ရှင်တိုဘာသာ

ရှင်တိုဘာသာ (ဂျပန်ဘာသာ: 神道 Shintō) သို့မဟုတ် ကာမီ နို မီချီ (ဂျပန်ဘာသာ: 神の道 Kami-no-michi) သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ ကိုးကွယ်ကြသော ဘာသာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ရှင်တို ဟူသည့် ဝေါဟာရမှာ ရှန်းတောက် (Shéndào, 神道) ဟူသည့် တရုတ်ဝေါဟာရမှ ဆင်းသက်လာပြီး နတ်ဘုရားတို့၏ လမ်းစဉ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

ရှင်တိုဘာသာကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူ လူပုဂ္ဂိုလ် ဟူ၍ မရှိပါ။ ရှင်တိုဘာသာသည် ဂျပန်လူမျိုးတို့၏ ရှေးဟောင်း ဒဏ္ဍာရီများ၊ ယုံကြည်မှုများ၊ အစွဲအလမ်းအယူအဆများ၊ ရှေးအစဉ်အလာ ဓလေ့ထုံးတမ်းများမှ ဖြစ်တည်ပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ သဘာဝတရားကို အခြေခံကာ ဖြစ်တည်ပေါ်ပေါက်လာသော ဘာသာတရားလည်း ဖြစ်ပေသည်။

သမိုင်းကြောင်း

ကာမီ (kami, 神) ခေါ် နတ်ဘုရားတို့ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ပသမှုများမှာ ယာယိုးအီ (Yayoi) ခေတ် (300 BCE – 300 CE) ကတည်းက ရှိနေခဲ့သည်။ ယာယိုးအီခေတ်ကုန်၍ ကိုဖွန် (Kofun) ခေတ် (300 to 538 CE) ကို ရောက်သောအခါ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရောက်လာပြီး ရှိရင်းစွဲ ရှင်တိုဘာသာကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။

ယင်းခေတ်မှစ၍ နောက်ပိုင်းကာလများတွင် ရှင်တိုဘာသာနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရောထွေးယှက်နွယ်လာခဲ့သည်။ ရှင်တိုဘာသာမှ ဂျပန်နတ်ဘုရားများကိုလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းလာ ဘုရားလောင်းများ၏ အသွင်တော်များအဖြစ် ပြောင်းလဲကိုးကွယ်ခဲ့ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် နေနတ်ဘုရားမ အမတဲရာဆု အိုမီကာမီ (Amaterasu-ōmikami, 天照大御神) ကို မဟာယာနကျမ်းလာ ဝေရောစန ဘုရားရှင်၏ အသွင်တော်အဖြစ် ယူဆခဲ့ကြသည်။

မဲဂျီ (Meiji) ခေတ် (1868 – 1912 CE) သို့ ရောက်သောအခါတွင်ကား ဂျပန်အစိုးရသည် ရှင်တိုဘာသာနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ရောထွေးနေခြင်းကို ခွဲခြားဖယ်ထုတ်၍ ရှင်တိုဘာသာကို နိုင်ငံတော် ဘာသာအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ဂျပန် မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် တက်ကြွလာစေရန် နှင့် ဂျပန်ဧကရာဇ်အတွက် သက်စွန့်ကြိုးပမ်း အမှုထမ်းကြစေရန် ရှင်တိုဘာသာကို အသုံးချခဲ့ကြသည်။ ရှင်တိုဘာသာ၏ ကျမ်းစာများအရ ဂျပန်ဧကရာဇ်သည် နေနတ်ဘုရားမ အမတဲရာဆု အိုမီကာမီ (Amaterasu-ōmikami, 天照大御神) မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျပန်ဧကရာဇ်သည်လည်း သက်ရှိထင်ရှား နတ်ဘုရားဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

ရှင်တိုအယူအဆများ

ရှင်တိုဘာသာ၏ အယူအဆအရ လောကတွင် ရှိသမျှ အရာတို့၌ ကာမီ (kami, 神) ဟုခေါ်သော နတ်များ ရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် တော၊တောင်၊မြစ်၊ချောင်း၊ကျောက်တုံးကြီးများ၊ကောက်ပဲသီးနှံတို့တွင် သူတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော နတ်ဘုရားများ ရှိနေကြသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ယင်းနတ်ဘုရားများကို နတ်ကွန်းဆောက်၍ ပူဇော်ကိုးကွယ်ကြသည်။

ထို့အပြင် တချို့သော လူပုဂ္ဂိုလ်များ ၊ စစ်သူကြီးများ၊သူရဲကောင်းများကိုလည်း နတ်ဘုရားအဖြစ် သတ်မှတ်၍ ကိုးကွယ်ကြပြန်သည်။ ဂျပန် ဒဏ္ဍာရီအရ ဂျပန်ဧကရာဇ်သည် နေနတ်ဘုရားမမှ ဆင်းသက်ပေါက်ဖွားလောသောသူ ဖြစ်သဖြင့် ဂျပန်လူမျိုးများအတွက် သက်ရှိထင်ရှား နတ်ဘုရားပင် ဖြစ်လေသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆိုသော် ရှင်တိုဘာသာသည် နတ်ဘုရားများကို ကိုးကွယ်ပူဇော်ပသခြင်းပင် ဖြစ်လေသည်။

