ဝီကီပီးဒီးယား

ချက်သမ္မတနိုင်ငံ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

ရာဇဝင်ကို အပြန်အလှန်အားဖြင့် ဝင်ကြည့်ရန်
← တည်းဖြတ်မူ အဟောင်းပိုသစ်သော တည်းဖြတ်မှု
Content deleted Content added
မြင်ကွင်းဝီကီစာသား
အရေးမကြီးNo edit summary
အရေးမကြီးNo edit summary
စာကြောင်း ၄၁ -
ချက်သမ္မတနိုင်ငံ '''Czech Republic''' သည် [[ဥရောပ]]အလယ်ပိုင်းမှ [[ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ <ref>[http://www.oed.com/ Oxford English Dictionary], second edition, Oxford University Press, 1989.</ref> <ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/gegn23wp48.pdf |title=UN.org |format=PDF |date= |accessdate=2010-04-25}}</ref> အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် [[ပိုလန်]]၊ အနောက်ဘက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်တွင် [[ဂျာမနီ]]၊ တောင်ဘက်တွင် [[ဩစတြီးယား]]၊ အရှေ့ဘက်တွင် [[ဆလိုဗက်ကီးယား]] နိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်လျှက် ရှိသည်။ ချက်သမ္မတနိုင်ငံသည် ၁၉၉၉ခုနှစ်တွင် [[နေတိုး]]အဖွဲ့ဝင်နိုင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၄ခုနှစ်တွင် [[ဥရောပသမဂ္ဂ]] အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ [[ဥရောပလုံခြုံရေးနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကောင်စီ]] (Organization for Security and Cooperation in Europe - OSCE) ၏ အဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်သည်။ OSCE ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သောကြောင့်လည်း U.S. Helsinki Commission ၏ စည်းမျဉ်းအရ နိုင်ငံတကာအရေးများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုများကို စောင့်ကြည့်ခြင်းခံရသည်။ ၂၀၀၉ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၁)ရက်နေ့မှ ဇွန်လ (၃၀)ရက်နေ့အထိ [[ဥရောပသမဂ္ဂ]]ကောင်စီ (Council of the European Union) ၏ ဥက္ကဌ တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
 
တစ်ချိန်က [[ဘိုဟီးမီးယား]] ('''Bohemia''') ဟု လူသိများခဲ့သော ချက်နိုင်ငံသည် ၉ရာစုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၁၈ခုနှစ်အထိ ဘုရင့်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၃ရာစု၊ ၁၄ရာစုနှစ်များ၌ ပရီမိုင်ဆလစ် (Přemyslid) နှင့် လူဇင်ဘတ် (Luxembourg) မင်းဆက်များ လက်ထက်တွင် ယင်း၏ ပိုင်နက်နယ်မြေများ အကျယ်ဆုံးအထိဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၅၂၆တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော [[မိုဟက်တိုက်ပွဲ]] (Battle of Mohács) ပြီးနောက်တွင် ဘိုဟီးမီးယားဘုရင့်နိုင်ငံသည် ဟတ်ဘ်စ်ဘတ်ခ် (Habsburg monarchy) ဘုရင်စနစ်အောက်သို့ ဩစတြီးယား၊ [[ဟန်ဂေရီဟန်ဂေရီနိုင်ငံ]]တို့နှင့်အတူ သွတ်သွင်းခံခဲ့သည်။ ၁၉၁၈တွင် [[ပထမကမ္ဘာစစ်]]ကြီးအပြီး ဩစတြီးယား-ဟန်ဂေရီအင်ပါယာ ပြိုကွဲပြီးနောက် လွတ်လပ်သော ချက်သမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ [[နာဇီ]]ဂျာမနီ၊ [[ပြင်သစ်]]၊ [[ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း]] နှင့် [[အီတလီအီတလီနိုင်ငံ]]တို့ချုပ်ဆိုခဲ့သော [[မြူးနစ်စာချုပ်]]အရ [[ဇောင်လ်ဇီနယ်]]ကို ပိုလန်သို့ပေးရခြင်း၊ ယင်းနောက် ဂျာမန်တို့က [[ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခြင်းနှင့် [[ဆိုဗီယက်]][[တပ်နီတော်]]မှ ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယားကို လွတ်မြောက်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးခြင်းစသည့် နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်များကြောင့် ၁၉၄၆ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကွန်မြူနစ်ပါတီသည် မဲ (၃၈%) ဖြင့် လူကြိုက်အများဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ <ref>[http://www.libri.cz/databaze/dejiny/text/t98.html Libri.cz] {{cs icon}}</ref>
 
