဲကွိတ်၊ စသည်ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၃၈၄)။

ကျွိတ် သင်ပုန်းကြီး

ကျွိတ်၊ ချွိတ်၊ ဂျွိတ်၊ ဃျွိတ်၊ ပျွိတ်၊ ဖျွိတ်၊ ဗျွိတ်၊ ဘျွိတ်၊ မျွိတ်၊ စသည်တွဲ။ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁ဝ၈)။

ကြွိတ် သင်ပုန်းကြီး

ကြွိတ်၊ ခြွိတ်၊ ဂြွိတ်၊ ဃြွိတ်၊ ပြွိတ်၊ ဖြွိတ်၊ ဗြွိတ်၊ ဘြွိတ်၊ မြွိတ်၊ စသည်တွဲ၊ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁ဝ၈)။

ငွှိတ် သင်ပုန်းကြီး

ငွှိတ်၊ ဥွှိတ်၊ ဏွှိတ်၊ နွှိတ်၊ မွှိတ်၊ ယွှိတ်၊ ရွှိတ်၊ လွှိတ်၊ဠွှိတ်၊ စသည်တွဲ၊ ဆိုရိုးပြု။ (အသံပေါင်း ၁ဝ၈)။

အထွေထွေ

ဤသင်ပုန်းကြီးကားသိသာရုံအကျဉ်းချုပ်မျှဖြစ်သည်။ အကျယ်ကိုလိုလျှင် ကမချ သင်ပုန်းကြီး၊ ကက် သင်ပုန်းကြီး၊ ကိတ် သင်ပုန်းကြီးတို့ကို နည်းမှီး၍ချဲ့ပါလေ။ ဤသင်ပုန်းကြီး၌အသံပေါင်း သို့မဟုတ်စာလုံးပေါင်း (ရ၆၉၉)ရရှိသည်။ အထူးအားဖြင့် လယ်တီဆရာတော်ကြီး၏ သင်ပုန်းကြီး သံခိပ်၌ကားသင်ပုန်းကြီးတွင်သုံးရန် သရ အတွက်• အာ့၊ အေားတို့ကိုလည်းကောင်း၊ နသတ်၊ မသတ်မပါသောအိံ၊ အိံ့၊ အိံး၊ အုံ၊ အုံ့၊ အုံး၊တိုကိုလည်းကောင်း၊ ဝသတ်မပါသော အော့်•အော်း၊ အို၊ အို့၊ အိုးတိုကိုလည်းကောင်းထည့်သွင်းထားသည်။ ထိုပြင် အဋ်၊ အဏ်၊ အဏ့်၊ အဏ်းတို့ကိုလည်းကောင်း အိဋ်၊ အိဏ်၊ အိဏ့်၊ အိဏ်းတို့ကိုလည်းကောင်း၊ အိုဋ်၊ အိုဏ်၊ အိုဏ့်၊ အိုဏ်းတို့ကိုလည်းကောင်း၊ အောစ်၊ အောဉ်၊ အောဉ့်၊ အောဉ်း၊ တို့ကိုလည်းကောင်း၊ အိုစ်၊ အိုဉ်၊ အိုဉ့်၊ အိုဉ်း တို့ကိုလည်းကောင်းထည့်သွင်းထားသည်။

ဗျည်းအတွက်လည်း တျ၊ ထျ၊ ဒျ၊ နျ၊ သျ၊ ဟျ၊ တို့ကိုလည်းကောင်း၊ တြ၊ ထြ၊ ဒြ၊ နြ၊ ဩ၊ ဟြ တို့ကိုလည်းကောင်းထည့်သွင်းထားသည်။ ထိုသို့ထည့်သွင်းထားသော်လည်း ရှေးဆရာကြီးတို့ သင်ရိုးဖြစ်သော သင်ပုန်းကြီးမူဟောင်း၌ထည့်သွင်းထားခြင်း မရှိသောကြောင့် ချန်လှပ်ထားခဲ့သည်။

ကာရန် (၇၃) မျိုး

ဤကာရန် ၇၃ ကား သင်ပုန်းကြီးတစ်ကျမ်းလုံးကို အကျဉ်းချုံးထားသော ကာရန်ဖြစ်သည်။ (သို့မဟုတ် )သရ သံများဖြစ်သည်။

ကာရန် ၇၃ မျိုး
၁	အ		၁၁	အူး		၂၁	အော်		၃၁	အိုင်		၄၁	အတ်		၅၁	အုန့်		၆၁	အမ်း		၇၁	အိုဝ်
၂	အာ		၁၂	အေ		၂၂	အောဝ် ^		၃၂	အိုင့်		၄၂	အိတ်		၅၂	အုန်း		၆၂	အိမ်		၇၂	အိုဝဝ့်
၃	အား		၁၃	အေ့		၂၃	အော့		၃၃	အိုင်း		၄၃	အုတ်		၅၃	အပ်		၆၃	အိမ့်		၇၃	အိုဝ်း
၄	အိ		၁၄	အေး		၂၄	အော		၃၄	အောင်		၄၄	အန်		၅၄	အိပ်		၆၄	အိမ်း
၅	အီ့ ^		၁၅	အဲ		၂၅	အက်		၃၅	အောင့်		၄၅	အန့်		၅၅	အုပ်		၆၅	အုမ်
၆	အီ		၁၆	အဲ့		၂၆	အိုက်		၃၆	အောင်း		၄၆	အန်း		၅၆	အံ		၆၆	အုမ့် ^
၇	အီး		၁၇	အဲး		၂၇	အောက်		၃၇	အစ်		၄၇	အိန်		၅၇	အံ့ ^		၆၇	အုမ်း
၈	အု		၁၈	အယ်		၂၈	အင်		၃၈	အည်		၄၈	အိန်		၅၈	အံး		၆၈	အုံမ်
၉	အူ့ ^		၁၉	အယ့် ^		၂၉	အင့်		၃၉	အည့်		၄၉	အိန်း		၅၉	အမ်		၆၉	အုံမ့် ^
၁၀	အူ		၂၀	အယ်း		၃၀	အင်း		၄၀	အည်း		၅၀	အုန်		၆၀	အမ့်		၇၀	အုံမ်း
( ^ ) သင်္ကေတသည် ကာရန် ၆၄ ၌ မပါခြင်းဖြစ်သည်