နိရောဓသမာပတ်

နိရောဓသမာပတ် ဆိုသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာတရားဓမ္မတွင် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော သမထနှင့် ဝိပဿနာ အကျင့်တစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ စိတ်၊ စေတသိက်၊ စိတ္တဇရုပ်တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းသို့ ရောက်ရှိသည့် အခြေအနေကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းသည် အနာဂါမ်အရိယာ သို့မဟုတ် ရဟန္တာအရှင်မြတ်များသာ ဝင်စားနိုင်သော အဆင့်မြင့်တရားတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ လောကီဈာန်သမာပတ် (၈)ပါးကို ကျွမ်းကျင်စွာ ရရှိထားသူများသာ အောင်မြင်နိုင်သည်။ ဤတွင် နိရောဓသမာပတ်၏ အဓိပ္ပါယ်၊ ဝင်စားရခြင်းအကြောင်း၊ ဝင်စားပုံနှင့် ၎င်း၏ ထူးခြားချက်များကို အကျယ်ဖော်ပြပါမည်။

နိရောဓသမာပတ်၏ အဓိပ္ပါယ်

“နိရောဓသမာပတ်” ဟူသည်မှာ ပါဠိဘာသာဖြင့် “နိရောဓ + သမာပတ္တိ” ဟူသော စကားလုံးနှစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊

• နိရောဓ = ချုပ်ငြိမ်းခြင်း၊
• သမာပတ္တိ = ရောက်ရှိခြင်း၊ ဝင်စားခြင်း၊

ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထို့ကြောင့် နိရောဓသမာပတ်ဆိုသည်မှာ-

1. စိတ်, စေတသိက်, စိတ္တဇရုပ်တို့၏ ချုပ်ခြင်း (စိတ်, စေတသိက်တို့၏ မဖြစ်ခြင်း)၊
2. နာမက္ခန္ဓာ တရား (၄)ပါးတို့၏ မဖြစ်ခြင်းသည် နိရောဓသမာပတ်မည်၏။

ဤအခြေအနေတွင် စိတ်နှင့် စေတသိက်တို့ လုံးဝမဖြစ်ပေါ်ဘဲ၊ စိတ်ကြောင့်ဖြစ်သော ရုပ်များ (စိတ္တဇရုပ်) လည်း ရပ်တန့်သွားသည်။ ၎င်းသည် နိဗ္ဗာန်၏ အခြေအနေနှင့် ဆင်တူသော်လည်း၊ ယာယီအားဖြင့်သာ ချုပ်ငြိမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး၊ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာန်ကဲ့သို့ အမြဲတမ်းမဟုတ်ပေ။

နိရောဓသမာပတ် ဝင်စားရခြင်းအကြောင်း

နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားရခြင်းမှာ သင်္ခါရတရားများ (ရုပ်-နာမ်၏ ဖြစ်ခြင်း-ပျက်ခြင်း) ၌ ငြီးငွေ့မှုကြောင့်ဖြစ်သည်။ အနာဂါမိ သို့မဟုတ် ရဟန္တာများသည်-

• လောကီဈာန်သမာပတ် (၈)ပါး (ရူပဈာန် ၄-ပါး၊ အရူပဈာန် ၄-ပါး) ကို ရရှိထားပြီး၊
• သင်္ခါရတရားများ၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို ထိုးထွင်းသိမြင်ပြီးနောက်၊
• ဤဖြစ်ခြင်း-ပျက်ခြင်းများကို ငြီးငွေ့သဖြင့်၊

“စိတ်-စေတသိက်-စိတ္တဇရုပ်တို့ ချုပ်ငြိမ်းသွားပြီး၊ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတ်ကဲ့သို့ ချမ်းသာစွာ နေထိုင်နိုင်ရန်” ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားကြသည်။

ဤသည်မှာ သင်္ခါရတရားများ၏ ပဝတ္တိဘေဒ (ဖြစ်ခြင်း-ပျက်ခြင်း၏ အထူးအပြား) ကို ငြီးငွေ့ပြီး၊ စိတ်မရှိသည့် အခြေအနေ (အစိတ္တကာ) သို့ ရောက်ရှိလိုသော ဆန္ဒကြောင့် ဖြစ်သည်။

နိရောဓသမာပတ် ဝင်စားပုံ

နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားရန် အနာဂါမိ သို့မဟုတ် ရဟန္တာသည် အောက်ပါအဆင့်များကို လိုက်နာရသည်-

