မာယာ ယဉ်ကျေးမှု လောက
မာယာ ဆိုသည်မှာ မီဆို အမေရိကန် ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကိုလမ်ဘီယံခေတ်မတိုင်ခင် အမေရိကားတွင် အပြည့်စုံဆုံး စာအရေးအသားကို တီထွင်ခဲ့ခြင်းအတွက် အသိအမှတ်ပြုခြင်း ခံခဲ့ရယုံသာမက သူတို့၏ အနုပညာ၊ ဗိသုကာပညာ၊ သင်္ချာပညာနှင့် နက္ခတ္တဗေဒပညာတို့အတွက်လည်း ထင်ရှား ကျော်ကြားခဲ့သည်။ မာယာ ယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဂန္ထဝင်ခေတ်မတိုင်မီ (Pre-Classic period) (ဘီစီ ၂၀၀၀ မှ အေဒီ ၂၅၀ အတွင်း) စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မီဆိုအမေရိကန် တို့၏ မှတ်တမ်းများအရ မာယာမြို့ပြများသည် ဂန္ထဝင်ခေတ် (Classic period) (အေဒီ ၂၅၀ မှ အေဒီ ၉၀၀ အတွင်း) အဖွံ့ဖြိုးဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂန္ထဝင်ခေတ်အလွန်တွင် ဆက်လက်တိုးတက်နေခဲ့သည်မှာ စပိန်တို့ ရောက်ရှိလာသည့် အချိန်တိုင်အောင်ပင် ဖြစ်သည်။
မာယာယဉ်ကျေးမှု လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် အခြားမီဆိုအမေရိကန် လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့် သွင်ပြင်လက္ခဏာ အတော်များများ တူညီကြသည်။ အကြောင်းမှာ ထိုဒေသအတွင်း အချင်းချင်း ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု အများအပြား ရှိခြင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ရောစပ်ယှက်နွယ်ခြင်းများ ရှိခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ စာရေးသားခြင်း၊ ကျောက်စာထွင်းခြင်း၊ ပြက္ခဒိန် ဖော်ထုတ်ခြင်းတို့သည် မာယာတို့ တီထွင်ခဲ့ခြင်း မဟုတ်သော်လည်း သူတို့က အပြည့်စုံဆုံး ဖြစ်အောင် ပြင်ဆင် မွမ်းမံခဲ့ကြခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ မာယာတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမှုကို ဟွန်ဒူးရပ်စ်၊ ဂွာတီမာလာ၊ မြောက်အယ်လ်ဆာဗေဒေါ နှင့် မက္ကဆီကို အလယ်ပိုင်းသို့တိုင်အောင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မာယာတို့၏ အနုပညာနှင့် ဗိသုကာပညာတွင် ပြင်ပ လွှမ်းမိုးမှု အများအပြားကို တွေ့နိုင်သည်။ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာ ကူးလူးဆက်ဆံမှုများကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆရပြီး ပြင်ပမှ တိုက်ရိုက် တိုက်ခိုက်အောင်နိုင်ခြင်းကြောင့်ဟု မယူဆကြပေ။
ဂန္ထဝင်ခေတ် ကုန်ဆုံးလာခြင်း၊ စပိန်တို့ ရောက်ရှိလာခြင်းနှင့် စပိန်တို့ အမေရိကကို ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းယူခြင်းတို့ ရှိသော်လည်း မာယာလူမျိုးတို့ လုံးဝ ပျောက်ကွယ်မသွားခဲ့ပေ။