လျှပ်စစ်ဓာတ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

မရှိခဲ့ချေ။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၂၆ဝဝ ကျော်ကာလကျမှ

ဂရိသိပ္ပံပညာရှင်ကြီး သေးလိက ထိုသတ္တိအကြောင်းကို ထုတ်ဖော်

နတ်ရှိ၍ ထိုနတ်၏တန်ခိုးကြောင့် ဤသို့ ဆွဲငင်သည့်ဓာတ်

ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ဆိုလေသည်။ ပယင်းကို ဂရိဘာသာဖြင့်

ကို ပွတ်တိုက်မှု လျှပ်စစ်ဓာတ်၊ သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်ဓာတ်ငြိမ်

ဟုခေါ်သည်။ လျှပ်စစ်ဓာတ်အိုး၊ ဒိုင်နမို စသည်တို့မှစ၍

ဓာတ်ကိုမူ လျှပ်စစ်ဓာတ်စီး ဟုခေါ်လေသည်။ ထိုနောက်

လျှပ်စစ်ဓာတ်ငြိမ်ဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာကို အီလက်ထရိုစတက်တစ်

ချောင်းကို သားမွေးဖြင့် ပွတ်တိုက်ပြီးနောက် လျှပ်စစ်ဓာတ်

သွင်းပေးထားသော ဖန်ချောင်းနှင့် ပြကြည့်ပါက ထိုအချောင်း

သို့သော် အက်ဗိုနိုက်နှင့် ဖန်အစား အက်ဗိုနိုက်နှင့် အက်ဗိုနိုက်၊

သို့မဟုတ် ဖန်နှင့် ဖန်တို့ကို အသုံးပြု စမ်းသပ်ကြည့်ပါမူကား

 

ထို့ကြောင့် ဖန်ချောင်းပေါ်တွင် ပိုးထည်စဖြင့် ပွတ်တိုက်ပေး၍

ရရှိသောလျှပ်စစ်ဓာတ်နှင့် အက်ဗိုနိုက်ချောင်းပေါ်တွင် သားမွေး

စဖြင့် ပွတ်တိုက်ပေး၍ ရရှိသောလျှပ်စစ်ဓာတ်ကို လျှပ်စစ်ဓာတ်

ဖိုဟူ၍၎င်း၊ အက်ဗိုနိုက်ပေါ်တွင် သားမွေးစဖြင့် ပွတ်တိုက်ပေး၍

ရရှိသော လျှပ်စစ်ဓာတ်ကို လျှပ်စစ်ဓာတ်မဟူ၍၎င်း ခွဲခြားကာ

အမည်ပေး ခေါ်ဝေါ်ကြလေသည်။ ဤနေရာ၌ ကျွန်ုပ်တို့ရရှိသော

ကြ၍ မျိုးကွဲလျှပ်စစ်ဓာတ်တို့သည် အချင်းချင်း ဆွဲငင်ကြသည်

ဟူ၍ ဖြစ်လေသည်။

 

၌ ဓာတ်အားပမာဏ တူညီသော လျှပ်စစ်ဓာတ်မကို သွင်းပေပြီး

နောက် ထိုပစ္စည်းနှစ်ခုကို လျှပ်စစ်ဓာတ်ကင်းသည့် တတိယပစ္စည်း

ဓာတ်နှစ်ခု အားချင်းမျှပြီး ''သမ'' နေခြင်းသာဖြစ်သည်။

 

