မြင့်၊ ဦး(နေရှင်နယ်): တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

▲မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းစဉ်က ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အမျိုးသား (အောင်ပွဲ)နေ့ခေါ် နေရှင်နယ်ဒေးအကြောင်း လူတိုင်းသိကြသော်လည်း အမျိုးသားနေ့ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ပထမဦးဆုံးစည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခဲ့သူ နေရှင်နယ်ဦးမြင့် အကြောင်းကိုကား သိသူနည်းလှပါသည်။

▲နေရှင်နယ်ဦးမြင့်ကို ၁၈၉၃ ခုနှစ်တွင်ဖွားမြင်သည်၊ ဇာတိမှာဟင်္သာတခရိုင် အင်္ဂပူမြို့နယ် ပန်းတင်ရွာ၊ အမည်ရင်းဦးမြင့်ဖြစ်သည်၊ မိဘနှစ်ပါးမှာ မြေပိုင်ရှင်ဦးမြလွင်နှင့် ဒေါ်အိမ်ကြွယ် တို့ဖြစ်သည်၊ မွေးချင်းငါးယောက်ရှိသည်၊ ဒုတိယမြောက်ဖြစ်သည်၊ ကျောင်းနေသည့်အရွယ်သို့ရောက်လျှင် ကျေးလက်ရိုးရာ မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် စတင်ပညာသင် ကြားသည်၊ ထို့နောက် ရန်ကုန် ဟိုက်စကူးကျောင်း (ယခုလသာ အထက-၁) သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်၊ ထိုကျောင်းမှပင် ဆယ်တန်းအောင်သည်။ ဂျပ်ဆင် (ယုဒသန်)ကောလိပ်သို့ ဆက်တက်သည်။

▲၁၉၂၀ ပထမကျောင်းသားသပိတ်ကြီးသည် များစွာ အောင်မြင်သည်၊ ယင်း သပိတ်ကြီးကြောင့် မြန်မာတို့နိုင်ငံရေး၊ ပညာရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး စသောနယ်ပယ်တို့တွင် နိုးကြားလာသည်၊ ရန်ကုန်မြို့တွင် အမျိုးသား ကောလိပ်ကျောင်းတစ်ကျောင်းနှင့် အနယ်နယ် အရပ်ရပ်တွင် အမျိုးသား ကောလိပ်ကျောင်းပေါင်း ၉၀ ကျော် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

▲၁၉၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် မန္တလေးမြို့ ဂျီစီဘီအေခေါ် မြန်မာ အသင်းချုပ်ကြီး နဝမအကြိမ်မြောက် ကွန်ဖရင့် ကျင်းပသည်။ သပိတ်မှောက် ကျောင်းသားကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ဦးမြင့်တက်ရောက်သည်၊ ယင်းကွန်ဖရင့်တွင် အမျိုးသားနေ့ သတ်မှတ်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အချေအတင် ဆွေးနွေး ကြသည်။ သူရိယသတင်းစာဆရာ ဦးတုတ်ကြီးက သီပေါမင်း ပါတော်မူ သောနေ့ ကို သတ်မှတ်ရန် အဆိုပြုသည်၊ ပျဉ်းမနားမှ ဦးဒွေးကဆရာတော် ဦးဥတ္တမ ထောင်ကျသောနေ့ကို သတ်မှတ်ရန် အကြံပေးသည်။ သပိတ်မှောက် ကျောင်းသား ကိုယ်စားလှယ်ဦးမြင့်က ပါတော်မူနေ့၊ ထောင်ကျသော နေ့ရက်များသည် အမင်္ဂလာဖြစ်သည်၊ ဇမ္ဗူဒီပါ လင်္ကျာတောင် ကျွန်း နိမိတ်ထွန်းဆိုသော ရှေးသူဟောင်းတို့ ဆိုသည့်စကား အတိုင်းပင် မင်္ဂလာရှိသောနေ့ကို ရွေးချယ်ရန် တင်ပြသည်။ တက္ကသိုလ် ဥပဒေကို သပိတ်မှောက်သည့် ကိစ္စသည် အင်္ဂလိပ်လက်ထက်တွင် အင်္ဂလိပ်ဥပဒေကို ပထမဦးဆုံးတော်လှန်သည့် ကိစ္စဖြစ်သည်။ အကျမဟုတ် အတက်ဖြစ်သည်၊ အစုန်မဟုတ်။ အဆန်ဖြစ်သည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးနိုးကြားတက်ကြွ လာပြီး ဝံသာနုရက္ခိတတရား ထွန်းကားလာသည်။ ထို့ကြောင့် ကျောင်းသားများ သပိတ်မှောက်သည့် နေ့ကို ရွေးချယ်သတ်မှတ်ရန် ရှင်းလင်းတင်ပြသည်၊ တက်ရောက်လာကြသော ကိုယ်စားလှယ် အားလုံးက ဦးမြင့်အဆိုကို တစ်ခဲ နက်ထောက်ခံသည်။ ထို့ကြောင့် ကျောင်းသားများသပိတ်မှောက်သည့် တန်ဆောင်မုန်း လပြည့်ကျော် (၁၀)ရက်နေ့ကို အမျိုးသားနေ့ဟု သတ်မှတ်သည်။ ထိုနေ့သည် နယ်ချဲ့တို့ အပေါ် အောင်ပွဲခံသောနေ့ ဖြစ်သောကြောင့် အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့ဟု ခေါ်ကြသည်။

