စန္ဒာဒေဝီ မိဖုရားခေါင်ကြီး: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

==စန္ဒာ​ဒေဝီမိဖုရား​ခေါင်ကြီး​စန္ဒာဒေဝီမိဖုရားခေါင်ကြီး (မြန်မာ ၁၀၇၅ - ၁၁၃၃)==

စန္ဒာ​ဒေဝီသည်စန္ဒာဒေဝီသည် [[အလောင်းမင်းတရား]]​ကြီး​ကြီး ဦး​အောင်​ဇေယျ၏ဦးအောင်ဇေယျ၏ မိဖုရား​ခေါင်ကြီး​မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်သည်။ စန္ဒာ​ဒေဝီအမည်သည်စန္ဒာဒေဝီအမည်သည် အ​လောင်း​မင်း​တရား​အလောင်းမင်းတရား နန်း​တက်​သောနန်းတက်သော အခါမှ မှည့်​ခေါ်​သောမှည့်ခေါ်သော ဘွဲ့​မည်ဘွဲ့မည် ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့​မည်ဘွဲ့မည် အပြည့်​အစုံမှာအပြည့်အစုံမှာ ‘မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိသီရိရာဇာစန္ဒာ​ဒေဝီ’‘မဟာမင်္ဂလာရတနာဓိပတိသီရိရာဇာစန္ဒာဒေဝီ’ ဖြစ်သည်။

ဒုတိယ အိမ်​ထောင်မှာအိမ်ထောင်မှာ ​မောင်စည်း​စိမ်မောင်စည်းစိမ် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဟံသာဝတီ​ရောက်ဟံသာဝတီရောက် မင်း​လက်ထက်တွင်မင်းလက်ထက်တွင် စည်သာမြို့​ကိုစည်သာမြို့ကို စား​ရ၏။စားရ၏။ အ​လောင်း​မင်း​တရား​အလောင်းမင်းတရား လက်ထက် မြင်း​ရည်တက်မြင်းရည်တက် ၆၈ ဦး​ဖွဲ့​ရာတွင်ဦးဖွဲ့ရာတွင် ‘မင်း​လှစည်သူဘွဲ့​’‘မင်းလှစည်သူဘွဲ့’ ခံသည်။ ၁၁၁၇ ခုနှစ်တွင် သံလွင်၌ မွန်တို့​မွန်တို့ ဝိုင်း​မိ၍ဝိုင်းမိ၍ ကျဆုံး​ခဲ့​ရသည်။ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ ဒုတိယ အိမ်​ထောင်နှင့်​အိမ်ထောင်နှင့် မယ်​ပြေနှင့်​မယ်ပြေနှင့် ရှင်သူ​ဌေး​ရှင်သူဌေး ခေါ် သမီး​နှစ်​ယောက်သမီးနှစ်ယောက် ထွန်း​ကား​သည်။ထွန်းကားသည်။ မယ်​ပြေသည်မယ်ပြေသည် အ​လောင်း​မင်း​တရား​ကြီး​၏အလောင်းမင်းတရားကြီး၏ ​မြောက်နန်း​စံမြောက်နန်းစံ မိဖုရား​မိဖုရား ဖြစ်သည်။

==သား​သမီး​သားသမီး တစ်ကျိပ်==

# သား​တော်သားတော် သီရိသုမဟာဓမ္မရာဇာ - ကုန်း​ဘောင်ဆက်ကုန်းဘောင်ဆက် ရာဇဝင်တွင် သီရိသုဓမ္မရာဇာ ဟု​ခေါ်သည်။ဟုခေါ်သည်။ ထိုမင်း​သား​မှာထိုမင်းသားမှာ အ​လောင်း​မင်း​တရား​ကြီး​လက်ထက်၌အလောင်းမင်းတရားကြီးလက်ထက်၌ အိမ်​ရှေ့​စံအိမ်ရှေ့စံ ရသည်။ တပယင်း​၊​တပယင်း၊ ​ရွှေ​တောင်၊​ရွှေတောင်၊ ငစဉ့်​ကူး​မြို့​များ​ကိုငစဉ့်ကူးမြို့များကို ကံ​ကျွေး​ခံ၍ကံကျွေးခံ၍ ခမည်း​တော်ခမည်းတော် နတ်ရွာစံပြီး​နောက်နတ်ရွာစံပြီးနောက် မင်း​ဖြစ်သည်။မင်းဖြစ်သည်။ ရာဇဝင်တွင် ‘​နောင်​တော်ကြီး​မင်း​’‘နောင်တော်ကြီးမင်း’ ဟု တွင်သည်။ ငယ်မည်မှာ ​မောင်​လှောင်မောင်လှောင် ဟု ​ခေါ်သည်။ခေါ်သည်။