လက္ခဏာအားဖြင့် စမ်းသပ်ရှာဖွေနိုင်သည့် ကရိယာမျိုးကို

''အီလက်ထရိုစကုပ်'' (လျှပ်စစ်ဓာတ်ရှာ ကရိယာ) ဟုခေါ်သည်။

ဝင်နေသည့် ပစ္စည်းအနီးသို့ ပြသောအခါ လျှပ်စစ်ဓာတ် ရှိရိုး

မှန်က ဖော့လုံးကလေးကို ဆွဲငင်ပေလိမ့်မည်။ အကောင်းဆုံး

ရွှေမျက်ပါး နှစ်ရွက်ကို ဘေးတိုက်ယှဉ်ပြီး ဆွဲချိတ်ထားသည့်

ကရိယာဖြစ်သည်။

ရွှေမျက်ပါးတို့ကို လေမတိုက်ခိုက်နိုင်စေရန် ဖန်ဗူူးထဲ၌ ထည့်

ထားပြီးလျှင် သတ္တုရိုးတံ၏ အပေါ်ဖက်ထိပ်၌ ကြေးဝါပြား

ရွှေမျက်ပါးများတပ်ထားခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ထိုကရိယာကို

''ရွှေမျက်ပါး အီလက်ထရိုစကုပ်'' ဟုခေါ်ကြသည်။ အဆိုပါ

ကြေးဝါဖုအနီးတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်ငြိမ် (အဖိုဖြစ်စေ၊ အမဖြစ်စေ)

နှစ်ခု၌လည်း လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ သို့သော် ဤ

လျှပ်စစ်ဓာတ်မှာ မျိုးတူဖြစ်နေသဖြင့် မျိုးတူဓာတ်ခြင်း တွန်းဖယ်

ပြီး ကားထွက်သွားလေသည်။ ရွှေမျက်ပါးတို့သည် လျှပ်စစ်ဓာတ်

များလျှင် များသလို နည်းလျှင် နည်းသလို ကားထွက်ကြ၍ လျှပ်

ပါးပြုလုပ်၍ အသုံးပြုနိုင်သည်။)

 

ဓာတ်လိုက်တတ်သည်ကို တွေ့ကြုံဖူးကြပေမည်။ ဤသို့ ဓာတ်လိုက်

ရာတွင် ဓာတ်အားကြီးလျှင် အသက်ဘေးကိုပင် ရန်ရှာနိုင်သည်။

များ၌ အသုံးပြုရသဖြင့် ''အင်ဆူလေးတား'' (ဓာတ်ကာပစ္စည်း) ဟု

လည်း ခေါ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဒြဗ်ဝတ္ထုဟူသမျှတို့သည် ဤနှစ်မျိုး

ကိုယ်ခန္ဓာ၊ ကမ္ဘာမြေ၊ ရေ၊ စိုစွတ်သော အရာဝတ္ထု၊ စိုထိုင်းသောလေ

စသည်တို့သည် ဓာတ်လိုက်ပစ္စည်းများဖြစ်ကြ၍ အက်ဗိုနိုက်၊ ဖန်

 

လျှပ်စစ်ဓာတ်စီး။ ။ဆယ့်ရှစ်ရာစုနှစ်တွင် ဣတာလျံလူမျိုး

များတွန့်သွား၍ ဖားခြေထောက်ကလေးများ လှုပ်ရှားလာသည်ကို

ထူးဆန်းစွာ တွေ့ရလေသည်။ တဖန် သူသည် ဖားခြေထောက်

ကို မြေကြီးသို့၎င်း ဆက်ပေး၍ ဖရန်ကလင်၏ စမ်းသပ်မှုကို

အခြေပြုပြီးသော် စမ်းသပ်ကြည့်ပြန်ရာ မိုးထစ်ချုန်းရွာသွန်း

 

သို့သော် ထိုကဲ့သို့ အမျိုးမျိုး စမ်းသပ်ကြည့်နေရာမှ အခြား

ရလေသည်။

 