▲ထိုအချိန်မှစ၍ တစ်နိုင်ငံလုံး နှစ်စဉ်တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်ကျော် (၁၀)ရက် နေ့ရောက်တိုင်း အမျိုးသားအောင်ပွဲနေ့ ကျင်းပကြ လေသည်။ အမျိုးသားနေ့ (နေရှင်နယ်ဒေး) ဖြစ်ပေါ်လာ အောင် ပထမဦးဆုံးစည်းရုံး လှုံ့ဆော်ခဲ့သူ ဦးမြင့်ကိုလည်း နေရှင်နယ်ဦးမြင့်ဟု ခေါ်တွင် လေသည်။

▲ဗဟန်းအမျိုးသားကောလိပ် ကွယ်ပျောက်သွားသောအခါ ပါမောက္ခဆရာ မှိုင်းအလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ရသည်၊ နေရှင်နယ်ဦးမြင့်သည် ဆရာမှိုင်းအားတစ်လလျှင် ငွေ ၁၅၀ကျပ် ထောက်ပံ့သည်၊ ဆရာမှိုင်းအလုပ်တစ်ခု ရသည့်အချိန်အထိဖြစ်၏၊ ခြောက်လလောက်ကြာသည်၊

▲နေရှင်နယ်ဦးမြင့်၏ အရင်းနှီးဆုံးသူငယ်ချင်းများမှာ ဦးဖိုးကျားနှင့် ဦးဖိုးလတ်တို့ဖြစ်သည်၊ ဂျပ်ဆင်ကောလိပ်မှာလည်း အတူတူ။ ဆရာမှိုင်း ထံသို့ မြန်မာစာ မြန်မာရာဇဝင်တို့ကို သွားရောက်ဆည်းပူး ရာတွင်လည်း အတူတူ။ သပိတ်မှောက်ရာတွင်လည်းအတူတူပင် မဟုတ်ပါလော၊ ယင်းတို့သည်နယ်ချဲ့သမားနှင့် နယ်ချဲ့နောက်လိုက်တို့ကို ဆန့်ကျင်တိုက် ခိုက်ရာတွင်လည်း အတူတူပင် မဟုတ်ပါလော၊

