ဂျိန်းဘာသာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ခရစ်တော်မပေါ်မီ ၆-ရာစုတွင် ဝါဓမ္မာနမဟာဝိရက [[ဟိန္ဒူဘာသာ]]နှင့် ခွဲခြား၍ ထူထောင်သော ဘာသာတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတွင် ကိုးကွယ်သူအများအပြား ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကိုးကွယ်သူ တစ်သန်းခွဲခန့် ရှိသည်။ ဂျိန်းဘာသာတည်ထောင်သူ မဟာဝိရကို[[မဟာဝိရ]](ခေါ်) နိဏ္ဌဋနာလပုတ္တကို ဘက်ဆာရနယ်၌ ခရစ်တော် မပေါ်မီ ၅၉၉ တွင် ဖွားမြင်၍ အသက် ၄၂-နှစ်တွင် ဉာဏ်အမြင်ရကာ နှစ် ၃၀ တရားဟောပြီးနောက် အနိစ္စရောက်သွားသည်။ ရုပ်ထုကိုးကွယ်ရာ မထားခေျ။ ကံနှင့် ဘဝသစ်ဖြစ်ပေါ်မှုကို လက်ခံသည်။ ဒီဂမ္ဘရနှင့် ဆွီဂမ္ဘရ ဟူ၍ နှစ်ဂိုဏ်း ကွဲပြားသည်။ <ref>လှသမိန် ရေးသည့် ဗဟုသုတ စွယ်စုံ စာအုပ်မှ</ref>

ဂျိန်းဘာသာသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ကိုးကွယ်ကျင့်သုံးကြသော ဘာသာတစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး သတ္တဝါအားလုံးအား အကြမ်းမဖက်ရေး လမ်းစဉ်ပေါ်တွင် အခြေခံထားသည်။ ၎င်း၏ အတွေးအခေါ်နှင့် ကျင့်စဉ်များတွင် ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး၍ မိမိ၏ စိတ်ဝိဉာဉ်ကို မြင့်မြတ်ရာသို့ ရောက်ရှိရန် နှင့် လွတ်မြောက်ရန်အတွက်ကို အဓိက ထားသည်။ မိမိ၏ ကိုယ်တွင်းရှိ ရန်သူကို အောင်နိုင်ပြီး ကြီးမြတ်သော အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိသော စိတ်ဝိဉာဉ်ကို ဂျိန်းဘာသာတွင် ဂျိန သို့မဟုတ် အောင်မြင်သူ၊ အောင်နိုင်သူ ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဂျိန်းဘာသာကို ရှာမန (Shramana ) (ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး တရား) သို့မဟုတ် နာဂရန်သာ (Nirgrantha ) အတွယ်အတာမဲ့ ဟု ရှေးခေတ်ကျမ်းစာများတွင် ညွှန်းဆိုလေ့ ရှိကြသည်။ ဂျိန်းဘာသာအား အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်စေသောသူမှာ ဗုဒ္ဓနှင့် ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်သော [[မဟာဝီရ]] (ခေါ်) နိဏ္ဌဋနာလပုတ္တ ဖြစ်သည်။