ချိတ်ဆွဲထားမိသည်။ ထိုအခါ လျှပ်ပြက်ခြင်း မိုးခြိမ်းခြင်း မရှိ

ပါဘဲလျက် ဖားခြေထောက်နှင့် သံကြိုးတန်းထိမိသည့်အခါတိုင်း

ဖားခြေထောက်ကလေးများကို လှုပ်ရှားစေသည့် ဤလျှပ်စစ်ဓာတ်မှာ

အဘယ်မျှ ဖြစ်ပေါ်လာသနည်း။ ဂယ်လဗာနီးက ဤလျှပ်စစ်ဓာတ်

လာသည်ဟု ဆိုလေသည်။ ထို့နောက် သူသည် ဤအယူအဆကို

အခြေခံထား၍ အမျိုးမျိုး ကြိုးစား စမ်းသပ်ခဲ့ရာ နောက်ဆုံး၌

မှာ တီထွင်သူ ဗိုလတာကို အစွဲပြု၍ ဗို့လတိတ်ဓာတ်အိုးဟု

ထိုသွပ်ပြားနှင့် ကြေးနီပြားတို့ကို အိုးအပြင်ဘက်တွင် ကြေး

နန်းကြိုးတလျှောက် လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးလေသည်။ ဤဓာတ်အိုး

ကို တီထွင်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဗိုလတာမှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးကို

ခေါ်ကြသည်။

 

ကောင်းကင်သို့ စွန်လွှတ်ပြီး လျှပ်စစ်ဓာတ်ကို ထုတ်ပြခဲ့သူ ဗင်ဂျမင်

ဖရန်ကလင်ပင် ဖြစ်သည်။ သူ၏သီအိုရီအရ လျှပ်စစ်ဓာတ်သည်

လေသည်။

 

ကာနီးအချိန်တွင် ဖရန်ကလင်၏ သီအိုရီထက် သာလွန်ကောင်း

မွန်ရုံမျှမက ယခုထက်တိုင် အကောင်းဆုံး အမှန်ဆုံး အဖြစ်နှင့်

ထို့ကြောင့် အရာဝတ္ထုမှန်သမျှသည် အက်တမ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့်

အရာများသာဖြစ်သည်။ ဒြဗ်စင်ပေါင်းမှာ ၉ဝ ကျော်ရှိသည့်အတွက်

အက်တမ် စသည်ဖြင့် အမျိုးပေါင်း ၉ဝ ကျော်ရှိသည့် အက်တမ်

တို့၏ ဖွဲ့စည်း တည်ဆောက်နေပုံကို ကြည့်ပြန်သောအခါ အက်

 

အက်တမ်ဖြင့် ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းလျှက်ရှိသော အီလက်ထရွန်နှင့်

နှောင့်ရှက်လိုက်သောအခါ အဆိုပါဆွဲငင်မှုမှာ ပျက်ပြားသွားသော

ကြောင့် အီလက်ထရွန်အချို့သည် မူလနေရာမှ လွတ်ထွက်လာပြီး

အက်တမ်ကလည်း ရရာနေရာမှ အီလက်ထရွန်ကို ပြန်ယူမည်ဖြစ်

သည်။ အီလက်ထရွန်အရေအတွက် ရှိသင့်သည်ထက် ပိုနေသော

ထရွန် အရေအတွက် ရှိသင့်သည်ထက် လျော့နေသော အက်တမ်

ကို လျှပ်စစ်ဓာတ်ဖိုဝင်သော အက်တမ်ဟုဆိုသည်။

လည်း မစီးနိုင်ပေ။

 

အတွက် သွပ်၊ ကြေး၊ ခဲဲ၊ ကာဗွန်စသည်တို့ကို၎င်း၊ အီလက်

ထရိုလိုက်အတွက် အက်ဆစ်ရည်၊ ဇဝက်သာရည်၊ ဇဝက်သာ

မှုန့် စသည်တို့ကို၎င်း သူ့နည်းနှင့်သူ အမျိုးမျိုး ကွဲပြီး အသုံး

ချထားသည့် သဘောမှာ ဓာတ်လှုပ်ရှားမှုဖြင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်ကို

ဓာတ်လှုပ်ရှားမှုဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ ဓာတ်ခေါင်းတဖက်တွင်

