ဝီကီပီးဒီးယား

နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ရာဇဝင်ကို အပြန်အလှန်အားဖြင့် ဝင်ကြည့်ရန်
← တည်းဖြတ်မူ အဟောင်းပိုသစ်သော တည်းဖြတ်မှု
Content deleted Content added
မြင်ကွင်းဝီကီစာသား
အရေးမကြီး Removing Link FA template (handled by wikidata)
Fixed
စာကြောင်း ၁ -
{{Translation Needed}}
 
[[File:Neptune.jpg|thumb|200px|right|Voyagerဗွိင်ယေဂျာ 2၂ မှ ရိုက်ယူထားသော နက်ပကျွန်းဂြိုလ်၏ ဓာတ်ပုံ]]
 
'''နက်ပကျွန်းဂြိုလ်'''(Neptune) သည် နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း၌ ၈ ခုမြောက်နှင့် နေမှအဝေးဆုံးဂြိုလ်ဖြစ်သည်။ နက်ပကျွန်းသည် ဓာတ်ငွေ့အမြောက်အများနှင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ဂြိုလ်ဖြစ်ပြီး မြင်နိုင်ရန်ခက်ခဲသော ခါးပတ်ကွင်း ၄ ခုရှိသည်။ နေအဖွဲ့အစည်းအတွင် စတုတ္ထမြောက်အကြီးဆုံးနှင့် တတိယမြောက်အလေးဆုံးဂြိုလ်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာထက် ၁၇ဆမျှပိုလေးပြီး ယူရေးနပ်ဂြိုလ်ထက်အနည်းငယ်မျှပိုလေးသည်။ နက်ပကျွန်းဂြိုလ်သည် ရောမနတ်ဘုရား ပိုဆီဒွန် (Poseidon) ကို အကြောင်းပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး သူ၏ အာကာသဆိုင်ရာ သင်္ကေတမှာ [[File:Neptune symbol.svg|20px|Astronomical symbol for Neptune]] ဖြစ်သည်။
နက်ပကျွန်းဂြိုလ်သည် ရောမနတ်ဘုရား ပိုဆီဒွန် (Poseidon) ကို အကြောင်းပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး သူ၏ အာကာသဆိုင်ရာ သင်္ကေတမှာ
[[File:Neptune symbol.svg|20px|Astronomical symbol for Neptune]] ဖြစ်သည်။
 
==ဖွဲ့စည်းပုံ==
နက်ပကျွန်းဂြိုလ်၏လေထု (ဂြိုလ်၏အပေါ်တွင်လွှင့်မျောနေသော ဓာတ်ငွေ့အလွှာ) မှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ နှင့် ဟီလီယံဓာတ်ငွေ့တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး မီသိန်းဓာတ်အနည်းငယ်မျှပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဂြိုလ်၏အရောင်မှာ အပြာရောင်ဖြစ်နေသည်။ နက်ပကျွန်းဂြိုလ်၏ အပြာရောင်မှာ မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ ဆတူမျှပါရှိသော ယူရေးနပ်ဂြိုလ်၏အပြာရောင်ထက် များစွာပို၍တောက်ပသည်။ ထို့ကြောင့် နက်ပကျွန်းဂြိုလ် အပြာရောင်တောက်ပခြင်းမှာ အခြားအကြောင်းများလည်း ရှိနိုင်သည်။<ref>"[http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=OverviewLong Neptune overview]," ''Solar System Exploration'', [[NASA]].</ref> နက်ပကျွန်းဂြိုလ်၏ မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် တိုက်ခတ်သော လေမှာ နေအဖွဲ့အစည်း အတွင်းရှိ အခြားဂြိုလ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်ပြီး အမြန်ဆုံးအနေနှင့် တစ်နာရီလျှင် ၂၁၀၀ ကီလိုမီတာနှုန်း (မိုင် ၁၃၀၀ နှုန်း) အထိတိုက်ခတ်သည် ဟု တိုင်းတာရရှိသည်။<ref name="Suomi1991">{{citeနက်ပကျွန်းဂြိုဟ်သည် [[ကမ္ဘာဂြိုလ်]]ထက် ၁၇ ဆပိုမိုကြီးမားသော်လည်း [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်]]၏ ၁၉ ပုံတစ်ပုံသာ ရှိပါသည်။ journal
| author=Suomi, V. E.; Limaye, S. S.; Johnson, D. R.
[[File:Neptune, Earth size comparison 2.jpg|thumb|ကမ္ဘာဂြိုဟ်နှင့် နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်အား နှိုင်းယှဉ်ပြပုံ]]
| title=High winds of Neptune - A possible mechanism
| journal=Science
| year=[[1991]]
| volume=251
| pages=929–932
| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991Sci...251..929S }}</ref>
 
==ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု==
နက်ပကျွန်းဂြိုလ်ကို အာကာသပညာရှင်များ ဖြစ်သော အာဘိန်လီဗဲရီယာ(Urbain Le Verrier) နှင့် ဂျွန်ကော့ရှ်အဒမ်(John Couch Adams) တို့က ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ခြင့်းဖြစ်ပြီး ၂ ဦးစလုံးမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုအတွက် ဂုဏ်ပြုခံခဲ့ရသည်။ ထိုဂြိုလ်မှာ တယ်လီစကုပ်ကို သုံး၍ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ခြင်းမဟုတ်ပဲ သင်္ချာနည်းဖြင့်တွက်ချက်မှုကြောင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ပထမဆုံးဂြိုလ်ဖြစ်သည်။
[[File:Urbain Le Verrier.jpg|thumb||နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်အား ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သူ အာဘိန်လီ ဗဲရီယာ]]
 
==ဂြိုဟ်ရံလများ==
ယူရေးနပ်ဂြိုဟ်၏ သူ၏နေပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်း ထူးခြားသော ရွေ့လျားမှုများကြောင့် အာကာသပညာရှင်များသည် ဂြိုဟ်အသစ်ကို ရှာဖွေစေခဲ့သည်။ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ကို Voyager 2 အာကာသယာဉ်တစ်စင်းက သာ ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၅ရက်တွင် ရောက်ရှိခဲ့သေးသည်။
နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တွင် ဂြိုဟ်ရံလ ၁၄ စင်းရှိပါသည်။ [[ထရိုင်တွန်ဂြိုဟ်ရံလ]](Triton)သည် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး ထိုဂြိုဟ်အား ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး
တစ်ခါတုန်းကနတ်ပကျွန်းမှာအလွန်ကြီးမားတဲ့မုန်တိုင်း"မဟာမှောင်မဲသောအစက်"ဟုလူသိတဲ့မုန်တိုင်းကိုအာကာသယာဉ်Voyager2က၁၉၈၉ခုနှစ်မှာတွေ့ခဲ့သည်။. However, the dark spot was not seen in [[1994]], and new spots were found since then. It is not known why the dark spot disappeared. However, [[NASA]] suggested for a future spacecraft to orbit and learn more about Neptune. The spacecraft was to be shared between the [[Jet Propulsion Laboratory]] (JPL) and the [[California Institute of Technology]].<ref>T. R. Spilker and A. P. Ingersoll ([[November 9]], [[2004]]). [http://www.aas.org/publications/baas/v36n4/dps2004/252.htm Outstanding Science in the Neptune System From an Aerocaptured Vision Mission]. ''36th DPS Meeting, Session 14 Future Missions''.</ref>
၁၇ ရက်အကြာတွင် ဝီလီယန် လာဆယ်ဆိုသူမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ တချိန်တုန်းကမူ [[ကျူးပါးခါးပတ်]]ထဲမှ ဂြိုဟ်သိမ်ဟု
သတ်မှတ်ခဲ့နိုင်ကောင်းပါသည်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ထရိုင်တွန်သည် ကမ္ဘာမြေနှင့် အနီးဆုံးအကွာအဝေးသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။ ထရိုင်တွန်သည်
နောင်နှစ်ပေါင်း ၃.၆ ဘီလီယံအကြာတွင် ကျိုးကြေပျက်စီးသွားပါမည်။ ထရိုင်တွန်၏ ပတ်လမ်းမှာ အခြားသာမန်ဂြိုဟ်ရံလများနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက်
ပတ်လမ်းအတိုင်း ၂၃ ဒီဂရီတိမ်းစောင်းလျက် နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်အား လှည့်ပတ်နေသည်။ ထရိုင်တန်သည် ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာဂြိုလ်ရံလနှင့်
ပလူတိုဂြိုဟ်သိမ်ထက်ပင် ကြီးမားပါသည်။
 