၁။ ဈာန်သမာပတ် (၈)ပါးကို အစဉ်ဝင်စားခြင်း  

• ပထဝီကသိုဏ်း စသည့် ကသိုဏ်းနိမိတ်တစ်ခုကို အာရုံယူကာ ပဌမဈာန်သို့ ဝင်စားသည်။
• ပဌမဈာန်မှ ထပြီး၊ ၎င်း၏ နာမ်တရားများကို အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ လက္ခဏာရေးသုံးတန်ဖြင့် ဝိပဿနာရှုသည်။
• ထိုနည်းတူ၊ ဒုတိယဈာန်၊ တတိယဈာန်၊ စတုတ္ထဈာန်၊ အာကာသာနဉ္စာယတန၊ ဝိညာဏဉ္စာယတန၊ အာကိဉ္စညာယတနဈာန်တို့ကို အစဉ်လိုက် ဝင်စား၍ ဝိပဿနာရှုသည်။

၂။ ပုဗ္ဗကိစ္စ (၄)ပါး ပြုလုပ်ခြင်း  

အာကိဉ္စညာယတနဈာန်မှ ထပြီးနောက်၊ နိရောဓသမာပတ်မဝင်မီ အောက်ပါ ပုဗ္ဗကိစ္စ (၄)ပါးကို ပြုလုပ်ရသည်-

1. ပရိက္ခရာများ မပျက်စီးရန် အဓိဋ္ဌာန်ခြင်း - ကျောင်း၊ သင်္ကန်းစသည့် ပရိက္ခရာ (၈)ပါးကို ကာကွယ်ရန် စိတ်ဖြင့် အဓိဋ္ဌာန်ထားသည်။
2. သံဃာ့ကိစ္စကို ဆင်ခြင်ခြင်း - သံဃာတော်က ကိစ္စတစ်ခုအတွက် လိုအပ်လျှင် ထနိုင်ရန် ဆင်ခြင်သည်။
3. ဘုရားရှင်၏ ခေါ်ယူမှုကို ဆင်ခြင်ခြင်း - ဘုရားရှင်က သိက္ခာပုဒ်ပညတ်ရန် ခေါ်လျှင် ထနိုင်ရန် ဆင်ခြင်သည်။
4. အာယုသင်္ခါရကို ဆင်ခြင်ခြင်း - မိမိ၏ ကျန်ရှိသော အသက်ကာလကို ဆင်ခြင်၍၊ အသက်မကုန်မီ ထနိုင်ရန် စီမံသည်။

၃။ နေဝသညာနာသညာယတနဈာန်မှ နိရောဓသို့ ဆိုက်ရောက်ခြင်း  

• ပုဗ္ဗကိစ္စပြီးနောက်၊ နေဝသညာနာသညာယတနဈာန် (သညာမရှိ-သညာမဟုတ်ဟူသော ဈာန်) သို့ ဝင်စားသည်။
• ဤဈာန်တွင် ဇောစိတ် တစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် နှစ်ကြိမ် ဖြစ်ပြီးနောက်၊ နိရောဓသမာပတ်သို့ ဆိုက်ရောက်သွားသည်။

နိရောဓသမာပတ်၏ ထူးခြားချက်များ

၁။ သေသူနှင့် နိရောဓသမာပတ်ဝင်သူ၏ ကွာခြားချက်  

• သေသူ - ဇီဝိတိန္ဒြေ (အသက်) ကုန်သည်၊ ကမ္မဇတေဇော (ကံကြောင့်ဖြစ်သော အပူ) ငြိမ်းသည်၊ စက္ခု (မျက်စိ) စသည့် ဣန္ဒြေ (၆)ပါး ပျက်စီးသည်။
• နိရောဓသမာပတ်ဝင်သူ - ဇီဝိတိန္ဒြေ မကုန်၊ ကမ္မဇတေဇော မငြိမ်း၊ ဣန္ဒြေ (၆)ပါး မပျက်စီးဘဲ ရှိနေသည်။

၂။ သဘာဝအရ ခွဲခြားမှု  

• နိရောဓသမာပတ်သည် သင်္ခတ (ဖြစ်-ပျက်ရှိသော) သို့မဟုတ် အသင်္ခတ (ဖြစ်-ပျက်မရှိသော)၊ လောကီ သို့မဟုတ် လောကုတ္တရာဟူ၍ ခွဲခြားမပြောနိုင်ပေ။
• သို့သော် နိပ္ဖန္န (ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်သော) နှင့် အနိပ္ဖန္န (ထင်ရှားမဖြစ်သော) ဟူသော နှစ်မျိုးတွင် “နိပ္ဖန္န” ဟု ဆိုထိုက်သည်။

