စန္ဒရား: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ဆယ်​ချောင်း​ဖြင့် ဆယ်​သံပြိုင်​အထိ တစ်​ကြိမ်​တည်း တီး​နိုင် သော တူရိယာ​ဖြစ်​သည်။ [[ပတ္တလား]]၊ [[စောင်းကောက်|စောင်း]]၊ [[ဒုံမင်း]] စ​သည့် အသံ​စဉ် တူရိယာ​များ​မှာ စန္ဒ​ရား အသံ​စဉ်​နှင့်​တူ​ကြသော်​လည်း၊ လက်​တစ်ဖက်​မှ တစ်​ကြိမ်​လျှင် တစ်​သံ​သာ တီး​ခတ်​နိုင်​သော ကြောင့် စန္ဒ​ရား​ကဲ့သို့ သံပြိုင်​တွဲ​များပြား​ကျယ်ဝန်း​စွာ မ​ရ​ချေ။

[[File:Broadwood grand square action.svg|thumb|150px|ဘော့​ဝု လေးထောင့် စန္ဒ​ရား​၏ လှုပ်ရှား​မှု​သဏ္ဍာန်]]

 

စန္ဒ​ရား​မှာ အသံ​ပြိုင်​အသံ​တွဲ​များပြား​ကျယ်ဝန်း​ရုံ​မက အသံပြောင်း အသံ​လွှဲ​များ​တွင် အကူး​အပြောင်း လွယ်ကူ​လျင်မြန်လှ​၍၊ အခြား​သော ကြိုး​တူရိယာ​နှင့် တီး​ခတ် တူရိယာ​များ

စုပေါင်း​တီး​ခတ်​သော အသံ​စုံ​ကို တီး​နိုင်​သော တူရိယာ​ဖြစ်​ပေသည်။

 

အနောက်​တိုင်း ဂီ​တသ​မိုင်း​ကို လိုက်စား​သူ​တို့​၏ အဆိုအား​ဖြင့် စန္ဒ​ရား​သည် ရှေး​ခေတ် ပါး​ရှင်း​လူ​မျိုး​တို့​၏ မူရင်းဖြစ်​သော 'ဒါး​လ​ဆီ​မာ'ခေါ် ကြိုး​တပ်​တူရိယာ​တစ်​မျိုး​မှ တစ်ဖြည်း⁠ဖြည်း​ တိုးတက်​ကောင်းမွန် လာ​သော တူရိယာ​ဖြစ်​သည်။ ဒါး​လ​ဆီ​မာ တူရိယာ​သည် ရှေး​နှစ်​ပေါင်း​များ​စွာ​အခါ​က​ပင် အရှေ့​တိုင်း ပါး​ရှား ပြည်​၌​ရှိ​ခဲ့​သော တူရိယာ​တစ်​ခု​ဖြစ်​၍၊ ၁​၁ ရာ​စု​နှစ်​နှင့် ၁​၃ ရာ​စု​နှစ်​အတွင်း က​ရူး​ဆိတ်​စစ်​သည်တော်​များနှင့်​အတူ ဥရောပတိုက်​သို့​ရောက်​ရှိ​လာ​ဟန်​တူ​၏။ ရှေး​အကျ​ဆုံး ဒါး​လ​ဆီ​မာ​မှာ ကြိုး​ဆယ်​ချောင်း​တပ် လက်ခတ်​နှစ်​ခု​နှင့် တီး​ရသော တူရိယာ​ဖြစ်​၏။ ဥရောပတိုက်​တွင် အလယ်​ခေတ်​ဆီ​က အသုံး​အများ​ဆုံး​ဖြစ်​ခဲ့​၍၊ တိုးတက်​ကောင်းမွန်​အောင်​လည်း ပြုပြင်​တီထွင်​လာ​ကြ​သည်။ ထို​ခေတ်​က​ပင် ဒါး​လ​ဆီ​မာ​ကို လက်ခတ်​နှင့် မ​တီး​ဘဲ၊ လက်​နှိပ်​ခလုတ်​များ​ဖြင့် တီး​သော​စနစ် ကို တီထွင်​ခဲ့​ကြ​ပြီး​နောက် ခလုတ်​တစ်​ခု​အတွက် ကြိုး ၂ ပင်​မှ ၅ ပင်​အထိ တပ်​ဆင်​ခဲ့​ကြ​လေ​သည်။

 

ဤသို့ တစ်ဖြည်းဖြည်း တိုးတက်​ကောင်းမွန်​အောင်​ပြုပြင်လာ​ခဲ့​ကြ​ရာ၊ ၁​၅ ရာ​စု​နှစ်​ဆီ​တွင် ယခု​ခေတ် စန္ဒ​ရား​များ​၏​အစဖြစ်​သော'က​လာ​ဗီ​ခေါ့'ခေါ် လေးထောင့်​ရှည်​သေတ္တာ​ပုံ လက်​နှိပ်

