ကံ ကံ၏အကျိုး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ထို့ကြောင့် ကောင်းခြင်းကိုပြုသောကြောင့် ကောင်းတာဖြစ်ကာ၊ မကောင်းခြင်းကိုပြုသောကြောင့် မကောင်းတာဖြစ်တတ်သကဲ့သို့ ၊ ကောင်းခြင်းကိုပြုသောကြောင့် ကောင်းတာမဖြစ် ၊ မကောင်းခြင်းကိုပြုသောကြောင့် ကောင်းတာဖြစ် တတ်သည့် ဖြစ်စဉ်များလည်းရှိပေသည်။

= ကံ (ကမ္မ - Action)ကံ၏အကျိုး =

ပါဠိဘာသာ ကမ္မမှ လာသည်။ ပြုမူခြင်း၊ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အမှုဆောင်ခြင်း ကံ၊ အမှုကိစ္စကိုဆိုလိုသည်။ မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အများစုသည် ကံအဓိပ္ပာယ်ကို လွဲမှားစွာ ကောက်ယူနားလည်ကြသည်လည်း ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး'''ကံ''' ကိုအင်္ဂလိပ်စကားလုံး '''Action''' ဟု အနက်ပေးလျှင် ပိုရှင်းလင်း နားလည်နိုင်ပါသည်။ '''ကံ၏အကျိုး''' ကို'''Re-action''' ဟု အနက်ပေးလျှင် ပိုရှင်းလင်း နားလည်နိုင်ပါသည်။

ထို ကံ (Action) သည် -

ကံ ၊ ကံ ၏အကျိုး action and re-action (or) law of cause and effect) ဖြစ်ထွန်းမှု ကို အတိုချုပ်ရရင်-

<ref> [[နှစ်ဖက်လှ| ဆရာ ဦးကျော်လွင်(နှစ်ဖက်လှ)]] ရေး = ဗုဒ္ဓနှင့် မာရ်နတ် အတွင်းရေး ပဋိပက္ခများ</ref><ref>http://books.google.co.th/books?id=1mXR35jX-TsC&pg=PP5&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref><ref>[[ မြင့်ကြွယ်၊ မြို့မ|ဆရာ မြို့မ-မြင့်ကြွယ်]] ရေး = The Lord Buddha and Doctrine of Lord Buddha </ref>

ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား၏ [[ကံ ကံ၏အကျိုး]] ('''cause and effect law''') အဆုံးအမ အမှန်တရားတော် နောက် နှစ်ပေါင်း(၉ဝဝ) နောက်ကျပြီးမှ နယူတန် သည်(cause and effect law) ၏ '''အခြေခံ''' ကို ရှာဖွေ ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင်အကြောင်းအရာတစ်ခုကိုလေ့လာကျင့်ကြံရာ၌ နည်းစံနစ်ကျသည်။ သိပ္ပံနည်းကျသည်။ ဗုဒ္ဓတရားတော်များသည် အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်မှုရှိခြင်း၊ ယုတ္တိနည်းကျ လက်တွေ့ကျခြင်း၊ စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းမှု ရှိခြင်း၊ မှန်သည်-မှားသည်၊ လုပ်သင့်သည်-မလုပ်သင့်သည်၊ အကျိုးရှိသည်-အကျိုးမဲ့သည် တို့ကို မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ဝေဖန်စမ်းစစ် ခွင့်ရှိခြင်း၊ အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး၊ လူမျိုး ဘာသာမရွေး လက်တွေ့ကျင့်ကြံပြီး အေးချမ်းမှုကို ကိုယ်တိုင်သိရှိနိုင်ခြင်း၊ အမြဲထာဝရ မှန်ကန်ခြင်း စသော အရည်အချင်းများ ပြည့်စုံသောကြောင့် '''ဗုဒ္ဓ ၏အဆုံးအမများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် သိပ္ပံနည်းကျ ဘာသာ အမှန်တရားနှင့် လက်တွေ့သဘာဝကျ သည့် အမှန်ကန်ဆုံးအမှန်တရားဘာသာ လည်း ဖြစ်သည်။''' ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် တပည့်တို့၏ဝတ္တရား၊ ဆရာတို့၏ဝတ္တရား၊ သားသမီးတို့၏ဝတ္တရား၊ မိဘတို့၏ဝတ္တရား၊ စသည်တို့ရှိရာ ဆရာဝတ် တွင် အတတ်လည်းသင် ပဲ့ပြင်ဆုံးမ သိပ္ပမချန် ဘေးရန်ဆီးကာ သင့်ရာအပ်ပို့ ဆရာတို့ ကျင့်ဖို့ဝတ်ငါးဖြာ ဟုပါရှိသည်။ (၃၈) ဖြာသောမင်္ဂလာတရားတော်တွင်လည်း အပြစ်ကင်းသော သိပ္ပ အတတ်ပညာတို့ကိုတတ်မြောက်ခြင်းသည်လည်း မင်္ဂလာ တစ်ပါးဟု အဆိုရှိပါသည်။ "ကမ္ဘာဦးအစမှ ရှိခဲ့ပြီးသော တွေ့ရှိချက်၊ အမှန်တရားတို့သည် အတိုင်းအတာ တစ်ခု၊ အခြေအနေ အချိန်အခါ နေရာဒေသ တစ်ခု၊ လူအုပ်စုတစ်စု အတွက် သာ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (customary truth and conventional truth) သမုတိသစ္စာမျှသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ အမြဲထာဝရ မှန်ကန်သည့် အမှန်တရား (Universal truth and ultimate truth) ပရမတ္တ သစ္စာ တရားမှာ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ တရားတော်၌သာ တွေ့နိုင်ကြောင်း၊ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တို့၏ တွေ့ရှိချက်များ အပါအဝင် အယူဝါဒဆိုင်ရာ အမှန်တရား အားလုံးတို့၏ ရှေ့ပြေး ပထမ အမှန်ဆုံးတရား ဖြစ်သည်"ဟု သီတဂူဆရာတော် [[အရှင်ဉာဏိဿရ|ဦးဉာဏိဿရသီတဂူ ဆရာတော် အရှင်ဉာဏိဿရ]]၊ [[ချမ်းမြေ့ဆရာတော် အရှင်ဇနကာဘိဝံသ]]၊ [[မင်းတင်မွန်၊ ဒေါက်တာ|ဆရာ ဒေါက်တာ မင်း​တင်မွန်]]၊ [[ဓမ္မာစရိယဦးဌေးလှိုင်ဓမ္မာစရိယ ဦးဌေးလှိုင် |ဓမ္မာစရိယ ဆရာ ဦးဌေးလှိုင်]]၊ [[နှစ်ဖက်လှ| ဆရာ ဦးကျော်လွင်(နှစ်ဖက်လှ)]]၊ Egerton C. Baptist နှင့် [[မြင့်ကြွယ်၊ မြို့မ|ဆရာ မြို့မ-မြင့်ကြွယ်]] တို့က မှတ်ချက် ပြုကြသည်။<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhism_and_science</ref><ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Karma_in_Buddhism</ref> <ref>http://thetruelordbuddha.blogspot.com/</ref> <ref>https://docs.google.com/file/d/0Bwl_hA7bJaAeYWY2OGFkMWYtYjU 1MC00MWZkLWEyOGEtM2 YzOGFmYWQxY2Vi/edit?pli=1</ref> <ref>http://www.sitagu.org/resources/files/Suzan_Hart_&_Sayadaw.pdf</ref><ref>http://www.dhammadownload.com/Dr-MehmTinMon-eBookInEnglish.htm</ref><ref>https://docs.google.com/file/d/0Bwl_hA7bJaAeYWY2OGFkMWYtYjU1MC00MWZkLWEyOGEtM2YzOGFmYWQxY2Vi/edit?pli=1</ref><ref>http://www.chanmyay.org/</ref>