မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး Bot: Automated text replacement (-ဥာ +ဉာ, -ဥ် +ဉ်, -ုွ +ွု, -ံွ +ွံ, -ှွ +ွှ, -ံု +ုံ, -စျ +ဈ, -သြ +ဩ, -ဪ +ဪ, -၀ိ +ဝိ, -၀ီ +ဝီ, -၀ု +ဝု, -၀ူ +ဝူ, -၀ေ
No edit summary
စာကြောင်း ၆ -
 
== နိုင်ငံရေးအခြေအနေ ==
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉ ရာစုမတိုင်မီက သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင်စနစ်ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး မင်းဆက်ပေါင်းများစွာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှတို့၏ နယ်ချဲ့ခြင်းကို ခံခဲ့ရပြီး ၁၉၃၇ ခုနှစ်ထိ ဗြိတိသျှကိုလိုနီအစိုးရ၏ လက်အောက်ခံအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ကာ ပါလီမန်စနစ်ကို အခြေခံသော ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်လာသည်။
ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်ကာ ပါလီမန်စနစ်ကို အခြေခံသော ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်လာသည်။
 
သို့သော်လည်း ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း ဦးဆောင်သည့် 'မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ' လက်အောက်တွင် ဆိုရှယ်လစ်စနစ် ကျင့်သုံးသည့် အစိုးရတစ်ရပ်ထူထောင်ရန် ကြိုစားခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှစ၍ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး အောက်တွင် ရောက်ခဲ့ရသည်။ လက်ရှိနိုင်ငံ့အကြီးအကဲမှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေဖြစ်ြပီးသန်းရွှေဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌဟူသည့် ရာထူးကို ရယူထားသည်။ သူတင်မြှောက်ထားသည့် ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ၂ဝဝ၄ ခုနှစ်ထိ ခင်ညွန့်ဖြစ်ြပီးခင်ညွန့်ဖြစ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးစိုးဝင်းနှင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးနေရာအားလုံးလိုလိုအား တပ်မတော်အရာရှိများက ရယူထားသည်။
 
အမေရိကန်နှင့် ဥရောပအစိုးရများက စစ်အစိုးရအား စားသုံးသူ သပိတ်နှင့်အတူ ဒဏ်ခတ်အရေးယူပိတ်ဆို့ထားသည်။ ဖရီးဘားမား မြန်မာနိုင်ငံလွတ်မြောက်ရေးအတွက် လှုပ်ရှားသူများ၏ ဖိအားပေးမှုကြောင့် ဖေါက်သည်များက သပိတ်မှောက်၊ ရှယ်ယာရှင်များက ဖိအားပေးခြင်းအားဖြင့် အနောက်နိုင်ငံကော်ပိုရေးရှင်းများ မြန်မာနိုင်ငံမှတပ်ခေါက် ပြန်ကုန်ကြပြီဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွင်ပါသော ဂယ်ပေါက်အားနည်းချက်များကြောင့် အချို့အနောက်နိုင်ငံ ရေနံကုမ္ပဏီကြီးများ လုပ်ငန်းများ ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိပြီး အာရှစီးပွါးရေးလုပ်ငန်းများကလည်း ဆက်လက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလျက်ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် သဘာဝ သယံဇာတ ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ပြင်သစ်ရေနံကုမ္ပဏီ တိုတယ်အက်စ်အေနှင့် အမေရိကန်ရေနံ ကုမ္ပဏီချက်ဗရွန် တို့သည် ရတနာ သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကို ဆက်လက်၍ လည်ပတ်လုပ်ကိုင်ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ဓာတ်ငွေ့တင်ပို့လျက်ရှိသည်။ တိုတယ် (ယခင် တိုတယ်ဖီနာအက်ဖ်) သည် ပြင်သစ်နှင့် ဘယ်လဂျီယန်နိုင်ငံများရှိ တရားရုံးများတွင် ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းတည်ဆောက်စဉ်က ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ယိုးစွပ်ခံရသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှုများအတွက် တရားစွဲဆိုခြင်း ခံနေရသည်။ ချက်ဗရွန်မှ မဝယ်ယူမီက ယူနိုကယ်လ်ကုမ္ပဏီသည်လည်း အလားတူ တရားတဘောင် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး သန်းပေါင်းရာချီ ကုန်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
ကုမ္ပဏီချက်ဗရွန် တို့သည် ရတနာ သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကို ဆက်လက်၍ လည်ပတ်လုပ်ကိုင်ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ဓာတ်ငွေ့တင်ပို့လျက်ရှိသည်။ တိုတယ် (ယခင် တိုတယ်ဖီနာအက်ဖ်) သည် ပြင်သစ်နှင့် ဘယ်လဂျီယန်နိုင်ငံများရှိ တရားရုံးများတွင် ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းတည်ဆောက်စဉ်က ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟု ယိုးစွပ်ခံရသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှုများအတွက် တရားစွဲဆိုခြင်း ခံနေရသည်။ ချက်ဗရွန်မှ မဝယ်ယူမီက ယူနိုကယ်လ်ကုမ္ပဏီသည်လည်း အလားတူ တရားတဘောင် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး သန်းပေါင်းရာချီ ကုန်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
 