▲နေရှင်နယ်ဦးမြင့်သည် ညောင်လေးပင်မြို့ အမျိုးသားကျောင်းနှင့် [[မြို့မ အထက်တန်းကျောင်း၊ ရန်ကုန်|မြို့မ အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်း]]တို့တွင် ကျောင်းအုပ်ကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်၊ အမျိုးသားပညာရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်နှင့် အထက်မြန်မာ ပြည် အမျိုးသားပညာဝန်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်၊

▲ဦးမြင့်သည် ဟံသာဝတီခရိုင် ပျော်ဘွယ်ကြီးရွာသူ ဒေါ်စောရှင်နှင့်အိမ် ထောင်ကျသည်၊ ပျော်ဘွယ်ကြီးရွာသို့ သွားရောက်နေထိုင်သည်၊ လယ်ယာလုပ်ငန်းများကို ဦးစီးလုပ်ကိုင်သည်၊ တောင်သူလယ်သမားများ နိုးကြားလာအောင် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်သည်၊ မြန်မာနိုင်ငံ ရေးလောကတွင် ငါးပွင့်ဆိုင်ညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ ပေါ်ပေါက်လာသောအခါ ပါဝင်ဆောင်ရွက်သည်၊

▲နေရှင်နယ်ဦးမြင့်သည် ရုပ်ရည်ရူပကာယသန့်ပြန့်ရည်မွန်သူ တစ်ဦး ဖြစ်သည်၊ သဘော ထားပြည့်ဝသည်၊ မှိုင်းသည် နေရှင်နယ်ဦးမြင့်၏ စရိုက်လက္ခ္စာများကို လွန်စွာနှစ်သက်ဟန်တူသည်၊ အကြောင်းမှာ သူ၏ ဒေါင်းသျှီကာ။ ဘွိုင်းကောကသျှီ်ကာ နှင့် စစ်ကိုင်း ပြန်မှာတော်ပု ံတို့တွင် ဦးမြင့်ကိုရည်ရွယ်ပြီး ရုပ်ရည်ရူပကာယ ကောင်းသူ။ သဘောထား ပြည့်ဝသူ ဥပုသ်သည်မလေး (ကျောင်းအမမယ်မြင့်) အဖြစ်ဇာတ် ကောင်ဖန်ဆင်း ကာ ချစ်စနိုးရေးဖ္ကွဲခဲ့သ္နေောကာင့်ဖြစ်သည်၊

▲ဦးမြင့်သည် စာသမားဖြစ်သည်၊ အင်္ဂလိပ်မြန်မာ နှစ်ဘာသာစလုံးကို ကျွမ်းကျွမ်း ကျင်ကျင် နိုင်နိုင်နင်းနင်း ရေးသားနိုင်သူဖြစ်သည်၊ သပိတ် မှောက်ကာလအတွင်းက တိုင်း ပြည်သို့ကြေငြာချက်များ ထုတ်ပြန်ရာတွင် ဦးဖိုးကျား။ ဦးထွန်းဖေ(ထွန်းနေ့စဉ်)တို့ နှင့်အတူ စာနယ်ဇင်းများ၌ ဝင်ရောက်ရေးသားသည်၊ ဦးမြင့်၏အသိုင်းအဝိုင်းမှာ စာပေ အသိုင်း အဝိုင်းဖြစ်သည်၊ ဆရာမှိုင်း။ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို။ ဦးဖိုးကျား။ ဦးဖိုးလတ်။ ဦးလူဖေ ဝင်း။ ဦးထွန်းဖေ(ထွန်းနေ့စဉ်)။ သတိုးပီယ။ ဇေယျ။ ဟံသာဝတီဦးဘရင်။ မဟာဂီတ ဦးပြုံးချို စသည်တို့မဟုတ်ပါလော၊ စာပ္နေသဇာအရှိန်အဝါကြီးမားသော အသိုင်းအဝိုင်းပါ တကား၊

