အို ဟင်နရီ
ဝီလီယံ ဆစ်ဒနီ ပေါ်တာ (အင်္ဂလိပ်: William Sydney Porter) (၁၈၆၂ - ၁၉၁၀) သည် ကလောင်အမည် အို ဟင်နရီ (အင်္ဂလိပ်: O. Henry) ဖြင့် ကျော်ကြားသည့် အမေရိကန်လူမျိုး စာရေးဆရာ ဖြစ်သည်။ သူ၏ဝတ္ထုတိုများမှာ အဆုံးသတ်ဆန်းကျယ်ခြင်းနှင့် ဖတ်ပျော်ခြင်းတို့ကြောင်း စာဖတ်ပရိသတ်သာမက စာပေပညာရှင်များကပါ အသိအမှတ်ပြုကြသည်။
| အို ဟင်နရီ | |
|---|---|
 ဒဗလူ အမ် ဗန်ဒါဝိုက် က ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ကူးထားသည့် အို ဟင်နရီ ၏ ကိုယ်ဟန်ပြပုံ | |
| မွေးဖွား | ဝီလီယံ ဆစ်ဒနီ ပေါ်တာ စက်တင်ဘာ ၁၁၊ ၁၈၆၂ ဂရင်းဘိုရို, မြောက်ကာရိုလိုင်းနား |
| ကွယ်လွန် | ဇွန် ၅၊ ၁၉၁၀ (အသက် ၄၇) နယူးယောက်မြို့၊ နယူးယောက် |
| ကလောင်အမည် | အို ဟန်နရီ, အိုလီဗာ ဟင်နရီ [၁] |
| အလုပ်အကိုင် | စာရေးဆရာ |
| ဘာသာစကား | အင်္ဂလိပ် |
| နိုင်ငံလူမျိုး | အမေရိကန် |
| စာပေအမျိုးအစား | ဝတ္ထုတို |
ငယ်ဘဝ
ပြင်ဆင်ရန်၁၈၆၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့တွင် မြောက်ကာရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၊ ဂရင်းဘိုရိုမြို့၌ မွေးသည်။ အလယ်နာမည် ဆစ်ဒနီ မှာ ၁၈၉၈ ရောက်မှ ပြောင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ မိဘများမှာ ဆရာဝန် ဒေါက်တာ အယ်ဂျီမွန် ဆစ်ဒနီ ပေါ်တာ (၁၈၂၅ - ၁၈၈၈) နှင့် မေရီ ဂျိန်း ဗာဂျီးနီးယား ဆိန်း ပေါ်တာ (၁၈၃၃ - ၁၈၆၅) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဝီလီယံ သုံးနှစ်သားအရွယ်တွင် မိခင်ဖြစ်သူကွယ်လွန်ရာ ဖခင်နှင့်အတူ ဘိုးဘွားများအိမ်သို့ ပြောင်းနေကြသည်။
အရီးတော်သူ အီဗလင်နာ မာရီယာ ပေါ်တာ၏ကျောင်းမှ ၁၈၇၆ ခုနှစ်တွင် မူလတန်းအောင်ကာ လင်းဆေးလမ်း အထက်တန်းကျောင်းသို့ တက်သည်။ အသက် ၁၅ နှစ်အထိ အရီးက စာပြပေးဆဲ ဖြစ်သည်။ ၁၈၇၉ ခုနှစ်တွင် ဦးရီး၏ ဆေးဆိုင်တွင် အလုပ်ဝင်သည်။ ၁၈၈၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်တွင် လိုင်စင်ရ ဆေးစပ်သမား ဖြစ်လာသည်။
ချောင်းအဆက်မပြတ်ဆိုးတတ်ခြင်းအား အပြောင်းအလဲဖြစ်စေရန် ၁၈၈၂ ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ဒေါက်တာ ဂျိမ်း ဟော နှင့်အတူ တက္ကဆက်သို့ ခရီးထွက်လာသည်။ လာဆယ်လီ၌ ဂျိမ်း၏ သားဖြစ်သူ ရစ်ချတ်၏ သိုးအုပ်အား ကူထိန်းကာ သိုးကျောင်းသမားဘဝအားလည်းကောင်း၊ ထမင်းချက်အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ကလေးထိန်းအဖြစ်လည်းကောင်း လုပ်ကိုင်သည်။ အဆိုပါမွေးမြူရေးခြံ၌ပင် ရွေ့ပြောင်းလုပ်သားများထံမှ စပိန်စကားနှင့် ဂျာမန်စကားကို အနည်းငယ်တတ်မြောက်လာသည်။