၁၉၄၈တွင် အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၆၈တွင် ကွန်မြူနစ်အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများတိုးပွားလာကာ ဖြုတ်ချနိုင်ရန်ကြံစည်လာကြသည်။ ၁၉၆၈ [[ပရာ့ဂ်နွေဦးရာသီ]] အရေးအခင်းသည် [[ရိုမေးနီးယားရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ]]မှအပ [[ဝါဆောစာချုပ်]]အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး ၁၉၈၉ [[ကတ္တီပါတော်လှန်ရေး]] ( Velvet Revolution) ဖြင့် ကွန်မြူနစ်အစိုးရ ပြုတ်ကျသွားသည့်အချိန်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၃၊ ဇန်နဝါရီလ (၁)ရက်နေ့တွင် ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံကို ဖျက်သိမ်းပြီး ချက်နိုင်ငံနှင့် ဆလိုဗက်ကီးယားနိုင်ငံတို့အဖြစ် လမ်းခွဲခဲ့ကြသည်။
 
ချက်သမ္မတနိုင်ငံသည် [[ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီ]] ပါတီစုံစနစ်ကိုကျင့်သုံးသည်။ လက်ရှိသမ္မတ [[ဗားကလက်ကလော့စ်]] (Václav Klaus) မှာ နိုင်ငံတော်၏ အကြီးအကဲဖြစ်ပြီး၊ အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲမှာ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ပီတာနေးကပ်စ်]] (Petr Nečas) ဖြစ်သည်။ ပါလီမန်တွင် လွှတ်တော် ၂ရပ်ထားရှိသည်။ Chamber of Deputies နှင့် ဆီးနိတ် (Senate) တို့ဖြစ်သည်။
စာကြောင်း ၆၀ -
 
== ချက်ရီပတ်ပလီကင် ပါတီနှင့်ဇာရင်နော့ဗ်စကီး ==
အစွန်းရောက်လက်ယာဂိုဏ်းဖြစ်သည့် ချက်ရီပတ်ပလီကင် ပါတီအနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံမှ အမျိုးသားရေးဝါဒီ နိုင်ငံရေးသမားဖြစ်သည့် ဗလာဒီမာဇာရင် နော့ဗ်စကီးအား ချက်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ရန် ဖိတ်ကြားရေးဖိတ်ကြားရေးအတွက် အတွက်စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်းကို စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း ကိုပါတီမှတာဝန်ရှိပါတီမှတာဝန်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်များကပြောကြားခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။
 
ရီပတ်ပလီကင်ပါတီသည် ချက်ပါလီမန်တွင် နေရာ ၁၄နေရာ(၁၄) နေရာ ရရှိထားသည့်ပါတီဖြစ်ပြီး ချက်နှင့် စလိုဗက် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုကြီးမှ ချက်နိုင်ငံနှင့်စလိုဗက်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံချင်း သီးခြားစီခွဲထွက်ရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ပါတီဖြစ်သည်။
 
ယင်းပါတီခေါင်းဆောင် မီရိုဆလပ်ဆလာဒက်အား လူနည်းစုမျိုးနွယ်များနှင့် အိမ်ခြေရာခြေမဲ့တို့ အပေါ်၎င်း၏အမြင် နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် သတင်းဝေဖန်သူများက လူမျိုးရေးဝါဒီတစ်ဦး၊ ဖက်ဆစ်ဝါဒီတစ်ဦးအဖြစ် ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ကြသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၃ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်သော ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ၏ ကြေညာချက်တစ်ရပ်တွင် ချက်နိုင်ငံသတင်းစာများသည် ဇာရင်နော့ဗ်စကီးအား ဝေဖန်တိုက်ခိုက်ရင်း ၎င်းကိုပုံတူပြုကာ ရီပတ်ပလီကင်ပါတီ ခေါင်းဆောင်ဆလာဒက်ကိုလည်း ဝေဖန်တိုက်ခိုက် လျက်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။
စာကြောင်း ၆၉ -
 
== ဟာဗဲ၏ ပထမဆုံးအာရှခရီးစဉ် ==
ချက်သမ္မတဗက်ကလပ်ဟာဗဲသည် ထိုင်းဘုရင် [[ဘူမိဘော အဒူလျာဒက်]] နှင့် မိဖုရားသီရိခေတ်တို့၏ဧည့်သည်အဖြစ် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]] သို့လေးရက်ကြာ သွားရောက် လည်ပတ်ခဲ့သည်။ ဤခရီးစဉ်မှာ ချက်သမ္မတတစ်ဦးအနေဖြင့်ဟာဗဲ၏ပထမဆုံးချက်သမ္မတတစ်ဦးအနေဖြင့် ဟာဗဲ၏ပထမဆုံး အာရှခရီးစဉ်ဖြစ်သည်။ ဟာဗဲ ခေါင်းဆောင်သည့်အဖွဲ့ဝင် (၂၅) ဦးပါဝင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင်ဟာဗဲ၏ဇနီးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး၊ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီး၊ စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးတို့ ပါဝင်ကြသည်။
 
