သွေးတိုးရောဂါ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

သွေးတိုး ရောဂါသည်[[လေဖြတ်ရောဂါ]] (Stroke) ဖြစ်စေသည့် နံပါတ်တစ် အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပြီး နှလုံးရောဂါ ([[နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ|နှလုံး သွေးကြော ကျဉ်းခြင်း]]/ သွေးကြော ပိတ်ခြင်း၊ နှလုံးကြီးခြင်း) ဖြစ်ခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာတဝန်း လူသန်းပေါင်း တစ်ထောင်၌ 'သွေးတိုးရောဂါ' ခံစား နေကြရပြီး (၂၀၁၀)၌ သွေးတိုးရောဂါသည် ကမ္ဘာအနှံ့စုစုပေါင်းသေဆုံးခြင်း၏ (၁၈%)ရှိကာ အရေအတွက်အားဖြင့် လူပေါင်း ၉.၄သန်းခန့်သေဆုံးရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းအရင်းဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ယူဆကြသည်။<ref name=Camp2015>{{cite journal | vauthors = Campbell NR, Lackland DT, Lisheng L, Niebylski ML, Nilsson PM, Zhang XH | title = Using the Global Burden of Disease study to assist development of nation-specific fact sheets to promote prevention and control of hypertension and reduction in dietary salt: a resource from the World Hypertension League | journal = Journal of Clinical Hypertension | volume = 17 | issue = 3 | pages = 165–7 | date = March 2015 | pmid = 25644474 | doi = 10.1111/jch.12479 }}</ref> ကျွမ်းကျင်ဆေးပညာရှင်များက သွေးတိုးရောဂါကို တိတ်တဆိတ် လူသတ်သမား (Silent Killer) ဟုပင် တင်စား ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။

 

သွေးတိုးရောဂါဆိုသည်မှာ ဆေးခန်းတွင်ချိန်သောအပေါ်သွေးပေါင်ချိန်သည် ၁၄၀နှင့်အထက် (သို့မဟုတ်) အောက်သွေးပေါင်ချိန် သည် ၉၀နှင့်အထက် ရှိလျှင် သွေးတိုးရောဂါ ဟုသတ်မှတ်သည်။

 

|အပေါ်သွေး ၁၆ဝ နှင့် အထက် (သို့) အောက်သွေး ၁၀ဝ နှင့် အထက်

|}

သွေးတိုးရောဂါရှိသူ ၉၀ မှ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် အကြောင်းရင်းတိတိကျကျ မသိကြပဲ ကျန် ၅ မှ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကသာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရောဂါ တမျိုးမျိုးကြောင့် သွေးတိုးရောဂါ ခံစားနေကြရခြင်းဖြစ်သည်။ ကိုယ်တွင်းရောဂါများမှာ ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်သွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ သွေးကြောမကြီးရောဂါ၊ သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း အထွက်လွန်ရောဂါ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း၊ သွေးတိုးစေသောဆေးများ သုံးစွဲနေခြင်းနှင့် အရက်သောက်သုံးခြင်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။

သွေးဖိအား 115/75 mmHg ကို ပုံမှန်ထား၍ အပေါ်သွေး 20 (or) အောက်သွေး 10 mmHg စီ တိုးတိုင်း နှလုံးနှင့် ပတ်သက်သော ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေ (Cardiovascular Disease Risk) နှစ်ဆ စီ တိုးလာပါတယ်.. အမေရိကန် နိုင်ငံ National Health and Nutrition Examination Surveys ၂၀၀၅-၂၀၀၆ ခုနှစ် စစ်တမ်းမှ အချက် အလက်များကို ထုတ်နုတ် တင်ပြရလှျင်

* အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် အထက် အမေရိကန်များ၏ ၃၇% မှာ ပုံမှန်ထက် သွေးဖိအား မြင့်မားနေပြီး (Prehypertension) ၃၀% မှာ ၁၈နှစ် မှ ၃၉ နှစ် အတွင်း ဖြစ်ပြီး ၃၈% မှာ ၆ဝနှစ် နှင့် အထက် ဖြစ်ပါတယ်..