ကျန်းမာရေးအခြေအနေ မတိုးတက်သည့်အတွက် ရစ်ချတ်နှင့်အတူ အော်စတင်သို့ ၁၈၈၄ ၌ ပြောင်းလာသည်။ ရစ်ချတ်၏မိတ်ဆွေ ဂျိုးဆက် ဟာရယ်နှင့် ဇနီး တို့အိမ်တွင် တည်းခိုသည်။ အဆိုပါအိမ်၌ သုံးနှစ်ခန့် နေထိုင်ကာ မော်လေ ညီအစ်ကိုများ ဆေးကုမ္ပဏီ၌ ဆေးစပ်သမားအဖြစ် အလုပ်ဝင်သည်။ ထို့နောက် ဒရစ္စကေး ဟိုတယ်ရှိ ဟာရယ်၏ ဆေးပြင်းလိပ်စတိုးသို့ ပြောင်းလုပ်သည်။ ဟာရယ်၏အိမ်တွင် စာစရေးသည်။
လူလွတ်ဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ အော်စတင်၏ လူမှုရေးနယ်ပယ်တွင် တက်တက်ကြွကြွခြေဆန့်သည်။ ဂစ်တာနှင့် မယ်ဒလင် တီးတတ်ပြီး စိန့်ဒေးဗစ် ဘရင်ဂျီ ဘုရားကျောင်း တွင် ဓမ္မတေး ဆိုလေ့ရှိသည်။ နောင်သော် မိန်းကလေးအိမ်ရှေ့များ၌ လည်းကောင်း၊ တွေ့ဆုံပွဲများ၌လည်းကောင်း သီချင်းဆိုသော "တောင်ကုန်းမြို့ငယ် လေးယောက်ဝိုင်း" ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာသည်။
အသက် ၁၇ နှစ်အရွယ် အက်သို အစ္စတီ နှင့်တွေ့ရာမှ ခြေငြိမ်သွားသည်။ ၁၈၈၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ဗဟိုအသင်းတော်ဝင် ဘုရားကျောင်း၏ သင်းအုပ်ဆရာ ရီဗာရန် စမု ၏ ဧည့်ဆောင်၌ လက်ထပ်ကြသည်။ ပွဲလန်းသဘင်ကို နှစ်ဦးစလုံး နှစ်သက်သော်လည်း အက်သိုက ခင်ပွန်းအား စာရေးရန် တိုက်တွန်းလေ့ရှိသည်။ ပထမဆုံးသားကို ၁၈၈၈ ခုနှစ်တွင် မွေးသော်လည်း နာရီပိုင်းအတွင်း အသက်ဆုံးရှာသည်။ ၁၈၈၉ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာတွင် သမီးဖြစ်သူ မာဂရက် ဝေါ့ ပေါ်တာ မျက်နှာမြင်သည်။
ပေါ်တာ၏သူငယ်ချင်း ရစ်ချတ်မှာ တက္ကဆက်၏ မြေယာကော်မရှင်မင်းကြီးဖြစ်လာပြီး ပေါ်တာအား မြေယာပုံဆွဲသမားအဖြစ် တက္ကဆက် အထွေထွေ မြေယာရုံး တွင် တစ်လ ဒေါ်လာ ၁၀၀ ဖြင့် ၁၈၈၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်တွင် အလုပ်ဝင်စေသည်။ ဤလစာမှာ မိသားစုအား ကောင်းစွာထောက်ပံ့နိုင်သည်။ သူ၏ရာထူးမှာ ရစ်ချတ်မှ တိုက်ရိုက်ခန့်သည်ဖြစ်သဖြင့် သူ၏သက်တမ်းကုန်သော ၁၈၉၀ တွင် ပေါ်တာ အလုပ်ပြုတ်သွားသည်။ နောက်တက်လူကြီး ဂျင် ဟော့ က ပြန်ခန့်သည့် ၁၈၉၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၂၁ ရက်ရောက်မှ အလုပ်ပြန်ရသည်။
အလုပ်ပြုတ်ချိန်၌ အော်စတင်ရှိ ပထမအမျိုးသားဘဏ် ၌ ငွေပေးငွေယူနှင့် စာရင်းသွင်းသမားအဖြစ် လစာ ဒေါ်လာ ၁၀၀ နှုန်းနှင့်ပင် အလုပ်ရသည်။ ဘဏ်မှာ လုပ်နည်းကိုင်လမ်းလျော့ရဲသည့်အပြင် ပေါ်တာမှာလည်း စာရင်းမနိုင်သည့်အတွက် ၁၈၉၄ ခုနှစ်တွင် စာရင်းကွာမှုဖြင့် အလုပ်ပြုတ်သည်။
