လွန်ဆွဲပွဲ
မြန်မာအဘိဓာန်ကျမ်းတွင် ‘လွန်’ ကို ဖြတ်သန်းကျော်လွန်သည်၊ ဖီဆန်သည်၊ လိမ်ကျစ်ထားသောကြိုးဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားပြီး လွန်ဆွဲကို တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အားပြိုင်ရန် လွန်ကြိုးကို အပြိုင် ဆွဲရသည့်အတွက် အားပြိုင်ပွဲဟု ဆိုရမည် ဖြစ်သည်။ ရှေးအခါက မိုးခေါ်လို၍ လွန်ဆွဲကစားခြင်းရှိသကဲ့သို့ အပျော်အားပြိုင်ခြင်း၊ အားစမ်းကစားခြင်းအဖြစ် လွန်ဆွဲခြင်းလည်း ရှိခဲ့သည်။[၁]
အကျိုးကျေးဇူး
ပြင်ဆင်ရန်လွန်ဆွဲခြင်းသည် အားသန်စေခြင်း၊ ကိုယ်ခန္ဓာ ကြံ့ခိုင်တောင့်တင်း၍ ကျမ်းမာခြင်း၊ စိတ်ပျော်ရွှင်ခြင်း၊ ယုံကြည်စွဲလမ်းမှုအတွက် ကျေနပ်ခြင်း၊ ရပ်သူရွာသားခြင်း စည်းလုံးချစ်ခင်ညီညွတ်ခြင်း၊ အားကစားစိတ်ဓာတ်၊ အသင်းစိတ်ဓာတ် ရရှိခြင်းစသည့် အဓိကအကျိုးရလဒ်များ ရရှိစေသည်။[၁]
လွန်ခေါင်း
ပြင်ဆင်ရန်လွန်ဆွဲရာတွင် လွန်ခေါင်းတစ်ဦးကို ထားရသည်။ သူ၏ အဆုံးအဖြတ်ကို နာခံကြရသည်။ လွန်ဆွဲမည့်သူများစုံလျှင် လွန်ခေါင်းလုပ်သူက လွန်ကြိုးတစ်ဖက်တစ်ချက်စီတွင် နေရာယူစေကြပြီး လွန်ဆွဲခြင်းစရန် အမိန့်ပေးလိုက်သောအခါ တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် မျက်နှာချင်းဆိုင်ရပ်ကာ ကြိုးကို ကိုင်ကြသည်။ လွန်ခေါင်းက “ဆွဲ” ဟု အမိန့်ပေးလိုက်သည်နှင့် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အနိုင်မခံအရှုံးမပေးသောဇွဲဖြင့် အင်အားရှိသမျှထုတ်ကာ ဆွဲကြတော့သည်။[၁]
စည်းကမ်းများ
ပြင်ဆင်ရန်လွန်ဆွဲပြိုင်ရာတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် စည်းကမ်းများမှာ − (၁) လွန်သင်းတစ်သင်းတွင် လူရှစ်ယောက်စီပါဝင်ရန်
(၂) လွန်ကြိုးသည် အလုံးလေးလက်မထက် မသေးသည့်ကြိုးဖြစ်ရန်နှင့် ၃၅ − ပေထက် မတိုတောင်းစေရန်
(၃) ကြိုး၏ အလယ်ဗဟိုတွင် အမှတ်အသားတစ်ခု မှတ်သားရန် (သို့) မြင်သာထင်သာရှိအောင် တစ်ခုခုဖြင့် ချည်နှောင်ထားကြရန်၊ အမှတ်အသား၏ တစ်ဖက်တစ်ချက် ခြောက်ပေအကွာနေရာတွင်လည်း အမှတ်အသားတစ်ခု ပြုလုပ်ထားရန်
(၄) ကြိုးပေါ်တွင် အမှတ်အသားပြုသကဲ့သို့ မြေပေါ်တွင်လည်း အမှတ်အသား (သို့) စည်းချထားရန်
(၅) ပြိုင်ပွဲမစတင်မီ ကြိုးကို ဗဟိုအမှတ်အသားနှင့် မြေမှအမှတ်အသားတို့ကို တည့်တည့်တစ်ထပ်တည်းကျအောင် ထားရှိရန်