သမ္မတဟာဗဲသည် ထိုင်းနိုင်ငံသို့အသွား [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] သို့ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ၁၉၉၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်နေ့တွင် ယခင် [[ချက်ကိုဆလိုဗားကီးယား]]နိုင်ငံအတွင်း ဒီမိုကရေစီဖြစ်ထွန်းရေးတွင် ၎င်းပါဝင်ဆောင် ရွက်ကြိုးပမ်းမှုအတွက်၁၉၉၃ အင်ဒီရာဂန္ဒီဆုကို လက်ခံရယူခဲ့သည်။
စာကြောင်း ၇၉ -
တိတ္တိတို့က မတရားသဖြင့်သိမ်းယူခဲ့သော ဂျူးညီအစ်ကို
နောင်ရင်းများ၊ ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းများအပါအဝင် ကတ်သလစ်
ဘုရားကျောင်းမှ ပစ္စည်းများပြန် လည်ပေးရေးကိစ္စကိုပစ္စည်းများပြန်လည်ပေးရေးကိစ္စကို ၎င်းအနေ
ဖြင့် အလေးအနက်ထားပြောကြားလိုသည်ဟု ဟာဗဲအားပြောကြား
ခဲ့သည်။ ဆက်လက်ပြီး ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ပြိုလဲကျဆုံးသွားပြီ
စာကြောင်း ၈၆ -
ဖြစ်ပေါ်စေလိမ့်မည်ဟုပြော ကြားခဲ့သည်။
 
အခြားအရှေ့ဥပရောအခြား နိုင်ငံများနည်းတူအရှေ့ဥပရောနိုင်ငံများနည်းတူ ချက်နိုင်ငံတွင်
လည်း သိမ်းယူခဲ့သော ပစ္စည်းများပြန်လည်ပေး အပ်ရေးမှာပစ္စည်းများပြန်လည်ပေးအပ်ရေးမှာ
ဖြေရှင်းရန် ရှုပ်ထွေးသည့်ကိစ္စတစ်ရပ် ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်
နေသည်။ အကြောင်းမှာ ကွန်မြူနစ်တို့ သိမ်းယူခဲ့သော မြေများ
စာကြောင်း ၉၅ -
ထိန်းသိမ်းထားခြင်းခံရသော ပရာဟာမြို့ရှိ အကျဉ်းစခန်းမှာ
ကွန်မြူနစ်တို့အာဏာရရှိခဲ့သည့် ၁၉၄၈ ခုနှစ် တိုင်အောင်
သီလရှင်ကျောင်း တစ်ကျောင်းဖြစ်ခဲ့သည်။သီလရှင်ကျောင်းတကျောင်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဟိုတယ်
တစ်ခုတခု ဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။
 
== အကြီးမားဆုံးဆန္ဒပြမှုတစ်ခု ==
စာကြောင်း ၁၃၆ -
 
== နယ်စပ်တစ်လျှောက် ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်းနှင့် စွန့်ပစ်ခံကလေးမွေးဖွားမှု ကြီးထွားလာခြင်းပြဿနာ ==
ဂျာမနီနှင့်ချက်နှစ်နိုင်ငံဂျာမနီနှင့် ချက်နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်လျှောက် ဖြတ်သန်းရာဒေသများတွင် ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်းရှိနေမှုကြောင့် စွန့်ပစ်ခံ ကလေးမွေးဖွားမှု ပြဿနာကြီးထွားလာခဲ့ရာ ချက်အာဏာပိုင်များ ခေါင်းခဲခဲ့ရသည်။ စွန့်ပစ်ခြင်းခံရသည့် ကလေးသူငယ် ၁,၇ဝဝ ကျော်တို့အား ချက်နိုင်ငံကလေးသူငယ်ဂေဟာများတွင် စောင့်ရှောက်ထားကြရသည်။ ယင်းကလေးသူငယ် အများစုမှာ ချက်နိုင်ငံနယ်စပ်ဘက်တွင် ပြည့်တန်ဆာအဖြစ် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုသည့် နိုင်ငံခြားသူမိခင်များမှ မွေးဖွားသူများ ဖြစ်ကြသည်။
 
ယခင် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု]]ဟောင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့်နိုင်ငံများမှ ရာပေါင်းများစွာသော အမျိုးသမီးများသည် ဂျာမနီနိုင်ငံမှ ရောက်ရှိလာကြသည့် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များ အဝင်အထွက်ရှိရာ ချက်နိုင်ငံဘက်ရှိ နယ်စပ်ဒေသများသို့ လာရောက်ပြီး ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် ချက်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသား ၇၁ သန်းကျော် လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ရာ အများစုမှာ အနောက်ဥရောပမှ ဖြစ်သည်။
"https://my.wikipedia.org/wiki/ချက်သမ္မတနိုင်ငံ" မှ ရယူရန်