မော်ကွန်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

[[တောင်ငူခေတ်]]တွင် မော်ကွန်း ခေတ်မစားပေ။ တောင်ငူခေတ်အဆုံးတွင် ပေါ်ပေါက်သော လက်တောင်ယူမှူး [[ရှင်သံခို]] တစ်ဦးသာလျှင် ရတနာပြောင်မွန် ဆင်တော်မော်ကွန်းကို ရေးသားခဲ့သော်လည်း အဆင့်အတန်း မမြင့်လှချေ။ ကုန်းဘောင်ခေတ် ပထမပိုင်းတွင် မော်ကွန်းများကို ပြန်လည်ရေးသားကြပြန်သည်။ [[လက်ဝဲသုန္ဒရ|လက်ဝဲသုန္ဒရအမတ်]]သည် ဘိုးတော် မုဒ္ဓါဘိသေက မော်ကွန်း၊ နိဗ္ဗာနပစ္စယ ဆင်တော်မော်ကွန်း၊ ရတနာပူရအင်းဝ ပြည်တော်ကြီးလာ မော်ကွန်း၊ မဟာဝိဇယရံသီ စည်းခုံတော် မော်ကွန်း၊ မင်းကွန်းစေတီတော်တည်မော်ကွန်း၊ ဓညဝတီနိုင် မော်ကွန်းများကို ရေးသားပြုစု၏။ [[ဆင်ဖြူရှင်]]လက်ထက်တွင် ယိုးဒယားနိုင် မော်ကွန်းကို [[လက်ဝဲနော်ရထာ]] ပြုစုသည်။ [[စဉ့်ကူးမင်း]]လက်ထက်တွင် [[အတွင်းဝန်ထောက် ဦးညို]]သည် ရွှေမင်းဘန်းဆင်တော် မော်ကွန်းကို ရေးသားသည်။ ထိုရွှေမင်းဘုန်း ဆင်တော်မော်ကွန်းသည် အဆင့်အတန်းမြင့်သော မော်ကန်းဖြစ်၏။ မြန်မာစာပေတွင် ဆင်တော်မော်ကွန်းပေါင်း ၇ စောင်ခန့် တွေ့ရှိရသည့်အနက် ဒုတိယအကောင်းဆုံးဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ ဦးညိုသည် ဤမော်ကွန်းဖြင့် ကျော်ကြား၏။

ဝက်မစွတ်နဝဒေး၏နောက် တံဆိပ်ဝန် ဦးရွှေခြည်သည် ဗိမာန်ရတနာကျောင်းတော်မော်ကွန်း၊ မဟာဝေယန်ဘုံသာကျောင်းတော် မော်ကွန်းတို့ကို ပြုစုသည်။ ထိုနောက် [[ပုည၊ ဦး (စလေ)|ဦးပုည]]သည် မော်ကွန်း ၄ စောင်မျှ ရေးသားခဲ့သည့်အနက် ရတနာနဒီ (မြစ်တော်ဖွဲ့)မော်ကွန်းသည် အကောင်းဆုံးဟု ဆုံးဖြတ်ရန် သင့်သည်။ ဦးပုည၏ မော်ကွန်းများမှာ တည်တည်ကြည်ကြည် ဖွဲ့နွဲ့ထားသည်ဖြစ်၍ အထက်တန်းစား မော်ကွန်းများဖြစ်သည်။ ဦးပုည၏နောက် [[ကင်းဝန်မင်းကြီး]]သည် ရတနာနဒီ မော်ကွန်း၊ ဓမ္မောဇမော်ကွန်းတို့ကို ရေးသားပြုစုသည်။ သို့အားဖြင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်သည် အင်းဝခေတ်ကဲ့သို့ပင် မော်ကွန်း ထွန်းကားသော ခေတ်ဟု ဆိုရပေမည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ် မော်ကွန်းများသည် အင်းဝခေတ် မော်ကွန်းများ အဆင့်အတန်းကို မမှီစေကာမူ မနီးရိုးစွဲ လိုက်လေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)</ref>