# သား​တော်သားတော် သီရိသုဓမ္မရာဇာ - ကုန်း​ဘောင်ဆက်ကုန်းဘောင်ဆက် ရာဇဝင်တွင် ‘သီရိဓမ္မရာဇာ’ ပြသည်။ ခမည်း​တော်၊​ခမည်းတော်၊ ​နောင်​တော်တို့​နောင်တော်တို့ လက်ထက် ​မြေဒူး​၊​မြေဒူး၊ စလင်း​မြို့​များ​ကိုစလင်းမြို့များကို ကံ​ကျွေး​ခံရပြီး​ကံကျွေးခံရပြီး ​နောက်နောက် မင်း​ဖြစ်လာသည်။မင်းဖြစ်လာသည်။ ရာဇဝင်တွင် ‘ဆင်ဖြူရှင်မင်း​’‘ဆင်ဖြူရှင်မင်း’ ဟု တွင်သည်။ ငယ်မည်မှာ ​မောင်ရွမောင်ရွ ဟု​ခေါ်သည်။ဟုခေါ်သည်။

# သမီး​တော်သမီးတော် သီရိမဟာမင်္ဂလာ​ဒေဝီသီရိမဟာမင်္ဂလာဒေဝီ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀ဝ ပြည့်​နှစ်ဖွား​သည်။ပြည့်နှစ်ဖွားသည်။ ခမည်း​တော်နှင့်​ခမည်းတော်နှင့် ​မောင်​တော်မောင်တော် နှစ်ပါး​လက်ထက်နှစ်ပါးလက်ထက် ကန်နီမြို့​ကိုကန်နီမြို့ကို ကံ​ကျွေး​ခံရသည်။ကံကျွေးခံရသည်။ ရတနာသိင်္ဃမြို့​ရတနာသိင်္ဃမြို့ တုလွတ်ဘုံသာ​ကျောင်း​တုလွတ်ဘုံသာကျောင်း ဒါယိကာမ ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်မှာ မယ်သာ။

# သား​တော်သားတော် သုဓမ္မရာဇာ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀၂ ခုနှစ်ဖွား​သည်။ခုနှစ်ဖွားသည်။ ခမည်း​တော်နှင့်​ခမည်းတော်နှင့် ​နောင်​တောင်နောင်တောင် မင်း​နှစ်ပါး​လက်ထက်၊​မင်းနှစ်ပါးလက်ထက်၊ အမြင့်​မြို့​၊​အမြင့်မြို့၊ တလုပ်မြို့​များ​ကိုတလုပ်မြို့များကို ကံ​ကျွေး​ခံရသည်။ကံကျွေးခံရသည်။ [[စဉ့်ကူးမင်း|ငစဉ့်​ကူး​မင်း​ငစဉ့်ကူးမင်း]] လက်ထက် ​ရေမှာရေမှာ ​ဖျောက်ခံရသည်။ဖျောက်ခံရသည်။ ငယ်မည်မှာ ​မောင်ပိုး​မောင်ပိုး ဖြစ်သည်။