အီလက်ထရွန်ပိုလာ၍ ပြန်တဖက်တွင် လျော့သွားသည်။ ဓာတ်

ဤနည်းတွင် အခြေခံအားဖြင့် အမျိုးမတူသော သတ္တုနန်း

ကြိုးပုံပမာ- ကြေးကြိုးနှင့် သံကြိုးနှစ်ပင်ကို အစွန်းနှစ်ဖက်

(မီးမြိုက်) ပေးရသည်။ သာမန်အပူချိန်တွင် အီလက်ထရွန်

တို့သည် သံမှ ကြေးသို့ ကူးလိုသည့်လက္ခဏာရှိသည်။

ရှိသည့်အနက် အရေးကြီးဆုံးမှာ သံလိုက်ဓာတ်ဖြစ်ပေါ်စေသော

သတ္တိဖြစ်သည်။ လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးနေသည့် နန်းကြိုးအတွင်းသို့

တန်းနေသော မူလနေရာမှ တိမ်းစောင်းသွားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။

လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးနည်းလျှင် အနည်းငယ်သာတိမ်းစောင်း၍ များလျှင်

သံထည်များကို ချီမသယ်ယူနိုင်သော လျှပ်စစ်သံလိုက် မောင်း

တံကြီးများလည်းရှိသည်။ လျှပ်စစ်သံလိုက်ပြုလုပ်ပုံ သဘောမှာ

ပြီးနောက် နန်းကြိုးတလျှောက်ကို လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးဖြတ်စေသည်။

ထိုအခါ သံတုံးသည် လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးဖြတ်နေချိန်တွင် အခိုက်အ

 

လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးဆိုသည်မှာ အရာဝတ္ထုများအတွင်း၌ အီလက်ထရွန်

ဆိုခဲ့ပြီ၊ သို့သော် အလွန်ကောင်းသည်ဟု ဆိုရသော ဓာတ်လိုက်

ပစ္စည်းများတွင်ပင် အီလက်ထရွန်တို့သည် လွတ်လပ်စွာ သွား

အလျင်ပျော်လေသည်။

 

လျှပ်စစ်ဓာတ်စီးတွင်

(၁)လျှပ်စစ်ကားရင့် (ဓာတ်စီး)၏ ပမာဏ၊

အစွဲပြု၍မှည့်ခေါ်သောအမည်ဖြစ်သည်။ ရီဇစ္စတန့်ခေါ် လျှပ်စစ်တား

ဆီးအား ခုကိန်းမှာ ''အုမ်း'' ဟုခေါ်၍ ထိုအမည်မှာလည်း ဂျာမန်

ဖိပေးရသော လျှပ်စစ်ဖိအားဖြစ်သည်။

 

 

လျှပ်စစ်ပါဝါကို သိလိုလျှင် ''ဝပ်'' ဖြင့် တိုင်းတာရသည်။

ဂျိမ်းဝပ်ကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်သော အမည်ဖြစ်သည်။

စွမ်းအင်ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ဗို့အရေအတွက်ကို အမ်ပီယာ

ရနိုင်လေသည်။ သို့သော် ဝပ်မှာ သေးငယ်လှသောကြောင့်

လျှပ်စစ်ပါဝါကို များသောအားဖြင့် ဝပ် ၁ဝဝဝ နှင့်

မှာ ကွန်ဒင်ဆားအတွင်းရှိ ဓာတ်လိုက်သတ္တုပြားများ တခု

နှင့်တခု နီးကပ်လေလေ၊ ကြီးလေလေဖြစ်သည်။ လျှပ်စစ်

တွင် စီးမည့် လျှပ်စစ်ဓာတ်၏ ပမာဏမှာ ကွန်ဒင်ဆား၏

ကပက်စီးတီး (စွမ်းရည်) ပေါ်၌ တည်လေသည်။ ထိုကြောင့်

ဓာတ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော လျှပ်စစ်တုန်ကြိမ်ကို

ထိန်းပေးနိုင်သဖြင့် ဝိုင်ယာလက်နှင့် ရေဒီယိုများတွင် ရေဒီယို

ပြုရလေသည်။ ကပက်စီးတီးကို သိထားသော စံတွင် ကွန်

ကားရင့်တို့၏ ပမာဏကိုလည်း တိုင်းတာနိုင်လေသည်။

 