▲သူ၏အမျိုးသားပုံနှိပ်တိုက်ကလည်း အမျိုးသားစာပေယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်း သိမ်းစောင့် ရှောက်သော စာအုပ်စာတမ်းများ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေသည်၊ မှန်သည်။ မြန်မာပညာရှိဦးအောင် ၏ ကဝိသေနင်္ဂဗျူဟာကျမ်း (ခုံတော်မောင်ကျဘမ်းအတ¦ုပ၌တåိ) ဦးပြုံးချို၏မဟာဂီတ။ ဦးဖိုးကျား၏ မြန်မာ ဂုဏ်ရည်။ ဇေယျ၏ဇေယျသတင်းစာ။ သတိုးပီယခေါ် ဦးချစ်စရာ၏ မြန်မာစာညွန့်ပေါင်းသျှီကာနှင့် မြန်မာကဗျာဖွဲ့နည်းကျမ်း။ မစိံတာမောင်မှိုင်း ဘွိုင်းကောက် သျှီကာကြီး။ မဟာဆွေ၏ ဘိုးဝဇီရနှင့် လယ်တီတရား သတင်းစာတို့မဟုတ်ပါလော၊

▲၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ဦးမြင့်သည် ပြုပြင်ရေးမဂဏ္ဍဇင်းကိုဦးစီးထုတ်ဝေသည်၊ ပါဝင်ရေးသားသူ များမှာ ဆရာမှိုင်း။ ပီမိုးနင်း။ ဦးဖိုးကျား။ ဦးလူဖေဝင်း။ ဟံသာဝတီဦးဘရင်။ ဇေယျ စသည်တို့ပါတကား၊ မှိုင်းက ဤသို့ရေးသား ခဲ့သည်၊

▲ရှေးအခါယမန်က သာလာယံကောလိပ် အပျက်တွင် အထက် တစ်ခွင် အညာ စစ်ကိုင်းသို့ စိုင်းနှင့်ပြန်တက်ခဲ့ရာ အကြံခက် အစည်ခက် အခက်မျိုးများစွာနဲ့ ဆရာမှာ အလုပ်အကိုင် ခ္ဒွပီး ဘိုင်ကျနေသည်တွင် အကြင်တပည့်မောင်မြင့်က တစ်လတစ်လမှာ အသပြာငွေ၁၅၀ ကျပ်ကျ လေး ငါး ခြောက်လမျှ ပေးကမ်း လှူဒါန်းí ဆွမ်းကွမ်းအတွက် မခက်လွယ်ကူ လက်ရှိသမထ တစ်မျိုးဖြင့် အဂဏ္ဍိရတ်ထိုးတော်မူရသတဲ့ ကျေးဇူးတော်ကိုလည်း ထိမ်မြူးမမေ့ ရသေ့ယောဂီ တောဆီကအမှတ်ရသဖြင့် မပြတ် ခ္စခ္စ မေတ္တာပို့မိတဲ့အပြင် အကြင် တပည့် မောင်မြင့်၏ ယခင်ကျေးဇူးကို အထူးတုံ့လှယ်ဘယ်လိုများဆပ်ရပါ့မလဲလို့ အနည်း နည်းကြံစည်နေသည့်အတွင်း ယင်းသို့သောမောင်မြင့်သည် အောင်မြင်မှု အောင်ကြာင်းဆု ဖြင့် ]] ပြုပြင်ရေး ြ မဂဏ္ဍဇင်းစာအုပ် ထုတ်ဝေမည့်အလုပ်တွင် ကျွန်ုပ်တို့တောရက ဩဝါဒပေးပို့သည်မှာ...

▲အို... မောင်မြင့် နောင်အဆင့်ဆင့် မြင့်ထက်မြင့်အောင် ယခင်အခါ ရတနာ ပူရဆိုတဲ့ အင်းဝက မင်းများဆရာ ရှင်မဟာသီလဝံသ ပုဂ္ဂိုလ်ကျော် ရေးသားစီ ရင်တော်မူသည့် ပါရမီပျို့သစ္စာခန်း စာဟောင်းပေဟောင်းတွင် -

▲(၂) ဝသုနြေ?။ ဤမြေသော်လည်း