အားနပ်စ် ရူသာဖို့ဒ်: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

*{{nowrap|[[Artificial disintegration|Coining the term 'artificial disintegration']]}}

|influenced = Henry Moseley<br>[[Hans Geiger]]<br>Albert Beaumont Wood

'''အားနပ်စ် ရူသာဖို့ဒ်''' {({{lang-en|Ernest Rutherford}}) (30 August 1871 – 19 October 1937) သည် [[နယူးဇီလန်]] သိပ္ပံပညာရှင် ဖြစ်ပြီး သူ့အလုပ်ဖြစ်သော [[နျူကလီးယား ရူပဗေဒ]] နှင့် [[အက်တမ်]] ဖွဲ့စည်းပုံ သီအိုရီ အတွက် ၁၉၀၈ ခုနှစ် [[ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ နိုဘယ်ဆု|ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ နိုဘဲယ်ဆု]] ကို ရရှိခဲ့သူ ဖြစ်သည်။<ref name=nobelprize>{{cite web|title=Ernest Rutherford – Biography|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1908/rutherford.html|publisher=NobelPrize.org|accessdate=21 February 2013}}</ref>

{{cite web|url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/514229/Ernest-Rutherford-Baron-Rutherford-of-Nelson-of-Cambridge|title = Ernest Rutherford, Baron Rutherford of Nelson|work = Encyclopædia Britannica}}</ref> သူသည် အယ်လ်ဖာ၊ ဘီတာနှင့် ဂမ်မာဟုခေါ်သော ရေဒီယိုသတ္တိကြွခြင်း အပိုင်း သုံးခုကို ရှာတွေ့ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Discovery of Radioactivity|url=http://www.lbl.gov/abc/wallchart/chapters/03/4.html|date= 9 August 2000|work=lbl.gov}}</ref> အယ်လ်ဖာအမှုန်များသည် [[ဟီလီယမ်]] နျူကလီအိုင် ဖြစ်သည်ကိုလည်း ရှာတွေ့ခဲ့သည်။<ref name=rutherford.org.nz>{{cite web|last=Campbell|first=John|title=Rutherford – A Brief Biography|url=http://www.rutherford.org.nz/biography.htm|work=Rutherford.org.nz|accessdate=4 March 2013}}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1080/14786440808636511| title = XXIV.Spectrum of the radium emanation| journal = Philosophical Magazine Series 6| volume = 16| issue = 92| pages = 313| year = 1908| last1 = Rutherford | first1 = E.| last2 = Royds | first2 = T.}}</ref> သူ၏ [[ဂိုင်ဂါ−မားစ်ဒမ် စမ်းသပ်မှု]] ကြောင့် ယနေ့သိရှိနေကြသော [[နျူကလီးယပ်စ်]]နှင့် [[အီလက်ထရွန်]] တို့ ပေါင်းစပ်ထားသော အက်တမ် ဖွဲ့စည်းပုံ ကိုဖွဲ့စည်းပုံကို ဆက်လက်လေ့လာနိုင်ကြခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

၁၉၁၉ တွင်၊ ရူသာဖို့ဒ် သည် ကမ္ဘာ့ပထမဆုံးသော အယောင်ပြ နျူကလီးယား ပေါင်းစပ်မှု ကိုပေါင်းစပ်မှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်စဉ်မှ [[နိုက်ထရိုဂျင်]] ဓါတ်ငွေ့ ကို [[အောက်ဆီဂျင်]] ဓါတ်ငွေ့ အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ရူသာဖို့ဒ် သည် ကဗမ်းဒစ်ရှ် (Cavendish) ဓါတ်ခွဲခန်း ကို ဦးဆောင်သူဖြစ်သည်။ [[ပရိုတွန်]] နှင့် [[နျူထရွန်]] ပေါင်းစပ်ထားသော [[နျူကလီးယပ်စ်]] တည်ရှိကြောင်းကို သက်သေပြနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ခုတွင် ထို ကဗမ်းဒစ်ရှ် ဓာတ်ခွဲခန်း တွင်ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် [[ဂျိမ်းစ် ချဒွစ်]] ပြုလုပ်သော စမ်းသပ်မှုသည် ရူသာဖို့ဒ် မှန်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်ခဲ့သည်။

နယူးဇီလန် အုတ်ကလန် ရှိအုတ်ကလန်ရှိ ရူသာဖို့ဒ် ကောလိပ် ကိုကောလိပ်ကို သူ့ကို ဂုဏ်ပြုသော အားဖြင့် မှည့်ခေါ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။