အိမ်မဲမြို့

အိမ်မဲမြို့သည် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း၌တည်ရှိ၍ အိမ်မဲမြို့နယ်၏ ရုံးစိုက်မြို့ဖြစ်သည်။ မြောင်းမြမြစ်နှင့် ဒါးကမြစ်တို့ကို ဆက်သွယ်နေသော အိမ်မဲချောင်း၏ အရှေ့ဘက်ကမ်း၌ တည်ရှိလေသည်။

ထိုမြို့သည် အရှေ့နှင့်အနောက် နှစ်ဖာလုံခွဲ၊ တောင်နှင့်မြောက် တစ်မိုင်ငါးဖာလုံခန့်ရှိ၍ မြို့၏ အကျယ်အဝန်းသည်၏၅၂၅ စတုရန်းမိုင်၊ သို့မဟုတ် ၃၃၅ ဧကရှိသည်။ မြို့ပေါ်ရှိ လူဦးရေသည် ၇,၄၆၅ ယောက်ဖြစ်၍ ဗမာနှင့် ကရင်လူမျိုး တို့သည် အများစုဖြစ်ပြီးလျှင် နိုင်ငံခြားသား တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယ လူမျိုးတို့ အနည်းအကျဉ်းရှိလေသည်။

မြို့ပေါ်၌ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာနရုံး၊ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာရုံးများ၊ စာတိုက်နှင့်ကြေးနန်းဦးစီးဌာန၊ ပြည်သူ့ ရဲတပ်ဖွဲ့စခန်း၊ ဆေးရုံစသော အစိုးရရုံးအဆောက်အအုံများ အပြင်၊ အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်းနှင့် မူလတန်းကျောင်း ငါးကျောင်းရှိသည်။ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း ၁၆ ကျောင်းရှိ၏။ မြို့၏စည်ပင်သာယာရေးကို စည်ပင်သာယာရေးအဖွဲ့က ဆောင်ရွက်သည်။

နယ်နိမိတ်

အိမ်မဲမြို့နယ်သည် ယခင်မြောင်းမြခရိုင်၏ အနောက်မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံးကျသော မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ ထိုမြို့နယ်၏ မြောက်ဘက်တွင် ယခင် ပုသိမ်ခရိုင်၏ ကျောင်းကုန်းမြို့နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသနှင့် ယခင်မအူပင်ခရိုင်၏ ပန်းတနော်မြို့နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသ၊ အရှေ့ဘက်၌ ပန်းတနော်မြို့နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသနှင့် ယခင်မြောင်းမြခရိုင်၏ ဝါးခယ်မမြို့နယ်၊ တောင်ဘက်နှင့် အနောက်တောင်ဘက်တွင် ဝါးခယ်မမြို့နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသနှင့် မြောင်းမြမြို့နယ်၊ အနောက်ဘက်၌ ယခင်ပုသိမ်ခရိုင်၏ ပုသိမ်အရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်နှင့် ကျောင်းကုန်းမြို့နယ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသတို့ဖြင့် အသီးသီးဝန်းရံလျက်ရှိသည်။ မြို့နယ်၏အကျယ်အဝန်းသည် ၁၈ စတုရန်းမိုင်ခန့်ရှိ၍ သူကြီးတိုက်နယ် ပေါင်း ၁၁၁ ပါဝင်သည်။ မြို့နယ်တစ်ခုလုံး၏ လူဦးရေသည် ၁၁၈,၃၂၈ ယောက်ဖြစ်၍ ခရစ်ယာန်အယူဝါဒီ ကရင်လူမျိုး အများဆုံး တွေ့ရသော မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

စီးပွားရေး

ဆန်စပါးစိုက်ပျိုးရေးသည် မြို့နယ်၏အဓိကလုပ်ငန်း ဖြစ်သည်။ အိမ်မဲမြို့တွင် ဆန်စက် ၁၁ ခုရှိ၏။ ဆန်စပါး အပြင် ဂုံလျှော်၊ မြေပဲ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ ပန်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက် စသည်တို့ကိုလည်း စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြသည်။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မြေနိမ့်ဒေသဖြစ်၍ မြေဩဇာကောင်းမွန်သဖြင့် အချို့အရပ်များတွင် သီးထပ်စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ ကွမ်းသီး၊ အုန်းသီး၊ ကြံ၊ ငှက်ပျော၊ သရက်များလည်းထွက်သည်။ အင်းလုပ်ငန်းသည်လည်း အိမ်မဲမြို့နယ်၏ အရေးပါသော လုပ်ငန်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ရှေးက နာမည်ကျော်ကြားခဲ့သော အိုးလုပ်ငန်းကိုလည်း ယခုထက်တိုင် ရှေးမူမပျက် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသေးသည်။

သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး

မြစ်ချောင်းပေါများသော မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင်တည်ရှိသဖြင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကူးသန်းသွားလာရေး အတွက် ရေလမ်းခရီးကို အသုံးများလေသည်။ မြို့နယ်အတွင်း၌ သာမက မြို့နယ်အပသို့လည်း ရေလမ်းခရီးကိုပင် အသုံးများကြရာ၊ ပုသိမ်၊ ကျောင်းကုန်း၊ ကျုံပျော်၊ ဝါးခယ်မ၊ မြောင်းမြ တို့သို့လည်းကောင်း၊ မော်လမြိုင်ကျွန်း၊ ညောင်တုန်း၊ မအူပင်၊ ရန်ကုန်မြို့တို့သို့လည်းကောင်း၊ ပရသဖပိုင် သင်္ဘောများဖြင့် လည်းကောင်း၊ ပုဂ္ဂလိကပိုင် သင်္ဘော မော်တော်များဖြင့်လည်းကောင်း သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း၊ ကူးသန်းသွားလာခြင်းများ ပြုကြလေသည်။ ကုန်းလမ်းဘက်တွင် အိမ်မဲ-ကျောင်းကုန်း လူထုလမ်းမကြီးကို ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် သွားရေးလာရေး အဆင်ပြေပေသည်။ အိမ်မဲမြို့မှ ကန်ကြီးဒေါင့်ရွာနှင့် ထန်းတပင်ရွာအထိ ကျောက်ခင်းလမ်း ဖောက်လုပ်ထားသည်။

သမိုင်းကြောင်း

အိမ်မဲမြို့နယ်သည် ဟံသာဝတီပြည့်ရှင် ရာဇာဓိရာဇ် လက်ထက် မြောင်းမြမြို့စားလောက်ဖျား၏ လက်အောက်ခံဖြစ်ခဲ့၍ ကျုံပဒီတိုက်နယ်ဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ လောက်ဖျားသည် ရာဇာဓိရာဇ်အား ပုန်ကန်ခဲ့စဉ်က ကျုံပဒီနယ်သားတို့ မပါဝင်ခဲ့ပေ။ သို့သော် ကျုံပဒီတိုက်နယ်သည် စစ်မက်အရေးကြောင့် ရွာခြေများပျက်ခဲ့ပြီးလျှင် ရွာစုကလေးများ ကွဲသွားသည်။ အိမ်မဲမြို့ဟုခေါ်တွင်လာခြင်းမှာ ထိုရွာစုကလေးများအနက် လယ်ပေါ် စုဟုခေါ်တွင်သော အစုတွင်နေထိုင်သူများအား ရှင်ပင်ချမ်းသာကြီးဘုရား နှစ်ဆူရှိသည့်အနက် နောင်တော်ရှင်ပင်ချမ်းသာကြီးဘုရား (ယခု အိမ်မဲမြို့ချောင်းဝပိုင်းရပ်၌ရှိသည်။ ညီတော်ဘုရား မှာ ယခုကျုံပျော်မြို့တွင် ရှိလေသည်။)အား ထိုအစုသို့ပင့်၍ ကိုးကွယ်ရန် ခုနစ်ရက်တိုင်တိုင် အိပ်မက်ပေးသဖြင့် ထိုအစုကို အိပ်မက်ကြီးအစုဟုခေါ်တွင်လာသည်။ နောင်မြို့တည်သည့်အခါ ထိုအစုသည် ရပ်ကွက်တစ်ခုဖြစ်လာ၍ မြို့၏အမည်သည်လည်း အိပ်မက်ကြီးမြို့ဟု ခေါ်တွင်လာရာမှ ကာလရှည်ကြာသော် အိမ်မဲမြို့ဟု အမည်တွင်လာသည်ဆိုလေသည်။

မြို့ပေါ်ရှိ စေတီပုထိုးများ

မြို့ပေါ်ရှိ ဘုရားစေတီများမှာ ချမ်းသာကြီး ရုပ်ပွားတော်အား ဌာပနာ၍ စေတီတည်ထားသော ရှင်ပင်သာချမ်းသာကြီးဘုရား၊ ဈေးပိုင်းရှိ ရွှေဘုံသာဘုရား၊ အိမ်မဲကြီးပိုင်းရှိ ချမ်းသာဘုရား၊ စာချွန်ခံရပ်ရှိ ဘုရားလေးဆူတို့ဖြစ်ကြလေသည်။ အိမ်မဲမြို့အဝင် တူးမြောင်းဝအနီးရှိ ကျိုက်ဝိုင်းစေတီသည် လောက်ဖျား၏အာဏာကို ဖီဆန်လျက် ရာဇာဓိရာဇ်အားပုန်ကန်မှုတွင် မပါဘဲ မိမိနှင့်တကွ မောင်ငယ်နှစ်ဦးပါ သတ်သေသော ကျုံပဒီနယ်ကိုအပိုင်စားရသည့် မင်းသမီးနန်းတော်၏ ရွှေငွေရတနာတို့ကို ဌာပနာ၍တည်ထားသောစေတီတော်ဟု ဆိုကြလေသည်။