သိပ္ပံပညာရှင် မိုက်ကယ် ဖားရဒေးဖြစ်လေသည်။

( ဖားရဒေး အမ်။)

 

သံလိုက်ဓာတ်ဖြစ်ပေါ်လာပုံကို ဖော်ပြခဲ့ပြီ။ ဖားရဒေး တွေ့

ရှိသော အချက်မှာ သံလိုက်ဓာတ်ဖြင့် နန်းကြိုးတွင် လျှပ်စစ်

ကားရင့် ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ညှို့ယူနိုင်ခြင်းဖြစ်၍ အထက်ပါ

သဘောနှင့် ပြောင်းပြန်ဖြစ်ပေသည်။ ဖားရဒေးသည် သံလိုက်

နန်းကြိုးခွေကို အသေထား၍ သံလိုက်ကို လှုပ်ရှားပေးသောအခါ

နန်းကြိုးခွေ၌ လျှပ်စစ်ကားရင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကို တွေ့ရှိသည်။

လှုပ်ရှားပေးချိန်တွင်သာဖြစ်ပေါ်၍ လှုပ်မပေးပဲ တည်ငြိမ်ထားပါက

လုံးဝဖြစ်ပေါ်ခြင်း မရှိပေ။

နန်းကြိုးတွင် လျှပ်စစ်ကားရင့် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းမှာ သံလိုက်

ဓာတ်အား လမ်းကြောင်းများကို နန်းကြိုးက ဖြတ်တောက်မှု

ဖြတ်တောက်ခံရသည့် သံလိုက်ဓာတ်အား လမ်းကြောင်း အရေ

ကြီးလာလျှင်ဖြစ်စေ၊ သို့မဟုတ် သံလိုက်အားလမ်းကြောင်းကို

နန်းကြိုးဖြတ်တောက်သည့် အကြိမ်ပေါင်း များလာလျှင်ဖြစ်စေ

သံလိုက်အားလမ်းကြောင်းများ ရှိသော သံလိုက်နယ်တွင် နန်း

ကြိုးခွေကို အဆက်မပြတ်လည်စေနိုင်မည့်နည်းကို

ဒိုင်နမိုကို တီထွင်လိုက်လေသည်။

( ဒိုင်နမို။)

 

လှုပ်ရှားသောအပိုင်းသည် ထုလုံးရှည်သဏ္ဍာန် သံကိုယ်ထည်

ပေါ်၌နန်းကြိုးများကို ရစ်ပစ်ထားသော အပိုင်းဖြစ်သည်။ ထို

နန်းကြိုးရစ်ခွေများ၌ အားကောင်းသောလျှပ်စစ် ကားရင့် ဖြစ်

ပေါ်လာသည်။ ကြေးဝါကွင်းများ၌ ကာဗွန်၊ သို့မဟုတ် ကြေးနီ

ကားရင့်တို့ကို စုဆောင်းသိမ်းဆည်းပြီးနောက် မိမိတို့နှင့် ဆက်သွယ်

လျှက်ရှိသော နန်းကြိုးများသို့ ဖြန့်ချီပေးသည်။ သို့သော် ဤသို့

အာမေချာလည်စဉ် နန်းကြိုးရစ်ခွေများအတွင်း၌ စီးသောလျှပ်စစ်

ပြောင်းကြသဖြင့် ဤစက်မျိုးမှ အေစီကားရင့်ခေါ် တဖက်ပြန်စီး

လျှပ်စစ်ကားရင့်မျိုးကိုသာရလေသည်။ ထို့ကြောင့် ဤစက်မျိုးကို

ကို ပေးသောစက်မျိုးကိုသာ ဒိုင်နမိုဟု ခေါ်လေ့ရှိိကြလေသည်။

 

