အမေရိကန် နွားထီး

အမေရိကန် နွားထီး (American Buffalo) သည် မြောက်အမေရိကတိုက်ရှိ နွားမျိုးစိတ် ဖြစ်သည်။ ဤအခေါ်အဝေါ်သည် အခြားသောနွားများကို ရည်ညွှန်းရာတွင်လည်း အသုံးပြုသော်လည်း ၎င်းကို ကျွဲ ဟု မကြာခဏ ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ သို့‌သော်၎င်းသည် ဥရောပ နွား ထီးများနှင့်အတူ တည်ရှိနေသော မျိုးစိတ်နှစ်ခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၉၀၀၀တွင် ၎င်း၏သမိုင်းဝင်အကွာအဝေးကို အလက်စကာပြည်နယ် မှ မက္ကဆီကိုပင်လယ်ကွေ့ အထိ၊ အရှေ့ဘက် အတ္တလန္တိတ် ပင်လယ်ပြင်အထိ (အချို့သောဒေသများရှိ အတ္တလန္တိတ် ဒီရေအထိ) မြောက်ဘက်စွန်းအထိ ကြွယ်ဝသော မြက်ခင်းလွင်ပြင် တစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြသည်။ နယူးယောက်နှင့် တောင်ဘက် ဂျော်ဂျီယာ အထိ ရှိပြီး အချို့သော သတင်းရင်းမြစ်များအရ ဖလော်ရီဒါ မှ တောင်ဘက်၊ မြောက်ကာရိုလိုင်းနားတွင် Buffalo Ford အနီးရှိ Catawba မြစ်ပေါ်ရှိ ၁၇၅၀ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းအထိ မြင်တွေ့ရသည်။ ကြီးမားသော တိရစ္ဆာန်များ ကျင်လည်ကျက်စားပြီးသည်နှင့် 19 ရာစုတွင် စီးပွားဖြစ် အမဲလိုက်ခြင်းနှင့် သတ်ဖြတ်ခြင်း ပေါင်းစပ်ခြင်းနှင့် အိမ်မွေးနွားများမှ တိရစ္ဆာန်များ၏ တိရစ္ဆာန်ရောဂါများ မိတ်ဆက်ခြင်းတို့ကြောင့် မျိုးသုဉ်းလုနီးပါးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် လူဦးရေ သန်း ၆၀ကျော်ရှိသဖြင့် ၁၈၈၉ခုနှစ်တွင် တိရစ္ဆာန် ၅၄၁ကောင်သာ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို၂၀ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉ခုနှစ် မတ်လအထိ တောရိုင်းနွားရိုင်းကောင်ရေ ၃၁၀၀၀နီးပါး ပြန်လည်ရှင်သန်လာခဲ့သည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် လူဦးရေကို အမျိုးသားဥယျာဉ်များနှင့် နယ်မြေအချို့တွင် အဓိကတွေ့ရှိခဲ့သည်။ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပြန်လည်မိတ်လိုက်ခြင်း မှတစ်ဆင့် မျိုးစိတ်များသည် ယခုအခါ အမေရိကန် ၊ ကနေဒါ နှင့် မက္ကဆီကို ရှိ ဒေသအများအပြားတွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ လွတ်လပ်စွာ ကျင်လည်ကျက်စားကြပြီး ၎င်းကို ရုရှားနိုင်ငံ ရှိ Yakutia တွင် မိတ်ဆက်လျက်ရှိသည်။

မျိုးစိတ်ခွဲ သို့မဟုတ် ဂေဟအမျိုးအစား နှစ်ခုကို ဖော်ပြခဲ့သည်- လွင်ပြင် နွားထီး ( B. b. bison ) ၊ အရွယ်အစား ပိုသေးပြီး ပိုမိုလုံးဝန်းသော နွားထီး ၊ နှင့် သစ်သား နွား ထီး ( B. b. athabascae )— ၎င်းတို့ နှစ်ခု၏ ပိုကြီးပြီး အရပ်ရှည်သည် ။ စတုရန်းပုံ၊ ထို့အပြင် လွင်ပြင် နွားထီးများတွင် မြောက်ပိုင်းလွင်ပြင် ( B. b. montanae ) နှင့် တောင်ပိုင်းလွင်ပြင် ( B. b. bison ) မျိုးစိတ်ခွဲများ ပါဝင်ပြီး စုစုပေါင်း မျိုးစိတ်သုံးမျိုး ရှိလာပါသည်။ သို့သော်၊ ၎င်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် မထောက်ခံပါ။ သစ်သား ဗျိုင်း သည် အာရှတိုက်မှ သာလျှင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး တောရိုင်းမျိုးစိတ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြောက်အမေရိကရှိ ကုန်းသတ္တဝါများထဲတွင် နွားထီးသည် အလေး ဆုံး နှင့် အရှည်ဆုံးဖြစ်ပြီး မုစ်သမင်ပြီးလျှင် ဒုတိယအမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်။