၂ဝဝ၃ ခုနှစ် 'မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေ' ကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး နောက် အမေရိကန်အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ အဝတ်အထည်များနှင့် ဖိနပ်များ မှာယူတင်သွင်းခြင်းကို တားမြစ်ပိတ်ပင်လိုက်သည်။ အမေရိကန်ဦးဆောင်သည့် စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုသည် အရပ်သား ပြည်သူလူထုအား ထိခိုက်နစ်နာစေသည်ဟူသည့် ပြစ်တင်မှုများ ခံနေရသည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]က ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုသည် စစ်အစိုးရကို ဖိအားပေးရာရောက်သည်ဟု အစဉ်တစိုက် ထောက်ခံခဲ့သည်။
 
စစ်အစိုးရသည် ဆိုးရွားလှသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုး ဖေါက်မှုမှတ်တမ်းအတွက် အပြစ်တင်ပြောဆိုခံနေရပြီး တိုင်းပြည်အတွင်း ဖြစ်ပျက်နေသည့် လူအခွင့်အရေး အခြေအနေအပေါ် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများစွာတို့က စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လွတ်လပ်သည့်တရားစီရင်ရေး မရှိသည့်အပြင် စစ်အစိုးရသည် နိုင်ငံရေးအရ အတိုက်အခံပြုခြင်းကို သည်းခံခြင်းမရှိချေ။ အင်တာနက်အသုံးချမှုကိုလည်း ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ အမေရိကန်အင်တာနက်ကုမ္ပဏီ ဖေါတီနက်မှ ဆန်ခါစစ်ထုတ်သည့် စနစ်ဖြင့် အင်တာနက်အသုံးပြုမှုကို ကန့်သတ်ထားသည်။ အီးမေးလ် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ အခမဲ့ဝက်ဘ်လုပ်ငန်းများနှင့် နိုင်ငံရေးအရ အတိုက်အခံဘက်မှ ရပ်တည်သည့် ဒီမိုကရေစီလိုလားသော ဝက်ဘ်စာမျက်နှာများကိုလည်း ကန့်သတ်ထားသည်။
Line ၄၅ ⟶ ၄၃:
|}
 
ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုး ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် တိုင်းပြည်၏ ခေါင်းဆောင်လည်း ဖြစ်ြပီးဖြစ်ပြီး အစိုးရအဖွဲ.၏ အကြီးအကဲလည်း ဖြစ်သည်။ ဤကောင်စီသည် ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဆောင်သည့် ဝန်ကြီးအဖွဲ.ကို ကွပ်ကဲသည်။
 