# သမီး​တော်သမီးတော် သီရိမဟာရတနာ​ဒေဝီသီရိမဟာရတနာဒေဝီ - သက္ကရာဇ် ၁၁၀၄ ခု ဖွား​သည်။ဖွားသည်။ ခမည်း​တော်နှင့်​ခမည်းတော်နှင့် ​မောင်​တော်နှစ်ပါး​မောင်တော်နှစ်ပါး လက်ထက် မင်း​ခမ်း​မြို့​၊​မင်းခမ်းမြို့၊ [[ဘိုးတော်ဘုရား|ဗဒုံမင်း​ဗဒုံမင်း]]လက်ထက် ပန်း​တောင်း​မြို့​များ​ကိုပန်းတောင်းမြို့များကို ကံ​ကျွေး​ခံရသည်။ကံကျွေးခံရသည်။ အဝမြို့​အဝမြို့ ဘုံသာစံလွတ်​ကျောင်း​ဘုံသာစံလွတ်ကျောင်း ဒါယိကာမ ဖြစ်သည်။ ငယ်မည်​တော်မှာငယ်မည်တော်မှာ မယ်မြတ်လှ ဖြစ်သည်။

# သမီး​တော်သမီးတော် သီရီရတနာမင်္ဂလာ​ဒေဝီမှာသီရီရတနာမင်္ဂလာဒေဝီမှာ ခမည်း​တော်နှင့်​ခမည်းတော်နှင့် ​မောင်​တော်နှစ်ပါး​လက်ထက်မောင်တော်နှစ်ပါးလက်ထက် အုန်း​တော၊​အုန်းတော၊ ​အောင်သာရွာနှင့်​အောင်သာရွာနှင့် စကုမြို့​ကိုစကုမြို့ကို ကံ​ကျွေး​ခံရသည်။ကံကျွေးခံရသည်။ ကုန်း​ဘောင်​ခေတ်ရာဇဝင်တွင်ကုန်းဘောင်ခေတ်ရာဇဝင်တွင် သီရိမင်္လာရတနာ​ဒေဝီသီရိမင်္လာရတနာဒေဝီ ဟု ပြသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၉ ခုနှစ်တွင် လွန်သည်။ ငယ်မည်​တော်ငယ်မည်တော် မယ်အိပ်။

# သား​တော်သားတော် သတိုး​မင်း​လှသတိုးမင်းလှ မင်း​ရဲ​ကျော်စွာသည်မင်းရဲကျော်စွာသည် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၁ ခုနှစ်တွင် ဖွား​သည်ဖွားသည် ။ ခမည်း​တော်ခမည်းတော် နှင့်​နှင့် ​နောင်​တော်များ​လက်ထက်နောင်တော်များလက်ထက် ပခန်း​ကြီး​မြို့​၊​ပခန်းကြီးမြို့၊ တလုပ်မြို့​များ​ကိုတလုပ်မြို့များကို ကံ​ကျွေး​ခံရသည်။ကံကျွေးခံရသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၆၄ ခုနှစ်တွင် မင်း​ကွန်း​ရှား​ရောင်း​တွင်မင်းကွန်းရှားရောင်းတွင် လွန်သည်။ ငယ်မည်​တော်ငယ်မည်တော် ​မောင်စိုး​မောင်စိုး ဖြစ်သည်။

ဦး​အောင်​ဇေယျသည်ဦးအောင်ဇေယျသည် ရန်အ​ပေါင်း​ကိုရန်အပေါင်းကို နှိမ်နင်း​ပြီး​နောက်နှိမ်နင်းပြီးနောက် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅ တွင် ရတနာသိင်္ဃ ကုန်း​ဘောင်ပြည်ကြီး​ကိုကုန်းဘောင်ပြည်ကြီးကို တည်​ထောင်၍တည်ထောင်၍ ‘အ​လောင်း​မင်း​တရား​’‘အလောင်းမင်းတရား’ ဟူ​သောအမည်ကိုဟူသောအမည်ကို ခံယူသည်။ ထိုအချိန်တွင် မယ်ယွန်း​စံသည်မယ်ယွန်းစံသည် ‘မဟာမင်္ဂလာ ရတနာ ဓိပတိသီရိရာဇာ စန္ဒာ​ဒေဝီ’စန္ဒာဒေဝီ’ ဟူ​သောဘွဲ့​အမည်ဖြင့်​ဟူသောဘွဲ့အမည်ဖြင့် ဘိသိက်ခံ မိဖုရား​ခေါင်ကြီး​မိဖုရားခေါင်ကြီး ဖြစ်လာသည်။