ဘာသာရေး ကျမ်းစာများ

ရှင်တိုဘာသာ၌ ဘာသာရေး ကျမ်းစာဟူ၍ သတ်သတ်မှတ်မှတ် မရှိသော်လည်း ကိုဂျီကီ (Kojiki) ခေါ် ရှေးဖြစ်မှတ်တမ်း နှင့် နီဟွန်းဂီ (Nihongi) (ဂျပန်ရာဇဝင်) ဟူသော ကျမ်းစာ နှစ်ခုမှာ ရှင်တိုဘာသာနှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များ ပါဝင်လေသည်။

ထိုကျမ်းစာနှစ်ခုမှာ ကမ္ဘာမြေနှင့် ကောင်းကင် ဖြစ်ပေါ်လာပုံ၊ နတ်ဘုရားများက ဂျပန်ကျွန်းများကို ဖန်ဆင်းပုံ၊ မရဏကမ္ဘာနှင့် သက်ရှိကမ္ဘာ ဖြစ်လာပုံ၊ နေ၊လနှင့်ပင်လယ် နတ်ဘုရားများ မွေးလာပုံ၊ နေနတ်ဘုရားမ အမတဲရာဆု (Amaterasu) ၏ မျိုးဆက်များက ဂျပန်ပြည်ကို ဧကရာဇ်အဖြစ် အုပ်ချုပ်ကြပုံ တို့ကို ရေးထားသည်။ ထိုကျမ်း နှစ်စောင်မှာ ရှေးကျပြီး အေဒီ ၈ရာစုက ရေးသားခဲ့ကြသည်။

နတ်ကွန်းများ

ရှင်တိုဘာသာ၏ အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုမှာ နတ်ကွန်းများ (Jinja, 神社) ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နတ်ကွန်းမရှိသော ဒေသမရှိ ဟု ဆိုနိုင်သည်အထိ နတ်ကွန်းပေါများလှသည်။ အဆိုပါ နတ်ကွန်းများမှာ နတ်များကို ပူဇော်သော နေရာများ ဖြစ်ကြပြီး ရှင်တိုဘုန်းကြီးများက နတ်ကွန်းကို စောင့်ရှောက်ကြသည်။ ရှင်တိုဘာသာဝင်များအဖို့ ထိုနတ်ကွန်းများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်၍ ပူဇော်ခြင်းသည် ဓလေ့ထုံးစံတစ်ခု ဖြစ်သည်။

ရှင်တိုနတ်ကွန်း အများစုတွင် တိုရီး (Torii) ခေါ် မုခ်ဝ၊ တဲမီဇူယ (Temizuya) ခေါ် ကိုယ်လက် သန့်စင်ရန် ရေကန်ငယ်၊ ဟိုင်ဒဲန်း (Haiden) ခေါ် ပူဇော်ဆောင်၊ ဟွန်ဒဲန်း (Honden) ခေါ် ဌာပနာဆောင်တို့ အဓိကပါဝင်ကြသည်။ တိုရီး (Torii) မုခ်ဝမှာ ရှင်တိုနတ်ကွန်းတို့၏ မပါမဖြစ် အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ပြီး ရှင်တိုဘာသာ၏ သင်္ကေတ တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပေသည်။

ရှင်တိုနတ်ကွန်းတိုင်းတွင် တဲမီဇူယ (Temizuya) ရေကန်ငယ်လည်း ပါရသည်။ နတ်ကွန်းသို့ အလည်ပတ်လာသူတိုင်း နတ်ကွန်းထဲမဝင်ခင် ကန်မှရေဖြင့် လက်များကို သန့်စင်ဆေးကြောရသည်။ အကြောင်းမှာ ရှင်တိုနတ်ကွန်းများသည် သန့်စင်သော နေရာများ ဖြစ်၍ မကောင်းမှုများ ကပ်ပါမလာစေရန် ရေနှင့်ဆေးကြောပစ်ရခြင်း ဖြစ်သည်။

ရှင်တိုနတ်ကွန်းများမှာ အရွယ်အစား အကြီး၊အငယ်၊အလယ်အလတ် အမျိုးမျိုး ရှိကြသည်။ နာမည်ကြီး၍ ထင်ရှားကျော်ကြားသည့် နတ်ကွန်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။

အီဆဲ နတ်ကွန်းကြီး (Ise Grand Shrine)
အီစုကုရှီးမား နတ်ကွန်း (Itsukushima Shrine)
အီဇူမို နတ်ကွန်း Izumo Taisha Shrine
ဖူရှိမိ အီနာရီနတ်ကွန်း (Fushimi Inari Shrine)
ဆဲန်ဂဲန် ဂျင်ဂျာနတ်ကွန်း (Sengen Jinja Shrine)
ဒါဇာအိဖု တန်းဂျင်း နတ်ကွန်း (Dazaifu Tenman-gū Shrine)
ကီတာနို တန်းဂျင်း နတ်ကွန်း (Kitano Tenman-gū Shrine)
အူဆာ ဂျင်းဂု နတ်ကွန်း (Usa Jingū Shrine)