ဂျက်ဖရီ ချော်စာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

 

၁၃၇၄ ခုနှစ်တွင် ချော်စာသည် လန်ဒန်မြို့တော်ဆိပ်ကမ်း ၌ အကောက်တော်အရာရှိအဖြစ် အမှုထမ်းရပြန်သည်။ တတိယ အက်ဒွပ် နတ်ရွာစံပြီးနောက် ဒုတိယရစ်ချတ်ဘုရင်လက်ထက် တွင်လည်း မင်း၏ ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ၁၃၈၅ ခုနှစ်၌ကား ကင့်မြို့နယ်မှနေ၍ ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်နှင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း ကို ခံရသည်။ သို့ရာတွင် အသက်ကြီးပြင်းလာသောအခါ ရှိရင်းစွဲရာထူးကို လက်လွှတ်ဖြစ်ရ၍၊ ပင်ပန်း ဆင်းရဲရရှာသည်။ ဤအကြောင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ကဗျာတစ်ပုဒ်

 

ချော်စာ၏ခေတ်က အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ ဒေသန္တရအားဖြင့် ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဥပမာ၊ မြန်မာစကားပင် ဖြစ် သော်လည်း ရခိုင်စကားနှင့် ထားဝယ်စကား မတူသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ထိုဒေသအလိုက် ကွဲပြားခြားနားနေသော ဒေသန္တရစကားများအနက်ချော်စာသည် မစ်ဒလန်အင်္ဂလန်ပြည် အလယ်ပိုင်းနယ် သုံးအင်္ဂလိပ်စကားဖြင့် သူ၏ကဗျာများကို ရေးသားစီကုံးခဲ့ရာ၊ သူသုံးသောဘာသာစကားကို အများက ဦးစားပေး၍ စာပေအရာ၌ လက်ခံသုံးနှုန်းကြသောကြောင့် ထိုမစ်ဒလန်နယ်သုံး အင်္ဂလိပ် စကားမှာ စာပေရေးသား ဖွဲ့နွဲ့ရာတွင် သုံးသောစကား၊ ထီးသုံး နန်းသုံးစကား အဆင့်အတန်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီးလျှင် တစ်တိုင်းပြည်လုံးက သုံးစွဲလာသည့်အခြေသို့ ရောက်သွားသည်။ ချော်စာသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ် ဖြစ်သော စာပေကိစ္စတွင် နိုင်နိုင်နင်းနင်း သုံးစွဲပြခြင်းဖြင့်၊ ယခင်က ပြင်သစ်ဘာသာနှင့် လက်တင်ဘာသာ များမှသာ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ စာပေဆိုင်ရာတွင် ထိရောက်စွာ နက်နဲစွာ သုံးနိုင်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ ဤသို့ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့သောကိစ္စများတွင် သုံးနိုင်လောက်သည့် အဆင့်အတန်းမရှိသေးဟူသော အထက်တန်းစားများ၊ ပညာတတ်များ၏ အယူစွဲကို ပပျောက်စေသည်။