စန္ဒာ​ဒေဝီစန္ဒာဒေဝီ မိဖုရား​ကြီး​သည်မိဖုရားကြီးသည် ​ကျောင်း​တော်ကြီး​ကိုကျောင်းတော်ကြီးကို ​ရေစက်ချ၍ရေစက်ချ၍ တင်လှူမသွား​နိုင်ခဲ့​ချေ။တင်လှူမသွားနိုင်ခဲ့ချေ။ ​ကျောင်း​အမကြီး​သည်ကျောင်းအမကြီးသည် သက်​တော်သက်တော် ၅၈ နှစ်အရွယ် ၁၁၃၃ ခု၊​ခု၊ ဝါ​ခေါင်လပြည့်​ကျော်ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၅ ရက် ( ခရစ် ၁၇၇၁ ခု၊​ခု၊ ဇူလိုင်လ ၃၁ ရက်) ဗုဒ္ဓဟူး​နေ့​တွင်ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် နတ်ပြည်စံလွန်​တော်မူခဲ့​လေသည်။နတ်ပြည်စံလွန်တော်မူခဲ့လေသည်။

အတုလ ဆရာ​တော်သည်ဆရာတော်သည် ခမည်း​တော်အ​လောင်း​မင်း​တရား​ကြီး​ခမည်းတော်အလောင်းမင်းတရားကြီး ကိုယ်တိုင် ကိုး​ကွယ်​သောကိုးကွယ်သော ဆရာ​တော်ဆရာတော် ဖြစ်သည်။ မင်း​တရား​ကြီး​ကမင်းတရားကြီးက ‘အတုလယသမဟာဓမ္မရာဇဂုရု’ ဘွဲ့​တံဆိပ်ဖြင့်​ဘွဲ့တံဆိပ်ဖြင့် သာသနာပိုင် ခန့်​အပ်ထား​သူခန့်အပ်ထားသူ ဖြစ်သည်။ သမီး​တော်ကြီး​သည်သမီးတော်ကြီးသည် အင်း​ဝသို့​အင်းဝသို့ ​ပြောင်း​ရွှေ့​သောအခါလည်း​ပြောင်းရွှေ့သောအခါလည်း မာရ်​အောင်ရတနာဘုရား​မာရ်အောင်ရတနာဘုရား ပရဝုဏ်အတွင်း​၌ပရဝုဏ်အတွင်း၌ သုဓမ်မာ​ရွှေဇရပ်၊​သုဓမ်မာရွှေဇရပ်၊ ပြသာဒ်သုံး​ဆောင်တို့​ကိုပြသာဒ်သုံးဆောင်တို့ကို ​ဆောက်လုပ်ဆောက်လုပ် လှူဒါန်း​ခဲ့​ပြန်သည်။လှူဒါန်းခဲ့ပြန်သည်။

ဆင်ဖြူရှင် မင်း​တရား​သည်မင်းတရားသည် မယ်​တော်၏မယ်တော်၏ ဘုံ​ကျောင်း​တုလွတ်​ကျောင်း​တော်ကြီး​နှင့်​ဘုံကျောင်းတုလွတ်ကျောင်းတော်ကြီးနှင့် နှမ​တော်၏နှမတော်၏ ဘုံသာစံလွတ်​ကျောင်း​တော်ကြီး​ကိုဘုံသာစံလွတ်ကျောင်းတော်ကြီးကို သက္ကရာဇ် ၁၁၃၄ ခုနှစ်တွင် တစ်ချိန်တည်း​မှာပင်တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တစ်ပြိုင်နက် ​ရေစက်ချရေစက်ချ တင်လှူခဲ့​ခြင်း​တင်လှူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

* (ခ) ဘုန်း​နွယ်ဘုန်းနွယ် 'စန္ဒာ​ဒေဝီနှင့်​စန္ဒာဒေဝီနှင့် သမီး​များ​’၊​သမီးများ’၊ ဓမ္မရတနာ မဂ္ဂဇင်း​၊​မဂ္ဂဇင်း၊ အမှတ် ၃၀ (၁-၆-၉၈)