[[File:Proteus (Voyager 2).jpg|thumb|နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်၏ ဂြိုဟ်ရံလ ပရိုသီယပ်စ်]]
 
နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်၏ အခြားဒုတိယအကြီးဆုံးဂြိုဟ်ရံလမှာ နီရီး (Nereid) ဖြစ်ပြီး ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ဗွိင်ယေဂျာ ၂ မှ တွေ့ရှိခဲ့သည်။
နီးရီးဂြိုဟ်ရံလသည် ထရိုင်တွန်၏ ဝ.၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသော ထုထည်သာ ရှိသည်။ အခြားသော ပုံစံမမှန်သော အတွင်းဘက်ဂြိုဟ်ရံလများအား
၂ဝဝ၂ ခုနှစ်မှ ၂ဝဝ၄ ခုနှစ်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးနှင့် အသေးငယ်ဆုံးသော ဂြိုဟ်ရံလကိုမူ ၂ဝ၁၃ ခုနှစ်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။
 
 
==လက်ရှိအခြေနေ==
ယူရေးနပ်ဂြိုဟ်၏ သူ၏နေပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်း ထူးခြားသော ရွေ့လျားမှုများကြောင့် အာကာသပညာရှင်များသည် ဂြိုဟ်အသစ်ကို ရှာဖွေစေခဲ့သည်။ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ကို ဗွိင်ယေဂျာ ၂ အာကာသယာဉ်တစ်စင်းက သာ ၁၉၈၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၅ရက်တွင် ရောက်ရှိခဲ့သေးသည်။ တစ်ခါတုန်းကနတ်ပကျွန်းမှာအလွန်ကြီးမားတဲ့မုန်တိုင်း"မဟာမှောင်မဲသောအစက်"ဟုလူသိတဲ့မုန်တိုင်းကိုအာကာသယာဉ်Voyager2က၁၉၈၉ခုနှစ်မှာတွေ့ခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အမှောင်စက်ကြီးအား ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် မြင်ခဲ့ရသည် မဟုတ်ပါ။ ထိုအချိန်နောက်ပိုင်းကတည်းက အသစ်သော အစက်များကိုလည်း မြင်ခဲ့ရပါသည်။ အဘယ်ကြောင့် အမည်းစက် ပျောက်ကွယ်ခဲ့သည်ကိုမူ မသိရပေ။ နာဆာ၏ အနာဂါတ်အာကာသယာဉ်များက နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်အကြောင်း ပိုမိုသိရှိရန် အကြံပေးထားပါသည်။
 
== ကိုးကားချက်များ ==
{{reflist}}
 
== အခြား ကြည့်ရန် ==
== See also ==
* [[ယူရေးနပ်စ်ဂြိုဟ်]]
* [[List of planets]]
* [[အင်္ဂါဂြိုဟ်]]
* [[List of Neptune's moons]]
* [[Rings of Neptune]]
* [[Exploration of Neptune]]
 
== Otherပြင်ပ websitesလင့် ==
{{sisterlinks|Neptune}}
* [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html NASA's Neptune fact sheet]
* [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune Neptune Profile] by [http://solarsystem.nasa.gov NASA's Solar System Exploration]
Line ၃၈ ⟶ ၄၅:
* [http://www.worldclimatereport.com/index.php/2007/05/08/neptune-news/#more-241 Neptune and global warming]
 
'''Future missions to Neptune'''
* [http://www.popsci.com/popsci/aviationspace/d3935276d6ef9010vgnvcm1000004eecbccdrcrd.html Popular Science article]
* [http://www.universetoday.com/am/publish/mission_neptune_study.html?9122004 Universe Today]
* [http://www.sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&articleID=000CA850-8EA4-119B-8EA483414B7FFE9F Scientific American Magazine (December 2004 Issue) The Case of the Pilfered Planet]
 
{{Footer SolarSystem}}
<!-- interwiki -->
 
[[Category:ဂြိုဟ်များ]]
"https://my.wikipedia.org/wiki/နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်" မှ ရယူရန်