ဘဏ်၌ အလုပ်လုပ်စဉ် အပတ်စဉ်ထုတ်ဟာသစာစောင် ရိုးလင်းစတုန်း ကို ထုတ်ဝေသည်။ အဆိုပါစာစောင်သည် ဘဝအကြောင်း၊ လူ့စရိုက်နှင့် နိုင်ငံရေးသဘာဝကို သရော်သည့်စာများ ပါရှိပြီး ပေါ်တာ၏ ဝတ္ထုတိုများကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ စောင်ရေ ၁၅၀၀ ခန့်အထိ ဖြစ်လာသော်လည်း ရောင်းသလောက် ငွေမဝင်သည့်အတွက် ၁၈၉၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီ၌ ထုတ်ဝေမှု ရပ်ဆိုင်းလိုက်ရသည်။ သို့သော်လည်း သူ၏လက်စကို ယူစတန်ပို့ သတင်းစာ၏ အယ်ဒီတာက မျက်စိကျသွားသည်။
၁၈၉၅ ခုနှစ်တွင် မိသားစုနှင့်အတူ ဟူစတန်သို့ ပြောင်းလာကာ ဟူစတန်ပို့ သတင်းစာတွင် စာရေးသည်။ လစာမှာ ကနဦးက တစ်လ ၂၅ ဒေါ်လာသာ ဖြစ်သော်လည်း သူ၏စာကို လူကြိုက်များသည်နှင့်အမျှ လစာလည်း တိုးလာသည်။ ဇာတ်လမ်းကုန်ကြမ်းကို ဟိုတယ်ဧည့်ကြိုများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိလူများနှင့် စကားပြောကာ ရှာသည်။ ဤနည်းမှာ သူ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံး သုံးသွားသည့်နည်းလည်း ဖြစ်သည်။
ဟူစတန်၌နေစဉ် အော်စတင်မှ ဘဏ်ငွေကွာမှုမှာ အလုပ်ထုတ်ရုံနှင့် မလုံလောက်ကြောင်းတွေ့ရှိကာ ငွေအလွဲသုံးစားမှုဖြင့် ဖမ်းသည်။ ပေါ်တာ၏ ပထွေးက ထောင်တွင်မနေရရန် အာမခံငွေ ပို့ပေးသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၇ ရက်တွင် နောက်ဆုံးချက်ချရာ တစ်ရက်အလိုတွင် ပေါ်တာ ထွက်ပြေးသည်။ နယူးအော်လန်မှ ဟွန်ဒူးရပ်သို့ သွားနေသည်။ ထိုအချိန်က ဟွန်ဒူးရပ်မှာ အမေရိကန်နှင့် တရားခံလွှဲပြောင်းရေးစာချုပ် မရှိသေးပေ။ ၁၈၉၇ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီအထိ ခြောက်လခန့်နေရာ နာမည်ကြီး မီးရထားဓားပြ အယ်ဂျန်နင်း နှင့် မိတ်ဆွေဖြစ်သည်။
ထွက်ပြေးစဉ် အက်သိုနှင့် မာဂရက်ကို အော်စတင်ရှိ အက်သို၏မိဘများအိမ်၌ နေစေသည်။ နောင်သော် ဟွန်ဒူးရပ်အား လိုက်လာရန် စီစဉ်ထားသော်လည်း အက်သိုမှာ အလွန်မကျန်းမမာဖြစ်လာသည်။ သေလုမျောပါးဖြစ်နေသည့် ဇနီးနှင့်တွေ့ရန် ၁၈၉၇ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီတွင် အော်စတင်သို့ ပြန်လာရာ ၁၈၉၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၅ ရက်တွင် အဆုတ်ရောဂါဖြင့် အက်သို တိမ်းပါးသည်။
ယခင်အမှုအား ၁၈၉၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၇ ရက်တွင် ပြန်ရင်ဆိုင်ရပြီး ၈၅၄.