သီဟိုဠ်ဘာသာစကား
သီဟိုဠ်ဘာသာစကား (ပါဠိ: သီဟဠီ sīhaḷī; සිංහල, siṁhala,[၃] (/ˌsɪn(h)əˈliːz, ˌsɪŋ(ɡ)ə-/; အင်္ဂလိပ်: Sinhala, /ˈsɪnhələ, ˈsɪŋələ/) သည် အင်ဒို-အာရိယာန်ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်၍ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရှိ သီဟိုဠ်သူ၊ သီဟိုဠ်သားများ၏ မူရင်းစကားတစ်ခုလည်းဖြစ်ကာ ပြောဆိုသူပေါင်း ၁၆ သန်းခန့်ရှိသည်။[၄][၁] သီဟိုဠ်စကားကို သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရှိ အခြားတိုင်းရင်းသားတို့ကလည်း ပထမ/မိခင်ဘာသာအဖြစ် ပြောဆိုကြပြီး ထိုတိုင်းရင်းသားဦးရေမှာ ၂၀၀၁ အထိ လေးသန်းခန့်ရှိသည်။[၅] ဤစကားကို သီဟိုဠ်အက္ခရာဖြင့် ရေးသားပြီး ထိုအက္ခရာသည်လည်း ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယ၏ ဗြဟ္မီအက္ခရာတစ်ခုဖြစ်ကာ ကဒမ္ဗအက္ခရာနှင့် နီးကပ်စွာဆင်တူသည်။[၆]
| သီဟိုဠ်ဘာသာစကား | |
|---|---|
| සිංහල Siṁhala | |
 | |
| အသံထွက် | si |
| ဒေသခံ | သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ |
| လူမျိုးစု | သီဟိုဠ်လူမျိုးများ |
ဒေသခံ ပြောဆိုသူများ | ၁၇ million (၂၀၁၂)[၁] 3 million L2 speakers (2012)[၁] |
အင်ဒို-ယူရိုပီယမ်
| |
အစောပိုင်းပုံစံများ | အီလူး (ဟေလူး)
|
| ဒေသိယစကား |
|
| |
| တရားဝင် အခြေအနေ | |
ရုံးသုံး အဖြစ် အသုံးပြုမှု |  သီရိလင်္ကာ |
| ဘာသာစကားကုဒ်များ | |
| ISO 639-1 | si |
| ISO 639-2 | sin |
| ISO 639-3 | sin |
| Glottolog | sinh1246[၂] |
| Linguasphere | 59-ABB-a |
သီဟိုဠ်ဘာသာသည် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားနှင့် တရားဝင်ဘာသာစကားများထဲကတစ်ခုဖြစ်ကာ ပါဠိနှင့်အတူ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာဆိြက်ရာ စာပေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာမှုကို များစွာအကျိုးပြုခဲ့လေသည်။[၁]
အစောဆုံး သီဟိုဠ် ပြာကရိုက်ဖြင့် ထွင်းထားသော ကျောက်စာများကို သီဟိုဠ်ကျွန်းသို့ ဗုဒ္ဓသာသနာရောက်ရှိအပြီး ခရစ်ကြို ၃-၂ ရာစုများကတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။[၇] သို့ရာ၌ အစောဆုံး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ရှိသော စာပေလက်ရာမျမှာမူ ခရစ်နှစ်ကိုးရာစုခန့်သာ သက်တမ်းရှိသည်။ ဆွေမျိုးနီးစပ်တော်သည့် ဘာသာစကားများမှာ ဝါးဒ (ဗားဒ) တိုင်းရင်းသားတို့ပြောသော ဗားဒ (Vedda) စကားနှင့် မော်လ်ဒီဗီ (ဒိဝါဟီ) စကားတို့ဖြစ်ကြ၏ ။ သီဟိုဠ်စကားတွင် အရေးနှင့် အပြောတို့၌ အဓိကမူကွဲနှစ်ခုရှိပြီး ထိုသို့ရှိခြင်းကပင် ဘာသာဗေဒဖြစ်စဉ် ဒိုက်ဂလော့စီယား (diglossia)[မှတ်စု ၁] ၏ ပေါ်လွင်ထင်ရှားမှုတစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။[၈][၉]
မှတ်စု
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ မတူသောအခြေအနေတွင် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခု၌ ပြောသူများသည် ဘာသာစကားနှစ်မျိုး (သို့) ဘာသာစကားတစ်ခု၏မူကွဲနှစ်ခုလုံးကို မတူသောအခြေအနေတွင် ပြောဆိုခြင်း
ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ၁.၃ Sinhala။ Ethnologue။ 2017-04-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Nordhoff၊ Sebastian; Hammarström၊ Harald; Forkel၊ Robert; Haspelmath၊ Martin, eds. (2013)။ "Sinhala"။ Glottolog။ Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology။
- ↑ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student's Handbook
- ↑ Census of Population and Housing 2011။ 28 April 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2017-04-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Census of Population and Housing 2001။ Statistics.gov.lk။ 12 July 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 November 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Jayarajan၊ Paul M. (1976-01-01)။ History of the Evolution of the Sinhala Alphabet (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Colombo Apothecaries' Company, Limited။
- ↑ Danesh Jain, George Cardona။ Indo-Aryan Languages။ Routledge။ p. 847။
- ↑ Paolillo, John C. (1997). "Sinhala Diglossia: Discrete or Continuous Variation?". Language in Society 26 (2): 269–296. doi:. ISSN 0047-4045.
- ↑ Gair, James W. (1968). "Sinhalese Diglossia". Anthropological Linguistics 10 (8): 1–15. ISSN 0003-5483.
 | ဤ ဘာသာစကားနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဆောင်းပါးမှာ ဆောင်းပါးတိုတစ်ပုဒ် ဖြစ်သည်။ ဖြည့်စွက်ရေးသားခြင်းဖြင့် မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားကို ကူညီပါ။ |