 

သွေးတိုးရောဂါ ရှိသူများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံ ခန့်မှာ မိမိတွင် သွေးတိုးရောဂါ ရှိမှန်း မသိကြသူများ ဖြစ်နေပါတယ်.. များသောအားဖြင့် သွေးတိုး လက္ခဏာ မခံစားရသူ၊ ဘာလက္ခဏာမှ မပြသူ များပါတယ်.. ခံစားရသူ အချို့တွင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ဇက်ကြောတက်ခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ အသက်ရှူ မြန်လာခြင်း၊ အမြင် ဝေဝါးလာခြင်း တို့ ဖြစ်တတ်ပါတယ်.. အချို့မှာ ရောဂါ၏ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုး လက္ခဏာ (Complications) များဖြင့် ပြတတ်ကြပါတယ်.. ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း (နှလုံး သွေးကြော ကျဉ်းခြင်း)၊ လေဖြတ်ခြင်း (ဦးနှောက် သွေးကြော ပိတ်ခြင်း/ ပေါက်ခြင်း)၊ မော၍ ဖောယောင်ခြင်း (နှလုံး ညှစ်အား နည်းခြင်း- Heart Failure)၊ မျက်နှာ ယောင်အမ်း လာခြင်း (ကျောက်ကပ် ပျက်စီးခြင်း-Renal Failure)၊ မျက်စိ အမြင် ချို့ယွင်းလာခြင်း (Hypertensive Retinopathy) တို့ ဖြင့် လက္ခဏာ ပြတတ် ကြပါတယ်..

# သွေးတိုး ရောဂါကြောင့် နှလုံးသွေးကြောများ ထူအမ်း မာကျောလာပြီး (Atherosclerosis) နှလုံး သွေးကြော ကျဉ်းခြင်း/ ပိတ်ခြင်း (Heart Attack)၊ နှလုံးကြွက်သားများ ထူထဲလာပြီး (LVH) နှလုံးညှစ်အား လျော့နည်းလာခြင်း (Heart Failure) တို့ ဖြစ်ပေါ်လာ တတ်ပါတယ်..

# ဦးနှောက် သွေးကြော ပိတ်ခြင်း (Ischemia)၊ သွေးကြော ပေါက်ခြင်း (Hemorrhage) တို့ဖြစ်ပေါ် စေပြီး လေဖြတ်ရောဂါ (Stroke) ဖြစ်ပေါ်လာ တတ်ပါတယ်..

# မျက်စိတွင်းရှိ မြင်လွှာ (Retina) သွေးကြောများ ထိခိုက် ပျက်စီးပြီး အမြင်အာရုံ (Hypertensive Retinopathy) ထိခိုက်လာ တတ်ပါတယ်..

 

JNC7 မှ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သွေးတိုးရောဂါ ရှိသူများသည် သွေးဖိအားကို 140/90 mmHg အောက် နှင့် ဆီးချို၊ ကျောက်ကပ် ရောဂါ ရှိသူများ အနေဖြင့် 130/80 mmHg အောက် ရှိနေစေရန် ညွှန်ကြား ထားပါတယ်.. သွေးတိုး ရောဂါကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အောက်ပါ အတိုင်း လိုက်နာ သင့်ပါတယ်..

# ကိုယ်အလေးချိန် အဝ မလွန်စေရန် ထိန်းသိမ်း ထားရမည်.. Body Mass Index (BMI) ကို ၁၈.၅ မှ ၂၄.၅ အတွင်း ရှိနေစေရန် ထိန်းထားရမည်..

# အရက် အလွန်အကျွံ သောက်သုံးခြင်းသည် သွေးတိုး စေတတ်သဖြင့် ရှောင်ကြဉ်ပါ..

# သွေးတိုးရောဂါ အတွက် ဆရာဝန် ညွှန်ကြားထားသော သွေးကျဆေးများကို တိတိကျကျ သုံးစွဲရမည်..

 

==ကိုးကား==