သင်္ချာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

 

သင်္ချာပညာရှင် [[ဘင်ဂျမင် ပီရာ့]]က သင်္ချာကို "မလွှဲမသွေဖြစ်ရမည့် ဧကန်မုချ အကျိုးရလဒ်များကို ကောက်ချက်ဆွဲသည့် [[သိပ္ပံ]]ဘာသာရပ်"{{efn|ဤအဆိုမှာ မူရင်းအင်္ဂလိပ်အဆိုဖြစ်သည့် "a science that draws necessary conclusions" ကို ပြန်ဆိုထားခြင်းဖြစ်သည်။ ပီရာ့က ၎င်းအဆိုပါ "necessary" ဟူသော နာမဝိသေသနကို ရှင်းလင်းခဲ့ခြင်း မရှိသော်လည်း ဤအဆိုကို အချောသတ် မရေးသားခင် အကြမ်းရေးသားခဲ့သည့် ပီရာ့၏ စာများအရ သင်္ချာယုတ္တိဗေဒဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်း ဖြစ်သည့် "necessary" ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ သင်္ချာတွင် ပေးချက်များ (premises) မှ စတင်၍ နိဂုံးကောက်ချက်များ (conclusions) ရောက်သည်အထိ တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ယုတ္တိကျကျ တွေးခေါ်ရေးသားရလေ့ရှိသည်။ ဥပမာ ပေးချက်အဆို (အဆို က ဟု ဆိုပါစို့) ကြောင့်၊ အဆို ခ မှန်ရမည်။ အဆိုခ မှန်သောကြောင့် အဆို ဂ ငယ် မှန်ရမည်ဟု သက်သေပြသည် ဆိုပါစို့။ ထိုအခါ အဆို ခ သည် အဆို က ၏ မလွှဲမသွေဖြစ်ရမည့် ဧကန်မုချ အကျိုးရလဒ် (necessary conclusion) တစ်ခုဖြစ်သည်၊ အဆို ဂ သည် အဆိုခ၏ အကျိုးဖြစ်သည်ဟု သင်္ချာယုတ္တိဗေဒတွင် ခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ {{see also|ဧကန်မုချဖြစ်ခြင်းနှင့် လုံလောက်ခြင်း}} }} ဟုဆိုသည်။<ref>Peirce, p.97</ref>အခြား သင်္ချာပညာရှင်တို့သည် သင်္ချာကို[[ပုံသဏ္ဍာန်]] များ၏ သိပ္ပံအဖြစ်ဆိုကြပြီး [[ကိန်း]]၊ နေရာ၊ သိပ္ပံ၊ [[ကွန်ပျူတာ]] စသည်တို့တွင် ရှိသော ပုံသဏ္ဍာန်များကို လေ့လာကြသည်။<ref>Lynn Steen (April 29, 1988). ''The Science of Patterns'' Science (journal), 240: 611–616. and summarized at [http://www.ascd.org/portal/site/ascd/template.chapter/menuitem.1889bf0176da7573127855b3e3108a0c/?chapterMgmtId=f97433df69abb010VgnVCM1000003d01a8c0RCRD Association for Supervision and Curriculum Development.]</ref><ref> Keith Devlin, ''Mathematics: The Science of Patterns: The Search for Order in Life, Mind and the Universe'' (Scientific American Paperback Library) 1996, ISBN 978-0-7167-5047-5 </ref> သင်္ချာပညာရှင်တို့သည် ထိုသို့လေ့လာရာတွင် [[တွေးခေါ်မှု]]များကို တိကျသော ပုံသေနည်းများအဖြစ် ဖော်ထုတ်ပြီး axiom နှင့် အဓိပ္ပါယ် ရှင်းလင်းချက်များ သတ်မှတ်ကာ ခိုင်မာသော [[ဆင်ခြင်မှု]] များကို ပြုသည်။<ref>Jourdain</ref>