(၆) ပြိုင်ပွဲဝင်များ အသင့်ရှိကြ၍ ဒိုင်က စတင်ဆွဲရန် အမိန့်မပေးခင် ကြိုးကိုင်အမိန့်ပေးရန်
(၇) ကြိုးကိုင်အနေအထားတွင် မြေဗဟိုအမှတ်အသားနှင့် ကြိုးဗဟိုအမှတ်အသားတို့ မည်သည့်ဘက်သို့မှ စွန်းထွက်မနေစေဘဲ တည့်မတ်မှန်ကန်လျှင် “ဆွဲ” ဟု အမိန့်ပေးရန်
(၈) တစ်သင်းနှင့်တစ်သင်း လွန်ဆွဲကြပြီး တစ်ဖက်သည် ခြောက်ပေအကွာ အမှတ်အသားမှ ဗဟိုကို ကျော်လွန်ပါလာအောင် ဆွဲနိုင်လျှင်သော်လည်းကောင်း၊ အဆွဲခံရသောဘက်မှာ တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ခြေထောက်သည် ဗဟိုအမှတ်အသားသို့ ထိလာအောင် ဆွဲနိုင်လာသည်ဖြစ်လျှင်သော်လည်းကောင်း ထိုသို့ ဆွဲနိုင်သည့်ဘက်ကို အနိုင်ပေးရန်
(၉) ပြိုင်ပွဲကြီး၌ နှစ်သင်းထက်ပို၍ အသင်းအများအပြားပြိုင်လျှင် အုပ်စုခွဲ၍ ပတ်လည်ပြိုင်ကြရန်
(၁၀) နှစ်သင်းတည်း (သို့) ဗိုလ်လုပွဲဆိုလျှင် သုံးကြိမ်သုံးခါခွဲစေပြီး နှစ်ကြိမ်နိုင်အသင်းက အနိုင်ရစေရန် တို့ ဖြစ်သည်။[၁]
မိုးခေါ်လွန်ဆွဲပွဲ
ပြင်ဆင်ရန်[၂] မိုးခေါင်လျှင် လွန်ဆွဲပွဲများပြုလုပ်၍ မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်ကို ပသကြသည်။ မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်ကို ရိုးရာအဖြစ် ကိုးကွယ်သူနည်းပါးပြီး မိုးရွာချိန်တန်ပါလျှက် မိုးမရွာသဖြင့် စိုက်ခင်းပျိုးခင်းများ ပျက်စီးခြင်း၊ ရန်ဟန်းရှင်လူ တိရစ္ဆာန်များ ရေငတ်၍ သေဆုံးမှုများခြင်း၊ မိုးခေါင်ခြင်းကြောင့် ရောဂါဘယထူပြောခြင်း၊ မီးလောင်မှုများပြားလာခြင်း ဖြစ်လာလျှင် မိုးခေါင်ကျောစွာနတ်ကို အရေးတကြီး ပူဇော်ပသ၍ လွန်ဆွဲပွဲများ ပြုလုပ်ပေးကြရသည်။
မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်ချင်း
ပြင်ဆင်ရန်မင်းကျော်စွာ လာမည့်လမ်း ရွှေဂံသူတို့ ကြိုလှည့်စမ်း၊ ညိုရွှေပန်းကိုတဲ့ လက်မှာကိုင် ယိမ်းတို့လို့ယိုင်၊ ကွမ်းစည်ကိုင်အလယ်ကြားမှာ ပင့်သံမြှောက်သံ သည်မောင်ကြားတယ်၊ တောင်ပုပ္ပားရယ်က လာခဲ့တယ် လာခဲ့တယ်၊ သုံးဆယ်ကျော် ခုနှစ်မင်းရယ် နတ်ဆိုရင် ခေါင်းကနင်းမယ်၊ ကွင်းလေးလေး ရှောင်ကြရှားလေ။
ပူဇော်ပသပုံ
ပြင်ဆင်ရန်- လွန်ပွဲပြုလုပ်မည့် ကွင်းပြင်တစ်ခု၌ ကွင်းထိပ်တွင် အုန်းနှင့် ငှက်ပျော ၃ ဖီး၊ လက်ဖက်၊ ကွမ်းယာ၊ ပန်း၊ အမွှေးတိုင် အစဒ့အလင်ထည့်ပြီး ကန်တော့ပွဲပြင်ဆင်၍ စင်မြင့်ပေါ်တင်ကာ မိုးခေါင်ကျော်စွာကို ပင့်ရမည်။
- ပင့်ရာ၌ အောက်ပါအတိုင်းပင့်ရသည်။