ထောင်စုနှစ်များစွာကို ကျော်လွန်သွားခဲ့သော ဇာတိအမေရိကန်လူမျိုးများသည် အမေရိကန်နွားထီးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုများရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အမျိုးသားနို့တိုက်သတ္တဝါဖြစ်သည် ။

ဗျုပ္ပတ်

Yellowstone အမျိုးသားဥယျာဉ် ရှိ အရွယ်ရောက်ပြီးအထီး (အနောက်ဆုံး) နှင့် အရွယ်ရောက်ပြီးအမ (ရှေ့ဆုံး)

သက်ရှိနွားထီးမျိုးစိတ် နှစ်မျိုးရှိသည်- အမေရိကန်နွားထီးနှင့် ဥရောပနွားထီး ၊ ကျွဲ အမျိုးအစား နှစ်မျိုး ဖြစ်သော အာဖရိက ကျွဲ နှင့် အာရှတိုက် ဇာတိ ကျွဲ တို့ ဖြစ်သည်။ Samuel de Champlain သည် ၁၆၁၆ ခုနှစ်တွင် Buffalo (ပြင်သစ်ဘာသာဖြင့် buffles ) ဟူသောအသုံးအနှုန်းကို Nipissing First Nation အဖွဲ့ဝင်များမှ ရက်လေးဆယ်ခရီး (ကန်အရှေ့ဘက်မှ ရက်ပေါင်းလေးဆယ်ခရီး) ပြသခဲ့သော အရေခွံများနှင့် ပန်းချီကားကို မြင်ပြီးနောက် (၁၆၁၉ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်) တွင် နွားထီးနှင့် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ Huron) တိရိစ္ဆာန်များကို အမဲလိုက်သော အခြားလူမျိုးနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားရန်။ အင်္ဂလိပ်အသုံးအနှုန်းတွင် ကျွဲ ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် အမေရိကန်နို့တိုက်သတ္တဝါအတွက် ပထမဆုံးမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည့် မြောက်အမေရိကတွင် 1625 ခုနှစ်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ကျွဲဟူသည် ပြင်သစ်ဘာသာစကား bœuf မှ ဆင်းသက်လာကာ 1600 ခုနှစ်များအစောပိုင်းတွင် US တွင်အလုပ်လုပ်နေသောပြင်သစ်သားမွေးထောင်ချောက်များသည်တိရစ္ဆာန်များကိုတွေ့မြင်သောအခါတွင်နွားထီးကိုပေးသောအမည်တစ်ခုဖြစ်သည်။ bœuf ဟူသော စကားလုံးသည် ပြင်သစ်မှ ကျွဲအစစ်၊ အာဖရိကနှင့် အာရှတွင် နေထိုင်သော တိရစ္ဆာန်များဟု သိထားရာမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ Bison ဝေါဟာရကို 1774 ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပြီး မှန်ကန်သော သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဝေါဟာရဖြစ်သည်။

လွင်ပြင်အိန္ဒိယ ဘာသာစကားများတွင် ယေဘူယျအားဖြင့် နွားထီးအထီးနှင့်အမကို ခွဲခြားသိမြင်ကြပြီး တစ်ခုစီတွင် လိင်နှစ်မျိုးလုံးကို အကျုံးဝင်သော ယေဘူယျစကားလုံးတစ်လုံးတည်းရှိမည့်အစား ကွဲပြားသောအမည်တစ်ခုစီရှိကြသည်။ ထို့ကြောင့်:

• Arapaho တွင် : bii (bison cow), henéécee (နွားထီး)
• Lakota တွင် : pté (bison cow), tȟatȟáŋka (နွားထီး)

ဤကဲ့သို့ ကွဲပြားမှုသည် ဘာသာစကား၏ ယေဘူယျလက္ခဏာတစ်ခုမဟုတ်ပါ (ဥပမာ၊ Arapaho သည် ဆတ်၊ ပျားသမင်စသည်ဖြင့် အခြားနို့တိုက်သတ္တဝါကြီးများအတွက် ကျားမ-ကြားနေဟူသော အသုံးအနှုန်းများပါရှိသည်)၊ ထို့ကြောင့် လွင်ပြင်ရှိ နွားထီးများ၏ အထူးအရေးပါမှုကြောင့်ဟု ယူဆရသည်။ အိန္ဒိယလူနေမှုဘဝနှင့် ယဉ်ကျေးမှု။

ဖော်ပြချက်

ဥက္ကလာဟိုးမားပြည်နယ်၏ Wichita တောင် များတွင်ရှိသော လွင်ပြင် နွားထီး

မြေပြန့်လွင်ပြင်၏ အရိုးစု

Eadweard Muybridge ၏ ဓာတ်ပုံများကို Animal Locomotion တွင် 1887 တွင် ပထမဆုံးထုတ်ဝေသော လွင်ပြင်နွားထီးခုန်သံ

သင်္ကေတအဖြစ်

ဇာတိအမေရိကန်များ

Big Medicine (1933-1959) သည် Bison Range တွင်နေထိုင်သော မြင့်မြတ်သောကျွဲဖြူတစ်ကောင် (မွန်တာနာသမိုင်းဆိုင်ရာအသင်းတွင် အမြဲတမ်းပြသထားသည်)

အထူးသဖြင့် လွင်ပြင်အင်ဒီးယန်းလူမျိုးများ တွင် ဇာတိ အမေရိကန်မျိုးနွယ်စုအများအပြားတွင် နွားထီးကို မြင့်မြတ်သောတိရစ္ဆာန်နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ သင်္ကေတအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။ University of Montana မနုဿဗေဒ နှင့် Native American လေ့လာမှု ပါမောက္ခ S. Neyooxet Greymorning ၏ အဆိုအရ “ကျွဲက မျိုးနွယ်စု အများအပြားကြားက သူတို့ကို ဖန်ဆင်းခြင်း ဇာတ်လမ်းတွေ ထဲမှာ ထားခဲ့ပါတယ်။ ကျွဲများသည် နယ်ပယ်မျိုးစုံနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဖြတ်ကျော်ကာ နည်းလမ်းများစွာဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အခမ်းအနားများတွင် အသုံးပြုကြပြီး လူများအတွက် နေအိမ်များ၊ အသုံးအဆောင်များ၊ ဒိုင်းများ၊ လက်နက်များနှင့် အစိတ်အပိုင်းများကို အကြောနှင့် အပ်ချုပ်ရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် တိပိအကာများ ပြုလုပ်ရန် အသုံးပြုကြသည်။" Sioux သည် ကျွဲဖြူ မွေးခြင်းကို White Buffalo Calf Woman ၏ မူလယဉ်ကျေးမှုပရောဖက်နှင့် ၎င်းတို့၏ "မြင့်မြတ်သော ထုံးတမ်း ခုနစ်ရပ်" ကို ယူဆောင်လာသူအဖြစ် ယူဆသည်။ Mandan နှင့် Hidatsa တို့တွင် White Buffalo Cow Society သည် အမျိုးသမီးများအတွက် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။

မြောက်အမေရိက

• 
  Wyoming uses a bison in its state flag
• 
  Skin effigy of a Buffalo used in the Lakota Sun Dance
• 
  Manitoba uses a bison in its provincial flag, as seen inside the Manitoban coat of arms
• 
  The 1935 Buffalo nickel—this style of coin featuring an American bison was produced from 1913 to 1938
• 
  Series 1901 $10 legal tender depicting military explorers Meriwether Lewis, William Clark, and an American bison
• 
  First postage stamp with image of bison was issued US in 1898—4¢ "Indian Hunting Buffalo", part of the Trans-Mississippi Exposition commemorative series