တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၁၂–၁၉၄၉): တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

{{For|၁၉၄၉ နောက်ပိုင်းသမိုင်းကြောင်း|ထိုင်ဝမ်}}

{{Infobox country

| native_name = {{lang|zh-hant|中華民國}}<br/>{{small|{{lang|zh-latn|Chunghwa Minkuo<br/>Zhōnghuá Mínguó}}}}

| p1 = ချင်းမင်းဆက်{{!}}<small>'''1912''':</small>

| event1 = ပေယန်းအစိုးရ

| date_event1 = ၁၉၁၂–၁၉၁၅၊ ၁၉၁၆–၁၉၂၈

| date_event2 = ၁၀ ဇန်နဝါရီ ၁၉၂၀

| event3 = မြောက်ဘက်စစ်ရေးဆင်ခြင်း

| time_zone = Kunlun to Changpai Standard Times

| currency = တရုတ်ရွှေယူနစ် (၁၉၁၂–၁၉၄၉၊ တရုတ်ပြည်မ၌)<br> ထိုင်ဝမ်ဒေါ်လာဟောင်း (၁၉၄၆–၁၉၄၉၊ ထိုင်ဝမ်၌)

}}

၁၉၁၂ ခုနှစ် မှ ၁၉၄၉ ခုနှစ်ကာလ၌ '''တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ''' ('''အာအိုစီ''') ({{lang-en|Republic of China}} (ROC)) သည် [[တရုတ်ပြည်မကြီး|တရုတ်ပြည်မ]]၌ တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံဟောင်းတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်၌ "တရုတ်" ဟုဆိုလျှင် ဤနိုင်ငံကိုရည်ညွှန်းသည်။ ၁၉၄၉ ‌တွင် အာအိုစီအစိုးရမှ [[ထိုင်ဝမ်]]သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ ၅၄၁ သန်းရှိခဲ့ရာ [[လူဦးရေအလိုက် နိုင်ငံနှင့် နယ်မြေဒေသများ စာရင်း|လူဦးရေအများဆုံးနိုင်ငံ]]လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ဧရိယာအကျယ်အဝန်းမှာ ၁၁.၄ မီလီယံ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၄.၄ မီလီယံ စတုရန်း‌မိုင်) ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.gio.gov.tw/info/94roc/context/Ch01/010202.htm|title=中華民國九十四年年鑑：第一篇 總論 第二章 土地 第二節 大陸地區|website=Government Information Office, Executive Yuan, Republic of China|archive-url=https://web.archive.org/web/20120329140535/http://www.gio.gov.tw/info/94roc/context/Ch01/010202.htm|access-date=5 December 2020|archive-date=29 March 2012|accessdate=16 May 2021|archivedate=14 February 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080214091303/http://www.gio.gov.tw/info/94roc/context/Ch01/010202.htm}}</ref> ပြည်နယ် ၃၅ ပြည်နယ်၊ အထူးအုပ်ချုပ်ရေးဒေသ ၁ နေရာ၊ တိုင်းဒေသကြီး ၂ တိုင်း၊ အထူးမြူနီစပယ်ဒေသ ၁၂ ခု တို့ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ဤကာလကို အာအိုစီသမိုင်း သို့မဟုတ် ထိုင်ဝမ်သမိုင်းတွင် "သမ္မတနိုင်ငံခေတ်" (Republican Era)<ref> https://www.ibiblio.org/chinesehistory/contents/06dat/bio.3rep.html</ref> သို့မဟုတ် "ပြည်မခေတ်" (Mainland Period)<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=6u18PtO0BoQC&q=%22mainland+period%22+china+1912&pg=PA188|title = Languages of the World: Cataloging Issues and Problems|isbn = 9781560245209|last1 = Joachim|first1 = Martin D.|year = 1993}}</ref> ဟူ၍ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုကြသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားရေးအစိုးရမှာ [[နန်ကျင်းမြို့]]သို့ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ သို့သော်နိုင်ငံသမိုင်းတစ်လျှောက် ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲများကြောင့် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးမှာ လွန်စွာပျက်ပြားသွားခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ်ကသိမ်းပိုက်ထားခဲ့သော ဒေသများကိုပြန်လည်အုပ်ချုပ်နိုင်ရန် အခက်အခဲများတွေ့ခဲ့ရသည်။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကြောင့် သန်းပေါင်းများစွာသော ပြည်သူတို့မှာ အိမ်ခြေရာမဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသည်။

 

 

၁၉၄၆ ဇန်နဝါရီလတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ကူမင်တန်နှင့်ကွန်မြူနစ်တို့၏ တိုက်ပွဲကိုရပ်ဆိုင်းစေခဲ့သော်လည်း တိုက်ပွဲများမှာ ဆက်လက်၍သာဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အမျိုးသားရေးအစိုးရ၏ ဂုဏ်သိက္ခာသည်လည်း ကျဆင်းလာခဲ့လေရာ ကွန်မြူနစ်များက အစိုးရ၏ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် မိမိ၏ စစ်အင်အားကိုသုံး၍ [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|ပြည်တွင်းစစ်]]ကို ရန်တန့်နိုင်သော်လည်း ၁၉၄၇ အစောပိုင်းတွင် အမေရိကန်တပ်များသည် တရုတ်ပြည်မှထွက်ခွာခဲ့လေသည်။ ပြည်တွင်းစစ်၏အရှိန်အဟုန်မှာ ပိုမိုပြင်းထန်သည်ထက် ပြင်းထန်လာခဲ့လေရာ သာမန်ပြည်သူများပါ ပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အမျိုးသားရေးအစိုးရအား စီးပွားရေးအရထောက်ပံ့ပေးခဲ့သော်လည်း စစ်ကူတိုက်ပေးမှုမရှိခဲ့ပေ။