- "မိုးတိမ်ကို ချိုးနိုင်စွမ်းရှိပေတဲ့ ၃၇မင်းထိပ်တင် သခင်ကြီး မိုးခေါင်ကျော်စွာခင်ဗျား။"
- "ကျွန်တော်မျိုးများရဲ့ မြို့ရွာနယ်ပင်ဒေသတစ်ဝိုက်မှာဖြင့် သခင်ကြီးရဲ့ တားမြစ်မှုကြောင့် မိုးရွာချိန်တန်ပါလျက်နဲ့ မိုးလုံးဝမရွာသည်မှာ ကြာခဲ့ပါပြီ။"
- "မိုးခေါင်တာကြောင့် စိုက်ပျိုးထားသမျှ စပါး၊ ပဲ၊ ပြောင်း၊ နှမ်းအပေါင်းနှင့် စားကောင်းသည့် အပင်မှန်သမျှ ရေမရ၍ သေရသည့်ကိန်း စိုက်နေပါပြီ။"
- "ထို့ပြင် ကျွန်တော်တို့တစ်တွေမှာလည်း ပူလောင်ပြီး ရေငတ်သည့်ဒဏ်ကို ခံစားနေရပါပြီ။"
- "အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များနှင့် လယ်ယာများမှာ ကျွဲ၊ နွားတို့မှာလည်း ရေငတ်၍ အစုံစုံသော ဒက္ခဘေးနှင့် တွေ့နေရပါတယ်။"
- "သို့ပါ၍ မှားတာရှိလျှင်လည်း ခွင့်လွှတ်တော်မူပါ၊ လွန်တာရှိလျှင်လည်း ဝန္ဒာမိသဘောမှာပိုက်လို့ တောရွာမြို့နယ်အသွယ်သွယ်တွင် လွန်ပွဲကြီးများ ကျင်းပပေးလျှက်ရှိပါသည်။"
- "အရှင်ကြီးသခင်ကြီး ကိုယ်တော်တိုင် လွန်ခေါင်းကို စီး၍ ကျေနပ်ကြောင်းပြသပြီး ပင်လယ်မှ တက်သမျှ ရေခိုးရေငွေ့နှင့် မိုးသားတိမ်လိပ်များကို အရှင့်တန်ခိုးနဲ့ မဖယ်ရှားဘဲ စုရုံးသိမ်းဆည်း၍ ကျွန််တော်များနယ်ပယ်သို့ မိုးအဖြစ်ရွာချပေးတော်မူပါခင်ဗျား။"
- "ကျွန်တော်တို့မှာ အရှင်ကြီး သခင်ကြီး သနားမှ အသက်ဆက်ရမည့်ဘဝပေမို့ အရှင့်စိတ်ကြိုက် လွန်ပွဲကြီးများ စတင်ဆွဲကြပါတော့မယ်ခင်ဗျား။"
- ဤသို့ ပြောဆိုပင့်လျှောက်ပြီး ကန်တော့ပွဲကို ၃ ကြိမ်မြှောက်၍ အားလုံး သံပြိုင်အော်ကြရမည်မှာ
- "လွန်ခေါင်းကိုစီး၍ ပြတော်မူပါ၊ မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်မင်းခင်ဗျား။" ဟုပြောဆိုပြီးမှ လွန်ပွဲကို စရသည်။
- လွန်ပွဲတွင် လွန်ကြိုးမှာ အနည်းဆုံး ကျပ်လုံးရှိသည့် ကျစ်ကြိုးဖြစ်ရမည်။ ကျပ်လုံးထက်ကြီးလိုက ကြီးနိုင်သည်။
- လွန်ခေါင်းသည် ဗလအကောင်းဆုံးယောက်ျားဖြစ်ရမည်။ သို့မှသာ မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်၏ စီးခြင်းကို ခံနိုင်ပေမည်။
- လွန်ဆွဲသူများအားလုံးသည် မိုးခေါင်ကျော်စွာနတ်ကို ယုံကြည်လေးစားသူများသာဖြစ်ရမည်။ မယုံကြည်သူများ လုံးဝမပါစေရ။
- လွန်ခေါင်းကို မိုးခေါင်ကျော်စွာ စီးလျှင် လွန်ပွဲပြီးသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် မိုးရွာတတ်သည်။