နိရောဓသမာပတ် ဖြစ်ကြောင်း (၅)ပါး

နိရောဓသမာပတ် ဖြစ်ပေါ်ရန် အောက်ပါ အကြောင်းတရား (၅)ပါး ပြည့်စုံရသည်-

1. ကာယ၊ ဝစီ၊ စိတ္တသင်္ခါရ (၃)ပါး၏ ငြိမ်းခြင်း - ကိုယ်၊ နှုတ်၊ စိတ်ဖြင့် ဖြစ်သော သင်္ခါရများ ငြိမ်းသွားခြင်း။
2. သမထ၊ ဝိပဿနာ စွမ်းအင် (၂)ပါး ပြည့်စုံခြင်း - ဈာန်အောင်မြင်မှုနှင့် ဉာဏ်ထက်မြက်မှု။
3. ဉာဏ် (၁၆)ပါး ဖြစ်ခြင်း - အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ စသည့် ဝိပဿနာဉာဏ် (၈)ပါးနှင့် လောကုတ္တရာဉာဏ် (၈)ပါး။
4. သမာဓိ (၉)ပါး ဖြစ်ခြင်း - သမာပတ် (၈)ပါးနှင့် ၎င်း၏ ဥပစာဈာန် (၁)ပါး။
5. ဝသီဘော (၅)ပါးဖြင့် ကျွမ်းကျင်ခြင်း - သမာပတ် (၈)ပါးကို ကျွမ်းကျင်စွာ လေ့ကျင့်ထားခြင်း။

နိရောဓသမာပတ်နှင့် ဝိပဿနာ၏ ဆက်စပ်မှု

နိရောဓသမာပတ်ကို ဝင်စားရာတွင် ဝိပဿနာ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အရေးပါသည်။ ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ဝိပဿနာကို သုံးမျိုးခွဲခြားထားသည်-

1. သင်္ခါရပရိဂဏှနကဝိပဿနာ (သင်္ခါရတရားများကို သိမ်းဆည်းသိမြင်သော ဝိပဿနာ) သည် နုံ့သည်ဖြစ်စေ၊ ထက်သည်ဖြစ်စေ အရိယမဂ်၏ အကြောင်းတရားဖြစ်သည်။
2. ဖလသမာပတ္တိဝိပဿနာ (ဖလသမာပတ်သို့ ဆောင်တတ်သော ဝိပဿနာ) သည် ထက်မြက်သော (တိက္ခာ) ဝိပဿနာဖြစ်ရပြီး၊ မဂ္ဂဘာဝနာနှင့် ဆင်တူကာ နိဗ္ဗာန်ကို အာရုံပြုသည်။
3. နိရောဓသမာပတ္တဝိပဿနာ (နိရောဓသမာပတ်သို့ ဆောင်တတ်သော ဝိပဿနာ) သည် “မနုံ့လွန်း မထက်လွန်းမူကား သင့်သည်သာ ဖြစ်ပေသည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အဘယ်ကြောင့် မနုံ့လွန်း မထက်လွန်းရသနည်း?

• အလွန်နုံ့လျှင် - သမထဘက်သို့ လွန်ကဲသွားပြီး သင်္ခါရတရားများကို ချုပ်ရန် မစွမ်းနိုင်ဘဲ၊ ဈာန်တွင်သာ အဆုံးသတ်နိုင်သည်။
• အလွန်ထက်လျှင် - ဉာဏ်လွန်ကဲကာ သင်္ခါရတရားများတွင် အပြစ်မြင်မှု ပြင်းထန်လွန်းသဖြင့် ဖလသမာပတ်သို့သာ ဦးတည်သွားနိုင်သည်။
• ထို့ကြောင့် နိရောဓသမာပတ္တဝိပဿနာ သည် သမထနှင့် ဝိပဿနာ၏ မျှတမှုကို လိုအပ်ပြီး၊ မနုံ့လွန်း၊ မထက်လွန်းသော အလယ်အလတ် ထက်မြက်မှုဖြင့် နိရောဓသို့ ဆောင်နိုင်သည်။

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်

• နိရောဓသမာပတ်