လျှပ်စစ်ကားရင့်နည်းတူ အသုံးကျ၍ စရိတ်ပင်ပို၍ သက်သာ

သေးသည်။ ထို့ကြောင့် အေစီဒိုင်နမိုကို အသုံးများကြသည်။

ပြုလိုသောအခါများလည်း ရှိသေးရာထိုအခါမျိုးတွင် ဒိုင်

နမို၌ ကွန်မျူတေးတားခေါ် ဓာတ်ပြောင်းကွင်းကို ကြေးဝါ

 

ကွန်မျူတေးတားများလည်း ကြေးဝါကွင်းများပင်ဖြစ်သည်။

တွင် ဓာတ်မလိုက်ပစ္စည်းဖြင့် ကြားခံထားသည်။ အာမေချာ

နန်းကြိုးရစ်ခွေမျ အစနှစ်ဖက်စီကို ဆက်ထားရန်အတွက်

မှာ နန်းကြိုးရစ်ခွေရှိသမျှ၏ နှစ်ဆနှင့်ညီမျှလေသည်။

 

ကွင်းပြည့်ကြေးဝါကွင်း နှစ်ခုကို သုံးစဉ်က အာမေချာနှင့်

အတူ လိုက်၍လည်သော ထိုအကွင်းနှစ်ခုမှာ လျှပ်စစ်

ကွန်မျူတေးတားကို သုံးစဉ်မှာလည်း ဤအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။

ပေါ်ချိန်၌သာ ပွတ်တိုက်မိသည့်အတိုင်း သွားပွတ်တံနှစ်ခု

လျှပ်စစ်ကားရင့်ဖြစ်လေသည်။

 

အခြားစက်အမျိုးမျိုးတွင် အသုံးပြုထားသော လျှပ်စစ်မိုတာများ

ဟူ၍လည်း ရှိသေးသည်။ ဒိုင်နမိုနှင့် မော်တာပြုလုပ်ထားပုံ

မှာ ဒိုင်နမို၌ စက်လည်မှုကြောင့် လျှပ်စစ်ကားရင့်ဖြစ်ပေါ်လာ၍

လျှပ်စစ်ပန်ကာဖြစ်၍ ဓာတ်ရထား၊ ထရော်လီ၊ ဓာတ်လှေကားများနှင့်

တကွ ခေတ်ပေါ်မီးရထား၊ ဂရမ်မိုဖုန်း ဓာတ်စက်၊ အပ်ချုပ်စက်၊

လျှပ်စစ်ဓာတ်ပညာတွင် အရေးကြီးသည့်ကရိယာတခုရှိသေးသည်

ထိုကရိယာမှာ''ထရန်စဖောမား'' (ဓာတ်အားပြောင်းကရိယာ) ဖြစ်၍

ပေါ်လာသော ဓာတ်အားသည် ခရီးဝေးသွားရန် အားနည်းနေသည်ဆို

ပါဆို့ ထိုအခါ အားကြီးစေမည့် ထရန်စဖောမားကို သုံးခြင်းဖြင့် ဗို့

ဓာတ်ဗို့အား များလာ၍ နန်းကြိုးရစ်အရေအတွက် နည်းက

ဗို့အားနည်းသွားသည့် အချက်မှာ မှတ်သားဖွယ်ကောင်းလှသည်။

နန်းကြိုးခွေတွင် ပေါ်လာသောဓာတ်အားသည် မူလနန်းကြိုးခွေ

ရှိဓာတ်အားထက် ဆယ်ပြန်ကြီးလာလေသည်။ ထိုနည်းအတူပင်