ဆန္ဒခံယူခြင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ဆန္ဒခံယူခြင်း''' ( မဲပေးဆုံးဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် မဲဖြင့်မေးမြန်းခြင်း ) သည် တိုက်ရိုက် မဲပေးခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုအထဲတွင် မဲဆန္ဒရှင် အားလုံးအား သီးသန့်အဆိုပြုချက်တစ်ခု ကို လက်ခံမည် သို့မဟုတ် ပယ်ချမည်ကို မေးမြန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကိစ္စရပ်သည် ဖွဲ့စည်းပုံ အသစ် တစ်ခု၊ ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေပြင်ဆင်ခြင်းတစ်ခု၊ ဥပဒေတစ်ခု၊ ရွေးချယ်ပြီးသော တရားဝင် သို့မဟုတ် ရိုးရိုးသီးခြားအစိုးရပေါ်လစီတစ်ခုကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခြင်း တို့ နှင့်ဆိုင်သော အများသဘောတူလက်ခံမှုတွင် ရလာဒ်အဖြစ်ရလဒ်အဖြစ် ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဤအကြောင်းအရာသည် တိုက်ရိုက်[[ဒီမိုကရေစီ]]၏ပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်။ မဲပေးမှုတစ်ခုဖြစ်စေရသည့် ဥပဒေကြမ်းကို [[အမေရိကန် နိုင်ငံ]]တွင် မဲအဆိုပြုသတ်မှတ်ချက် သို့မဟုတ် ဥပဒေကြမ်း ဟုသိရှိနားလည်ထားသည်။

[[လွှတ်တော်|ပါလီမန်]]မှစတင်ပေးရသော ဆန္ဒခံယူပွဲရှိသည့်နိုင်ငံများတွင် ပါလီမန်သည် အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ခြင်းများ ကဲ့သို့ အချို့သောအဆိုပြုချက်များအပေါ်အမိန့် ချမှတ်သည့် ဆန္ဒခံယူပွဲတစ်ခုကို ကျင်းပရန် တစ်ခါတစ်ရံ လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးတတ်သည်။ အင်္ဂလန်ကဲ့သို့သောနိုင်ငံများတွင် ဆန္ဒခံယူပွဲများသည် လုပ်ပိုင်ခွင့်ရော အမိန့် ချမှတ်ခြင်းပါ နှစ်ခုစလုံး မဟုတ်ဘဲ၊ ထိုနိုင်ငံများတွင် စာဖြင့်မရေးထားသည့် ဓလေ့ထုံးတမ်းတစ်ခုရှိနေပြီး အချို့သော အရေးကြီးသည့် အခြေခံဥပဒေပြောင်းလဲရေးများကို ဆန္ဒခံယူပွဲတစ်ခုသို့ရောက်စေ၍ ထိုမှထွက် ရှိလာသည့်ရလာဒ်ကိုရှိလာသည့်ရလဒ်ကို လေးစားလိုက်နာရမည်ဖြစ်သည်။

ယင်းတို့၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုသဘာဝအရ ဆန္ဒခံယူပွဲများသည် အမိန့်ချမှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အမိန့်မချမှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အမိန့်မချမှတ်သောဆန္ဒခံယူပွဲသည် အတိုင်ပင်ခံခြင်း သို့မဟုတ် အကြံပေးခြင်း မျှသာဖြစ်သည်။ အမိန့်မချမှတ်သည့်ဆန္ဒခံယူပွဲ၏ရလာဒ်များကိုအမိန့်မချမှတ်သည့်ဆန္ဒခံယူပွဲ၏ရလဒ်များကို ဖေါ်ဆောင်ရန် အစိုးရ သို့မဟုတ် ဥပဒေပြုအဖွဲ့သို့ ချန်ထားပေးခဲ့ပြီး၊ မဲပေးခဲ့သူများအား ဆောင်ရွက်မှုကို အသိမပေးဘဲ ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် အထူးသဖြင့် ပါလီမန် အချုပ်အချာအာဏာပိုင်ဆိုင်မှု၏ ဝက်မင်စတာ သဘောတူချက်များ ကို လိုက်နာသည့် နိုင်ငံများ၏ ကိစ္စတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဥပမာ [[နယူးဇီလန်နိုင်ငံ]]တွင် နိုင်ငံသား-စတင်သည့်ဆန္ဒခံယူပွဲ (CIR) မေးမြန်းမှုများသည် ရည်ရွယ်ချက်၏ ရှင်းလင်းသောထုတ်ပြန်ချက်များ ဖြစ်ပြီး၊ တိကျသည့်ဥပဒေများ မဟုတ်ပါ။

[[အီတလီနိုင်ငံ]]အပါအဝင် အချို့သောနိုင်ငံများတွင် စည်းကမ်းချက်များအရ ဆန္ဒခံယူပွဲ၏ရလာဒ်ကိုဆန္ဒခံယူပွဲ၏ရလဒ်ကို ခိုင်မာသည် ဟုစဉ်းစားသုံးသပ်ရန်အတွက် မဲအားလုံးမှမဲပေးသူအရေအတွက် အနည်းဆုံးသတ်မှတ်ချက်ဖြစ်နေရမည့် လိုအပ်ချက်လည်းရှိပြီး၊ ရလာဒ်သည်ရလဒ်သည် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ဆန္ဒကို ကိုယ်စားပြု၍ ကော်မတီ သို့မဟုတ် ဥပဒေပြုအဖွဲ့မှလိုအပ်သည့် အထမြောက်ရန် အနည်းဆုံးရှိရမည့် အရေအတွက်လည်းဖြစ်သည်။ ဆန္ဒခံယူပွဲတစ်ခုတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့်သည် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လိုအပ်သလိုမျိုး မဟုတ်ပါ။ ဥပမာ၊ အိုင်ရာလန်တွင် နိုင်ငံသားများသာ အခြေခံဥပဒေဆန္ဒခံယူပွဲတစ်ခုတွင် မဲပေးသည်။ အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံသားများသည် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများတွင်လည်း မဲပေးနိုင်ခွင့်ရှိသည်။

အခြားသော ရှေ့နေများ အခိုင်အမာ ပြောဆိုသည်မှာ အများကြိုက်အချုပ်အချာအာဏာ၏စည်းမျဉ်းသည် အခြေခံမေးခွန်းများဖြစ်ကြသော အခြေခံဥပဒေချမှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်း၊ အစိုးရအဖွဲ့နှုတ်ထွက်ခြင်းအစိုးရအဖွဲ့နုတ်ထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် နိုင်ငံတော်နယ်နမိတ်များပြောင်းလဲခြင်း များကို လူထုမှတိုက်ရိုက် ဖေါ်ပြသည့် လိုလိုလားလား သဘောတူညီချက်နှင့်အတူ ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ကိုယ်စားပြု ဒီမိုကရေစီ၏ရှေ့နေများ ပြောသည်မှာ ဆန္ဒခံယူပွဲများကို ခက်ခဲသည့်ဆုံးဖြတ်ချက်များ သို့မဟုတ် အငြင်းပွားမည့်ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရမည်ကို ရှောင်လွှဲရန် နိုင်ငံရေးသမားများ ကအသုံးချ နေ သည်။