စာရင်းကိုင်ပညာ: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

အရေးမကြီး ဘော့ - စာသားများကို အလိုအလျောက် အစားထိုးခြင်း (-ဓါတ် +ဓာတ်)
စာလုံးပေါင်းပြင်ဆင်ခဲ့သည်။
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ်
စာကြောင်း ၅ -
အမြတ်ကို၎င်း၊ အိမ်ထောင်ရှင်မသည် အိမ်ထောင်အတွက်
ငွေဝင်ငွေထွက် အခြေအနေကို၎င်း တိကျစွာ သိရှိတွက်ချက်နိုင်
ပေမည်။ ယခုအခါ စာရင်းကိုင်ပညာကို သီးခြား ပညာတစ်ရပ်ပညာတရပ်
အနေဖြင့် လေ့လာသင်ကြားလျက် ရှိကြသည်။
 
စာကြောင်း ၁၈ -
ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မည်သူမဆို မိမိ၏ ငွေကို စေ့စပ်စွာ သုံးစွဲ၍
ချွေတာစုဆောင်း လိုခဲ့လျှင်သော်၎င်း၊ မိမိ၏ လုပ်ငန်းအခြေ
အနေကို ခရေစေ့တွင်းကျ တစ်ခဏမျှနှင့်တခဏမျှနှင့် အစအဆုံး မှန်ကုန်
လွယ်ကူစွာ သိရှိ၍ လုပ်ငန်းကြီးပွား တိုးတက်စေလိုခဲ့လျှင်သော်
၎င်း၊ ထိုသူသည် မိမိ၏ဝင်ငွေမှာ အဘယ်မှဝင်လာ၍ အဘယ်
သို့ ထွက်သွားသည် စသည်တို့ အပြင်ဝင်ငွေထက် ထွက်ငွေက
လျော့နည်းလျက် လက်ကျန် အပိုအလျှံ ရှိသည်တို့ကိုပါ သိရှိ
နားလည်ရမည် ဖြစ်ပေသည်။ ထိုအကြောင်းခြင်းကိုထိုအကြောင်းခြင်းရာကို တိကျ
သေချာစွာ သိရှိစေရန် ညွှန်ပြစွမ်းဆောင်သည့် အတတ်မှာ
စာရင်းကိုင်ပညာပင် ဖြစ်လေသည်။
စာကြောင်း ၆၂ -
အချက်ကို စိစစ်ကာ မြီစား မြီရှင် ခွဲခြားရာသည်။
 
စာရင်းကို ကိုင်ခြင်းတွင် တစ်ဖက်သွင်းတဖက်သွင်း စာရင်းကိုင်နည်းနှင့်
နှစ်ဖက်သွင်း စာရင်းကိုင်နည်းဟူ၍ နှစ်မျိုး ရှိသည်။ တစ်ဖက်တဖက်
သွင်း စာရင်းကိုင်နည်းအရ အပေးအယူ အပြောင်းအလွှဲများကို
မြီရှင်ဖက်၌ဖြစ်စေ၊ မြီးစားဖက်၌ဖြစ်စေ သက်ဆိုင်သည့်
အလျောက် စာရင်းတစ်ခါသာစာရင်းတခါသာ ရေးမှတ်လေသည်။ ဥဒါဟရုဏ်
အားဖြင့် မောင်စသည် မောင်ဘသို့ ငွေ ၅ဝိ ထုတ်ချေးသည်ဟု
ဆိုကြပါစို့။ မောင်ဘသို့ ထုတ်ချေးလိုက်သော ငွေ ၅ဝိ ကို
စာကြောင်း ၇၆ -
 
နှစ်ဖက်သွင်းစာရင်းကိုင်နည်းသည် အပေးအယူ အပြောင်း
အလွှဲဟူသမျှကို စာရင်းတစ်ခု၌စာရင်းတခု၌ မြီရှင်ဖက်တွင်၎င်း၊ အခြား
စာရင်းတစ်ခု၌စာရင်းတခု၌ မြီးစားဖက်တွင်၎င်း၊ စာရင်းနှစ်ခါ ရေးမှတ်ရ
လေသည်။ အထက်ပါ ဥဒါဟရုဏ်နှင့်ပင် ရှင်းလင်းဖော်ပြ
ရသော် မောင်စ၏ ငွေချေးလုပ်ငန်းတွင် မောင်စသည် နှစ်ဖက်
စာကြောင်း ၁၀၈ -
ထားသောစာအုပ်ကို ငွေစာရင်းစာအုပ်ဟု ခေါ်သည်။ ငွေဝင်
ငွေထွက် စာရင်း ထည့်သွင်းရာ၌ မြီရှင် မြီစား အကြောင်း
အရာများကို စာမျက်နှာ တစ်မျက်နှာတည်း၌ဖြစ်စေ၊တမျက်နှာတည်း၌ဖြစ်စေ၊ မျက်နှာ
ချင်းဆိုင် စာမျက်နှာတို့၌ ရေးမှတ်စေကာမူ ထိုစာမျက်နှာအစုံ
ကို တစ်မျက်နှာတည်းကဲ့သို့ပင်တမျက်နှာတည်းကဲ့သို့ပင် အမှတ်စဉ် တပ်ပေးရသည်။
ထိုသို့ မြီစား မြီရှင် နှစ်ဦးစလုံးအတွက် အမှတ်စဉ် ပေးထား
သော စာမျက်နှာအစုံကို စာရင်းမျက်နှာ (စမ)ဟုခေါ်သည်။