ရိုဟင်ဂျာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

သို့သော် ရခိုင်သမိုင်းကျွမ်းကျင်ပညာရှင် ဒေါက်တာ ဂျကွေ့ပီလိန်ဒါမှ ''ရိုအင်ဂါ''ဆိုသည့် အသုံးအနှုံးကို ဗြိတိသျှ ဆေးဆရာဝန်[[ဖရန်စစ် ဘူချာနန်ဗျူးခန်နန်-ဟာမီလ်တန်]]မှ (၁၈)ရာစု နောက်ပိုင်းတွင် အသုံးပြုခဲ့ခြင်းရှိသည်။<ref name="leider_arakan">{{cite news| last=Leider | first=Jacques P.| title=Interview: History Behind Arakan State Conflict | url=http://www.irrawaddy.org/archives/8642|accessdate=9 July 2012 | work=The Irrawaddy | date=July 9, 2012}}</ref> သူ၏ '''၁၇၉၉ ခုနှစ်ထုတ် ဗမာအင်ပါယာတွင် သုံးနှုံးပြောဆိုခဲ့ကြသည့် ဘာသာစကားများမှ စကားလုံးဝေါဟာရများ''' ဆိုသည့် စာတမ်းတွင် ဗျူးခန်နန် ဟာလ်မီတန်မှ''ကျွန်တော်အခု ဘာသာသုံးခုထပ်မံထည့်လိုက်ပါတယ်၊ ဗမာအင်ပါယာ လက်ထပ်မှာ အသုံးပြုသည့်စကားများဖြစ်သော်လည်း၊ ဟိန္ဒူဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာတဲ့ စကားမျိုးနွယ်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ပထမဘာသာမှာ ရခိုင်တွင် ကြာမြင့်စွာ နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ မိုဟာမဒ္ဒန်တွေ သုံးတဲ့စကားဖြစ်ပြီး၊ သူတို့ကိုသူတို့ ရိုအင်ဂါလို့ ခေါ်ဆိုကြပြီး၊ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ မူရင်းလူမျိုးများဖြစ်ပါတယ်'' <ref name="buchanan_burma">{{cite journal|last=Buchanan-Hamilton|first=Francis|title=A Comparative Vocabulary of Some of the Languages Spoken in the Burma Empire|journal=Asiatic Researches|year=1799|volume=5|pages=219-240|url=http://www.soas.ac.uk/sbbr/editions/file64276.pdf|accessdate=9 July 2012|author=Francis Buchanan-Hamilton|authorlink=Francis Buchanan-Hamilton|publisher=The Asiatic Society}}</ref> လိဒ္ဒါမှ ထိုစကားလုံး၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ နိုင်ငံရေးနှင့် လုံးဝသက်ဆိုင်သည့် စကားလုံးမဟုတ်ဘဲ၊ ၂၀ ရာစုခေါတ်က ကိုယ်မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို နိုင်ငံရေးကိစ္စများတွင် ဖော်ပြနိုင်ရန် အသုံးပြုကြခြင်းဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ၁၉၅၀မှ စ၍ အဘယ့်ကြောင့် စတင်အသုံးပြုခဲ့သနည်းဆိုသည် မေးခွန်း၏အဖြေမှာ၊ ထိုလူများမှ အမည်ကို အသုံးပြု၍ ကိုယ်မည်သူမည်ဝါဖြစ်သည်ကို အသိအမှတ်ပြုကြစေရန် အသုံးပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေမည်။"<ref name="leider_arakan"/>