သော​မောင်း​တံ​များ​လည်း စန္ဒ​ရား​၌ တပ်​ဆင်​ထား​သည်။ ခလုတ်တန်း​မှာ ယခု​ခေတ် စန္ဒ​ရား​များ​တွင် တွေ့​မြင်​ရ​သော ခလုတ်တန်း​ကဲ့သို့​ပင် အဖြူ​နှင့် အနက် ခလုတ်​များ​ထား​ပုံ အစီ​အစဉ်

တူသော်​လည်း၊ အသံ​စဉ်​ထား​ပုံ​မှာ ခြား​နားသည်။

 

က​လာ​ဗီ​ခေါ့​မှာ သေတ္တာ​ရှည်​ခပ်​ပြား⁠ပြား​ကဲ့သို့​ဖြစ်​၍ ကြမ်းပေါ်​တွင်​ချ​၍​ဖြစ်​စေ၊ စား​ပွဲပေါ်​တွင်​တင်​၍​ဖြစ်​စေ၊ တီး​နိုင်​သည်။ ၁​၆ ရာ​စု​နှစ်​ဖက်​သို့ ရောက်​သော​အခါ၊ က​လာ​ဗီ​ခေါ့​တူရိယာ

မောင်း​တံ​တွင် ငှက်တောင်​ကလေး​များ တပ်​ဆင်​၍ ခလုတ်​မှ နှိပ်​လိုက်​သော​အခါ ထို​ငှက်တောင်​က ကြိုး​ကို​ခတ်​မိ​ပြီး အသံမြည်​စေ​ရန် စီမံ​ထား​သည်။ ဤ​တူရိယာ​များ​ကို အင်္ဂလန်​ပြည်

တွင် မိန်​မ​ပျို​ကလေး​များ အသုံး​များ​သ​ဖြင့် 'ဗါ​ဂျင်​နယ်'ဟူ​သော အမည်​ဖြင့် ခေါ်တွင်​လေ​သည်။

 

ဤ​ဗါ​ဂျင်​နယ် စန္ဒ​ရား​များ​မှ​တစ်​ဆင့် ပုံစံ​အမျိုး​မျိုး၊

စန္ဒ​ရား​များ​ကို လုပ်ကိုင်​ခဲ့​ရာ၊ ထို​စန္ဒ​ရား​သည်၊ 'ဖ​ရက် ဒ​ရီ​ဆီ​၏

ထောင်​လိုက်​စန္ဒ​ရား' ဟု​တွင်​သည်။

 

ထို​အခါ​မှ​စ​၍ ပြားလိုက်​ဖြစ်​သော ခ​ရီ​စ​တော့​ဖို​ရီ​၏

အပ်​ပေ​သေး​သည်။

 

*(၁) စည်​မျိုး ၁​၃ ပါး၊

*(၂) ကြေး​မျိုး ၁​ဝ ပါး၊

အတွက် စေ​တုတ္ထ​ရာ​ပြည်​မှ ဝင်္ကပါ တောင်​သို့ ဆိုက်​အောင် ပွဲလမ်း​သဘင်​များ​စီရင်​စေ​ခန်း​တွင် 'စောင်း​ငြင်း​မိကျောင်း၊ အောင်​က​လေးကျော်၊ သံငေါ်​လက်​ခုပ်၊ စည်း​ဆုပ်​ပတ္တ​လား၊

စန္ဒ​ရား​တို့၊ ထွေပြား​ရေးရာ၊ တေး​တျာ​အေး​မြတ်၊ ငြိမ်​သက် သီး​သီး၊ နား​မ​ငြီး​အောင်၊ မှုတ်​တီး​လိုက်​လား၊ အငြိမ့်​သား​သည်၊ သံ​ထား​ညင်း​ညင်း ပွန်​စေ​တုံ'ဟူ၍ အငြိမ့်​သား​တို့ တီးမှုတ်​ရ​မည့်

 

သို့သော် ထို​ခေတ်​က စန္ဒ​ရားခေါ်​သော တူရိယာ​၏ ပုံ​သဏ္ဌာန်ကို အတိ​အကျ​မ​သိ​ရ​ပေ။ ထို​စန္ဒ​ရားခေါ်​သော တူရိယာ​သည် ယခု​ခေတ်​တွင် စန္ဒ​ရား​ဟူ၍ ခေါ်​နေ​ကြ​သည့် ပီ​ယာ​နို​များ​မှာ

သိုး​ဆောင်​သံ​စဉ်​ဖြင့် ပြုလုပ်​ထား​သော တူရိယာ​များ​ဖြစ်​သည်။ ပီ​ယာ​နို​ဖို​တီ​တူရိယာ​သည် မြန်မာ​ပြည်​သို့ ခရစ် ၁​၈​၇​၂ ခု​နှစ်၊ မင်း​တုန်း​မင်းတရား​လက်ထက်​က အီ​တာ​လျံ​သံ​များ လက်

 

ထို​အခါ​က နန်း​တွင်း​ဂီ​တ​ပညာ​သည်​များ​မှ ပတ္တ​လား​ဆရာ ဆရာ​ညွှန့်​သည် ပီ​ယာ​နို​ဖို​တီ​၏ သံ​စဉ်​သဘော