၀၈ ဒေါ်လာအား အလွဲသုံးစားမှုဖြင့် ထောင်ငါးနှစ် ကျခံရသည်။ ထောင်ဒဏ်မှာ အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ်၊ ကိုလန်ဘတ်ရှိ အိုဟိုင်းယိုးထောင်တွင် ၁၈၉၈ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၅ ရက်မှ စသည်။ လိုင်စင်ရဆေးစပ်သမားဖြစ်သည့်အတွက် ထောင်ဆေးရုံတွင် ညပိုင်း ဆေးပေးသမား လုပ်ရသည်။ ဆေးရုံဝင်းတွင် ကိုယ်ပိုင်အခန်းရပြီး ကောင်းမွန်စွာနေရသည်။ ထောင်ကျစဉ် ဝတ္ထု (၁၄) ပုဒ်ကို အမည်အမျိုးမျိုးဖြင့် ရေးခဲ့သည်။ အို ဟင်နရီ ဟူသောကလောင်ကို ၁၈၉၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် မက္ကလူရာ မဂ္ဂဇင်းအတွက်ရေးသည့် ဝတ္ထုတွင် စသုံးသည်။ နယူးအော်လန်ရှိ မိတ်ဆွေတစ်ဦးမှတစ်ဆင့် ထုတ်ဝေသူများထံပို့ရာ စာရေးသူ ထောင်ကျနေသည့်ကို ထုတ်ဝေသူများ မသိခဲ့ပေ။
ထောင်အတွင်း၌ ကောင်းစွာနေသည့်အတွက် ၁၉၀၁ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၂၄ ရက်တွင် ထောင်မှ လွတ်သည်။ အသက် ၁၁ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော သမီး မာဂရက်နှင့် ပင်ဆယ်ဘေးနီးယားပြည်နယ်၊ ပစ္စဘာ့တွင် ဆုံသည်။ ပေါ်တာ ထောင်ကျပြီးနောက် အက်သို၏ မိဘများက ၎င်းမြို့သို့ ပြောင်းရွေ့သွားခြင်းကြောင်း ဖြစ်သည်။ မာဂရက်မှာ သူ၏ဖခင် ထောင်ကျမှုကို မည်သူ့ကိုမှ ပြောမပြခဲ့ပေ။
ထုတ်ဝေသူအများအပြားရှိသည့် နယူးယောက်သို့ ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းလာပြီးနောက် အချိန်ပြည့်စာရေးတော့သည်။ နယူးယောက်၌နေစဉ် ဝတ္ထုတို ၃၈၁ ပုဒ် ရေးခဲ့သည်။ နယူးယောက်ဝေါ တနင်္ဂနွေထုတ်မဂ္ဂဇင်းအတွက် တစ်ပတ်လျှင်တစ်ပုဒ်ကျ ရေးသည်။
မြောက်ကာရိုလိုင်းနားရှိ မွေးရပ်သို့ပြန်စဉ် ငယ်ချစ်ဦး ဆာရာ လင်ဆေး ကိုးမန်း နှင့် ဆုံပြီး ၁၉၀၇ ခုနှစ်တွင် လက်ထပ်ပြန်သည်။ ဆာရာသည်လည်း စာရေးဆရာမပင် ဖြစ်ပြီး သူတို့အကြား အပြန်အလှန်ပေးစာများကို ညွှတ်နူးဖွယ်ရေးသားကာ "အဆုံးသတ်မှာ ခတ်တဲ့လေ" အမည်ဖြင့် စာအုပ်ထုတ်သည်။
ဘဝနိဂုံး
ပြင်ဆင်ရန်ပေါ်တာမှာ အသောက်ကြီးသူဖြစ်ပြီး ၁၉၀၈ ခုနှစ်တွင် အရက်က စာရေးခြင်းအား ထိခိုက်သည်အထိ ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဆာရာက ပေါ်တာအား စွန့်ခွာသွားရာ ၁၉၁၀ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၅ ရက်တွင် အသည်းခြောက်၊ သွေးတိုး၊ နှလုံးကြီးသော ရောဂါစုတို့ဖြင့် ကွန်လွန်သည်။ အသုဘအခမ်းအနားကို နယူးယောက်တွင်လုပ်သော်လည်း ဂူသွင်းသည့်နေရာမှာ မြောက်ကာရိုလိုင်းနားပြည်နယ်၊ အာ့ရှဗေလီရှိ ရေးဗားဆိုက် သင်္ချိုင်းတွင် ဖြစ်သည်။
သမီးဖြစ်သူ မာဂရက်မှာ မိခင်နည်းတူ အဆုတ်ရောဂါဖြင့်ပင် ၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ရာ ဖခင်၏ဘေးတွင်ပင် မြုပ်နှံပေးထားသည်။
ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ "The Marquis and Miss Sally", Everybody's Magazine, vol 8, issue 6, June 1903, appeared under the byline "Oliver Henry"