== ဥပဒေပြုရေးကဏ္ဍ ==
 
အမတ်နေရာ ၄၉၂ နေရာရှိသည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ခေါ်ယူသည်။ ယခုအခါမှာ ရပ်တန့်ထားသည်။ နောက်ဆုံး ရွေဒကောက်ပွဲကိုရွေးကောက်ပွဲကို ၁၉၉ဝ ပြည့်နှစ် မေ ၂၇ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည်။
 
{|class="wikitable" style="font-size:95%"
Line ၆၃ ⟶ ၆၁:
! နေရာ %
|-
| အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ.ချုပ်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် || ၇,၉၄၃,၆၂၂ ||၃၉၂ || ၅၈.၇ ||၇၉.၇
|-
|ရှမ်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ.ချုပ်ရှမ်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် || ၂၂၂,၈၂၁ ||၂၃ ||၁.၇ ||၄.၇
|-
|ပာတီငယ်များနှင့်ပါတီငယ်များနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလများ || ၁,၆ဝ၆,၈၅၈ ||၈၂ ||၁၂.၁ ||၂.၄
|-
|ရခိုင်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ.ချုပ်ရခိုင်အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ||၁၆ဝ,၇၈၃ ||၁၁ ||၁.၂ ||၂.၂
|-
|တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ ||၂,၈ဝ၅,၅၅၉ ||၁၀ ||၂.၁ ||၂.ဝ
Line ၇၅ ⟶ ၇၃:
|မွန်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး ||၁၃၈,၅၇၂ ||၅ ||၁.ဝ ||၁.ဝ
|-
|လူ.အခွင့်အရေးအတွက်လူ့အခွင့်အရေးအတွက် အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပာတီအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ||၁၂၈,၁၂၉ ||၄ ||၁.ဝ
|-
|ချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီပာတီချင်းအမျိုးသားဒီမိုကရေစီပါတီ ||၅၁,၁၈၇ ||၃ ||ဝ.၄ ||ဝ.၈
|-
|ကချင်ပြည်နယ် ဒီမိုကရေစီကွန်ဂရက် ||၁၃,၉၉၄ ||၃ ||ဝ.၁ ||ဝ.၁
|-
|အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီပာတီဒီမိုကရေစီပါတီ || ၇၂,၆၇၂ ||၃ ||ဝ.၅ ||ဝ.၁
|-
|ပြည်ထောင်စုအမျိုးသားပအို့ဝ်အဖွဲ.ချုပ်ပြည်ထောင်စုအမျိုးသားပအို့ဝ်အဖွဲ့ချုပ် || ၃၅,၃၈၉ ||၃ ||ဝ.၃ ||ဝ.၁
|-
|ကယားအမျိုးသားညီညွတ်ရေးဒီမိုကရက်တစ်အဖွဲ.ချုပ်ကယားအမျိုးသားညီညွတ်ရေးဒီမိုကရက်တစ်အဖွဲ့ချုပ် ||၁၆,၅၅၃ ||၂ ||ဝ.၁ ||ဝ.၁
|-
|ကယား ပြည်နယ် တိုင်းရင်းသားများညီညွတ်ရေးအဖွဲ.ချုပ်တိုင်းရင်းသားများညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် ||၁၁,၆၆၄ ||၂ ||ဝ.၁ || -
|-
| နာဂတောင်တန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ေရးပာတီနာဂတောင်တန်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ || ၁ဝ,၆၁၂ ||၂ ||ဝ.၁ || -
|-
|တအောင်း (ပလောင်) အမျိုးသားညီညွတ်ရေးဒီမိုကရေစီအဖွဲ.ချုပ်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ||၁၆,၅၅၃ ||၂ ||ဝ.၁ || -
|-
|ဇိုမီးအမျိုးသားကွန်ဂရက် ||၁၈,၆၃၈ ||၂ ||ဝ.၁ || -